TỪ ÁO CÀ SA ĐẾN THẬP TỰ GIÁ: MỘT SỰ PHÁ
SẢN CỦA TỰ DO
Trần Kiêm Đoàn
Lạm dụng Tự Do để bôi bác hay xâm phạm Tự Do của kẻ khác là Một Sự
Phá Sản của Tự Do.- Linh mục Aloysius Pieris
Đạo: Con Đường
hay Đền Thờ?
Trong giới hạn
lịch sử ngắn ngủi của loài người trên trái đất, theo nhà khảo cổ Pete
Rainier, tính từ thời thượng cổ đến nay, có hơn 1000 tôn giáo đã xuất
hiện. Trong đó, có chừng một trăm tôn giáo còn đứng vững cả trăm năm và
một chục tôn giáo đứng vững cả ngàn năm. Trong thời đại chúng ta đang
sống, những tôn giáo có tuổi cả ngàn năm cũng không nhiều, nhưng được
loài người biết đến nhiều nhất vẫn là: Thiên Chúa giáo, Phật giáo, Hồi
giáo, Do Thái giáo, Ấn giáo.
Một tôn giáo đứng vững
cả ngàn năm là một tôn giáo đã trải qua biết bao nhiêu thử thách: Thử
thách của đức tin, thử thách trước những nỗ lực đả phá, thù hằn, mê
cuồng và bôi bác. Nếu một tôn giáo xuất hiện mà chỉ có sự chiêm bái,
tung hô và thờ phụng thì đó chẳng phải là một tôn giáo đích thực mà là
một đền thờ, một nơi cung nghinh lễ bái để cho con người tới van xin và
cầu nguyện! Nơi đó chỉ có chuyện kể, huyền thọai và lòng tin mà không
cần đến hay không có kinh điển, triết lý, truyền thống, tu sĩ làm cơ sở.
Bởi vậy, một ngôi chùa Phật giáo hay một nhà thờ của Thiên Chúa giáo
hoàn toàn khác từ bản chất đến lễ nghi với đền Quan Thánh, lăng Tả Quân,
Am Ông, Miếu Bà...
Nếu quan niệm tôn giáo
không phải là một miếu thờ im lìm muôn năm dưới bóng cây đa đầu làng, mà
là một sinh thể sống động thì phải đưa tôn giáo lên trên trục quay của
cuộc sống con người. Trong lịch sử các tôn giáo ở Việt Nam, Phật giáo và
Thiên Chúa giáo là hai tôn giáo lớn nhất. Và cũng vì ở vị thế nổi bật
như thế, nên bên cạnh sự chiêm bái và thờ phụng xuôi chiều của tín đồ,
vẫn thường xuyên có sự lên tiếng nghịch chiều từ phía bất đồng hay đối
nghịch. Trong mắt nhìn của một cá nhân quan niệm tôn giáo là một con
đường sinh động chứ không phải là một miếu thờ rêu mốc im lìm, tôi nghĩ
rằng sự lên tiếng cho dù mang tính phê phán, nghịch chiều nhưng có phong
cách thích hợp và không nhằm đả phá hay mạ lỵ một tôn giáo vẫn được coi
như là một sinh hoạt tinh thần tích cực và lành mạnh. Tuy nhiên, khi
luận bàn về tôn giáo, có hai điều cấm kỵ mà một tu sĩ Thiền Tông gốc
người Anh, thượng tọa Biazhana đã viết trong sách Cẩm Nang của Người
Tỵ Nạn rằng: "Sử dụng văn chương hý luận, lời lẽ ngạo mạn và trưng
dẫn kiến thức nông cạn, lý luận chủ quan và cuồng tín khi nói về một tôn
giáo sẽ không bao giờ có sức thuyết phục người đọc mà sẽ gây nên một sự
phản tác dụng: Đó là người viết tự tố cáo bản chất thô bạo và sự nông
nổi của chính mình"! (The Handbook for Refugees, Bataan 1982, tr.
145)
Trong một tinh thần cởi
mở và đối thoại khi nói về tôn giáo như đã trình bày trên đây, tôi xin
trình bày với quý bạn đọc một tập sách liên quan đến chuyện tôn giáo của
Nguyễn Huệ Nhật.
Từ Áo Cà Sa đến Thập
Tự Giá
Đây là tên của một tập
sách tập sách dày 300 trang và in ấn cũng rõ ràng. Hình bìa chụp chân
dung tác giả mặc áo cà sa vàng, đứng bên tường hoa giấy màu hồng leo
quanh lưới trông lờ mờ như dây kẽm gai. Và phía góc chân trời nổi lên
cây thập tự giá màu xám gắn trên một điểm tựa không có hình thù rõ rệt.
Hình bìa sau là ảnh chụp của Huệ Nhật và thi sĩ Bùi Giáng.
Khi đọc và bàn một tác
phẩm, nếu không phải là bạn thân, tôi rất ngại đề cập đến đời tư của tác
giả. Trong trường hợp của Huệ Nhật thì lại khác. "Dữ kiện" làm nền tảng
cho lý luận và chứng minh trong tập sách chính là cuộc đời và sự suy
nghĩ của anh. Bởi vậy, "thân thế và sự nghiệp" của anh là linh hồn tác
phẩm của Huệ Nhật. . Lối văn trong sách anh không phải là văn chương
sáng tạo mà cũng chẳng phải là ngôn ngữ nghị luận mà tự luận hay tự sự
thì đúng hơn. Nguyễn Huệ Nhật đã tự kể lể về cuộc đời của mình trong tập
sách như sau.
Tác giả Huệ Nhật, theo
tiểu sử ghi trên bìa sau của sách, cùng tuổi với tôi; nghĩa là cùng một
thế hệ "chiến tranh Việt Nam" – một thế hệ mà niềm tin, tư tưởng, và ước
vọng thường xuyên bị thử thách từ chân đến giả; chao đảo từ tả đến hữu;
lung lay từ gốc đến ngọn theo đà ác liệt của cuộc chiến trên quê hương.
Phải chăng vì thế mà tôi vừa chia sẻ nhưng cũng vừa "ngờ ngợ" khi nhận
ra sự thiếu chân xác và thấy rõ nhiều điều không thật trong cái nhìn của
Huệ Nhật về thực tiễn xã hội và thực trạng chính trị – mà thế hệ chúng
tôi vừa là chứng nhân mà cũng vừa là nạn nhân – được thể hiện rõ nét hay
bàng bạc từ đầu đến cuối tác phẩm.
Thật ra, trên tư thế
của một độc giả, cuộc đời tư của tác giả có như thế nào chăng nữa cũng
chẳng có gì quan trọng. Thế Lữ có tung bảo kiếm hay nằm bẹp hút thuốc
phiện ở phố Khâm Thiên khi làm bài thơ "Hổ Nhớ Rừng" thì đâu có gì khác
nhau khi đọc lên bài trưòng ca bi tráng bất hủ của ông. Hàn Mặc Tử có
làm thơ trong cơn quằn quại đau đớn của bệnh tật thì thơ ông vẫn là
những viên ngọc quý trong thi ca.
Trong phần tiểu sử và
lời giải bày tâm sự, suốt một đời Huệ Nhật chưa được yên nghỉ. Như một
đứa trẻ bơ vơ bị ném ra quá sớm giữa dòng đời xuôi ngược, anh đã vật vờ
đi từ cực đoan nầy đến cực đoan khác. Tuổi trẻ anh vào chùa đi tu theo
Phật Giáo. Sau đó anh bỏ tu lấy vợ, theo phong trào phản chiến "chống Mỹ
cứu nước". Sau năm 1975, khi cộng sản vừa chân ướt chân ráo chiếm Sàigòn,
anh liền lãnh đạo chương trình lo cho 1500 người hồi hương bị cộng sản
nghi là CIA bỏ tù trong một thời gian ngắn (!?). Tiếp theo bị vợ bỏ, anh
liền lấy vợ lần thứ hai, vợ bỏ, gia đình ruồng bỏ, anh em hất hủi, cháu
chắt đánh đập, "xù Phật theo Chúa" và những sự đổi thay tương tự của anh
về đời sống vật chất lẫn tinh thần.
Huệ Nhật liên tục đổi
đạo, đổi đời, đổi vợ, đổi niềm tin, nên đức tin của anh cũng trôi nổi
"thuận bên nào cào bên ấy", chẳng biết đâu là định hướng, bến bờ như lời
nhận xét của người em ruột thịt.
"Từ một chú bé sáng
trường làng, chiều chăn trâu, đã húi đầu hôm sớm kinh kệ, học hành đạo
pháp, qua một thập niên lên đến chức đại đức. Thạo Phật pháp, biết rõ
ngọn ngành rồi "xù" Phật. Đến cuối thập niên 70 bắt đầu biết đến kinh
thánh, tin Chúa. ... Một ngày nào đó chắc anh xù Chúa của giáo phái Tin
lành nhảy qua rao giảng đức tin với Mohamét." (Trang 16)
Và cũng theo dòng đối
thọai giữa Huệ Nhật người em tên Thúc đó, anh đã diễn dịch ý của Thúc
khi nói về hòan cảnh xuất thân của anh rằng:
"Riêng anh, nhờ cơm
chùa mới có một kiến thức như ngày hôm nay. Cả gia đình anh đều là thứ
lỗi đạo con khinh bố, vợ chưởi chồng. Câu văn của Thúc khá cụ thể khi
diễn tả ý tưởng nầy khiến anh có cảm tưởng như em đã hàm ý cho rằng cha
mẹ của anh cũng chẳng ra gì mới sinh ra một bầy con vô giáo dục như
thế." (Trang 284)
Huệ Nhật còn có một
người vợ thứ hai và một đứa con trai đang sống tại Mỹ. Theo Huệ Nhật thì
người vợ đó nguyên là "Một đặc công trinh sát Việt Cộng và hiện đang
hoạt động trong công tác kiều vận tôn giáo trong giới Tin lành tại Mỹ"
(?). Cũng theo Huệ Nhật thì đứa con trai ở Mỹ đang coi Huệ Nhật "như một
thằng cha khốn nạn"
Có đọc văn chương và ý
tưởng của Huệ Nhật, mới thấy hoàn cảnh xuất thân của anh theo sự nhận
xét của người em như trên đã góp phần chủ đạo hình thành con người và
nhân cách của Huệ Nhật sau nầy.
Con người và
phong cách của Huệ Nhật thể hiện qua tập sách
Tập sách "Từ áo cà sa
đến thập tự giá" là một sự tập hợp tùy nghi, không có chương mục hay hệ
thống rõ ràng. Đó là tập hợp những bức thư trả lời từng đọan một của Huệ
Nhật cho một bức thư dài của người em tên Thúc ở Mỹ. Thư của Thúc với
ngôn ngữ châm biếm, ca tụng Huệ Nhật lên tận mây xanh ở chỗ nầy; rồi mỉa
mai đá anh lăn lóc ở chỗ khác. Người đọc không cần phải bận tâm đặt câu
hỏi là có thật một bức thư như thế hay không? Vì dù có hay không thì đây
cũng chỉ là một cách phỏng theo mô thức luận lý rất cổ điển như "Ngư
Tiều Vấn Đáp" hay "Lục Súc Tranh Công" trong cổ văn Việt Nam hay kiểu
"Myth" (Huyền thoại) và "Reality" (Thực chất) của Tây phương nhằm mục
đích làm sáng tỏ một vấn đề còn mù mờ đang nằm trong vòng tranh cãi.
"Vấn đề còn mù mờ ..." ở đây chính là cuộc đời và hành tung trình làng
một cách bất nhất của Nguyễn Huệ Nhật.
Càng đi sâu vào nội
dung của những điều Huệ Nhật đã viết ra, nhất là những trang anh viết về
Phật giáo, tôi càng cảm thông hơn với những điều anh tự giới thiệu về
thân thế và sự nghiệp của anh.
Đúng là Huệ Nhật không
có "duyên" với đạo Phật thật!
Không rõ nguyên nhân là
vì Huệ Nhật không được tu học và thụ giáo một cách nghiêm túc với các tu
sĩ đi trước ở chùa, hay tại anh không có "căn cơ" học kinh điển nhà Phật
một cách có hệ thống, nhưng rõ ràng là Huệ Nhật đã hết sức bối rối trước
lý thuyết Phật học như lời anh thú nhận rằng:
"Ngày xưa đi tu trong
Phật giáo, anh (Huệ Nhật) học những giáo lý sâu xa và phức tạp khiến cho
sự tu hành có cái vẻ cao siêu, nhưng với anh thì rất mệt mỏi và gặp
nhiều mâu thuẫn khó nói lắm." (Trang 22). Sự mệt mỏi và "mâu thuẫn
khó nói" trong đức tin tôn giáo và trước những vấn nạn của triết học là
bức tường lửa ngăn chận sự thâm nhập của kiến thức vào tri thức. Chính
sự khẳng định nầy đã lý giải tại sao Huệ Nhật tu ở chùa trong bao nhiêu
năm mà chẳng có chút "thiện duyên" nào để hiểu và hành Phật giáo.
Huệ Nhật tâm sự với
người em rằng: "Anh gặp nhiều bạn bè, dù thân đến mấy họ cũng cho
rằng Huệ Nhật là kẻ xù Phật hay phản đạo. Thế nhưng anh biết rất chắc là
họ chưa hề thấy Phật là ai cả ngoài những trang kinh trên giấy và ảnh
tượng trong chùa cộng với truyền thống tôn giáo lâu năm. Cũng có người
đã cởi áo tu, ra đời sống sa đọa vẫn không bị ai nói người đó là phản
đạo." (Trang 172) Có thật là Huệ Nhật không hiểu ý niệm "phản" trong
đời sống văn hóa Việt Nam mang một ý nghĩa như thế nào chăng? "Phản"
trong trường hợp phản quốc, phản chủ, phản đạo, phản thầy... không chỉ
có nghĩa là chống lại mà còn có nghĩa là làm thương tổn, hãm hại. Chó
phản chủ là chó cắn lại chủ; kẻ phản quốc là kẻ làm thương tổn đến quyền
lợi và danh dự giống nòi; kẻ phản đạo là kẻ đã ra khỏi đạo rồi nhưng vẫn
manh tâm bôi bác đạo. Người Việt mà đã mắng ai là "đồ phản" thì có nghĩa
là kẻ đó đáng khinh khi và nguyền rũa.
Huệ Nhật chê nhiều
người chưa hiểu ông Phật là ai. Riêng bản thân Huệ Nhật thì lại hiểu ông
Phật như thế nầy: "Chưa ai thấy Phật bằng con mắt phàm được cả. Ông
Phật thiệt bằng xác thịt cũng đã thành tro rải khắp thế giới nầy rồi.
Ông Phật ý niệm là một ông Phật không phải ông Phật. Ông Phật tư tưởng
lại càng không phải ông Phật. Ông Phật hình tượng lại bị giáo lý nhà
Phật cho là tà đạo." (Trang 82 & 83). Nghe đến đây, có lẽ người ta
thắc mắc về sự hiện hữu của ông Phật thì ít, mà thắc mắc về đầu óc của
Huệ Nhật có tĩnh táo hay khôn.g thì nhiều vì không ai hiểu anh đang muốn
nói lên điều gì: Là anh đang phản bác, phủ nhận hay là "tái định nghĩa"
về bản chất của ông Phật?
Vì giới hạn của một
bài báo, tôi sẽ không dừng lại để phân tích vô số những quan điểm và
khái niệm lệch lạc – có chỗ ngây ngô và mâu thuẫn với thực tế – của Huệ
Nhật trong tập sách nầy thuộc về nhiều lĩnh vực nhân sinh khác, mà chỉ
xin phép dừng lại một đôi chỗ có liên quan đến Phật giáo Việt Nam thời
cận đại.
NÓI VỀ TÔN GIÁO
Tưởng cũng cần nói thêm
rằng, tôi là một người theo đạo Phật, nhưng lại thuộc vào hàng Phật tử
không ngoan đạo. Nguyên nhân là vì tôi thường bị dị ứng với tín điều.
Tôi không tin vào bất cứ điều gì vô điều kiện; dù đó là lời Phật dạy thì
tôi vẫn cứ suy nghĩ quasự lý luận của đầu óc mình để xem thử điều đó có
hợp lý hay không trước đã. Bởi vậy, tôi không tán đồng những phản ứng
đầy cảm tính như một số Phật tử mới thọat nghe ai đả kích Phật giáo hay
phê phán các thầy, các sư cô thì đã nhảy choi choi lên đòi "bảo vệ đạo
pháp" rồi! Tôi quan niệm chùa là nơi để tu học chứ không phải là một đền
thờ để đến đó sì sụp lạy cầu phước, cầu tài. Tôi thích lý thuyết nhà
Phật không phải vì đó là tôn giáo tôi theo hay vì tam tạng kinh điển vẫn
thường được các nhà học Phật đem làm núi Thái Sơn để thuyết phục người
ta tin Phật, mà vì tôi có nhiều quyền tự do chọn lựa trong đạo Phật. Dù
có đến chùa đảnh lễ thuần thành hay ở nhà chọn cách tu học nào cho hợp
với hoàn cảnh và căn cơ của cá nhân mình thì vẫn mang ý nghĩa tích cực
trong sinh hoạt Phật giáo. Con người trong đạo Phật nhìn nhau không kỳ
thị sắc màu hay giả tướng vì trong mỗi ông vua hay trong từng người cùng
khổ đều có Phật tánh bình đẳng như nhau. Và tinh thần vô ngã của Phật
giáo làm cho người kiêu căng, khó tính nhất cũng cảm thấy nhẹ nhàng khi
Phật cho rằng Tam tạng kinh điển cũng như chiếc bè dùng để qua sông mà
thôi, khi qua đến bờ giác ngộ rồi thì chiếc bè cũng sẽ vất đi. Chánh
pháp cũng chỉ là phương tiện dùng tạm thời, cuối cùng phải vất bỏ huống
hồ là Tà pháp để bám vào đó mà cãi nhau.
Bởi vậy, mọi sự nhìn
dưới nhãn quan Phật giáo đều chỉ có một giá trị biểu trưng và tương đối.
Viên thuốc là ân nhân của con bệnh nhưng lại là kẻ thù của lũ vi trùng!
Tôi vẫn mến mộ một
người đả kích Phật giáo có chứng lý minh bạch và luận điểm vững vàng vì
họ có tâm thành và trí tuệ hơn là phải nghe một kẻ ca ngợi Phật giáo
bâng quơ vì tâm mờ, trí cạn. Trong trường hợp của Huệ Nhật, vấn đề đặt
ra ở đây không phải là anh đả kích hay ca ngợi Phật giáo, mà vấn đề then
chốt chính là anh có đủ trình độ và kiến thức để nói về Phật giáo hay
không và anh nói đến Phật giáo bằng cái tâm nào? Cái tâm của con bệnh,
cái "tâm" của lũ vi trùng, hay cái tâm của một kẻ bàng quan trước viên
thuốc có tên là "cứu khổ" của Phật giáo.
Bên cạnh học vấn,
kiến thức và ý chí, còn phải cần đến một sức mạnh vô hình nhưng tối quan
trọng để hiểu Phật giáo: Đó là cái Tâm. Ngày xưa, Lương Vũ Đế hỏi
sư Tịnh Quang:
- Tam Tạng Kinh Điển
của Đạo Phật bao la quá, đọc cả đời người không hết. Có cách nào rút
ngắn được chăng?
Sư đáp:
- Tâu bệ hạ, ngắn
bao nhiêu là vừa!
Vua hỏi:
- Chừng nào là ngắn
nhất?
- Một chữ!
- Chữ gì mà nhiệm
mầu đến thế?
- Chữ Tâm!...
Năng lực của Tâm trong
đạo Phật cũng như nhịp đập của trái tim trong thân xác con người. Người
không có trái tim là người máy. Học Phật mà vô tâm là dính mắc vào một
"cuộc du hành tôn giáo" không có lối ra; là đang gối đầu lên biển trầm
luân mà cứ ngỡ rằng mình đứng bên bờ giác ngộ.
Càng tìm hiểu về Phật
giáo tôi lại càng ít ngạc nhiên hơn về "tà kiến" và "chánh kiến" thường
xuyên tranh đấu và hiện diện trong mỗi con người. Bởi vậy, tôi sẽ không
ngạc nhiên nếu có trường hợp như Huệ Nhật, một người đi tu và ăn cơm
chùa mòn răng trong bao nhiêu năm mà vẫn chưa hiểu gì hay hiểu theo "tà
kiến" của bản thân mình về đạo Phật, chỉ vì vắng bóng cái Tâm chân
chính. Trong lúc cái tâm trung thực tự nó đâu cần phải vào chùa hay tụng
kinh gõ mõ mới có được.
1. HUỆ NHẬT TU NHẬP
VÀ TU XUẤT NHƯ THẾ NÀO?
Từ một làng nhỏ ở Quảng
Trị, Nguyễn Đạo Ủy (tên thật của Huệ Nhật) cùng người anh ruột đã xin đi
tu theo đạo Phật tại Huế. Sau đó các thầy ở Huế gởi anh vào học học tại
Nha Trang. Ở Huế và Nha Trang, anh chỉ ham "lên thánh" bằng con đường
tắt qua hành động tự thiêu nên bị đồng môn và quần chúng giễu cợt đặt
tên là "Thánh Chuối!"
Huệ Nhật đã lập đi lập
lại nhiều lần từ đầu đến cuối tập sách về cái gọi là "tự thiêu hụt" của
anh. Đời này đã "hụt" rồi thì không tính. Trúng số hụt thì vẫn nghèo,
tình hụt thì vẫn cô đơn. Tổng thống hụt thì vẫn là dân thường. Tự thiêu
hụt thì vẫn sống như muôn ngàn người khác. Tuy nhiên, trong trường hợp
Huệ Nhật, anh lại quan niệm khác: Đã không tìm được vinh quang trong cái
"trúng" thì cũng ráng tìm hơi hưởng trong cái "hụt". Anh nhất quyết
không chịu để tay trắng bàn tay mà cần phải nắm được một cái gì, dù vật
đó có thể làm cho bàn tay anh vấy bẩn.
Lần thứ nhất, Huệ Nhật
kể lại rằng, năm 1963, khi mới 18 tuổi, vừa mới đi tu theo Phật Giáo
được 4 năm, anh đã tình nguyện tự thiêu 2 lần: Một lần tại Nha Trang,
tháng 8/1963 và cả hai lần đều bị từ chối. Thế nhưng sau đó Huệ Nhật đã
được giới tu sĩ Phật Giáo và Phật tử coi như một vị "thánh sống". Sau đó
Huệ Nhật laị bay về Quảng Trị và tình nguyện tự thiêu tại Huế, tháng
10-1963 và cũng bị từ chối (Trang 246-254). Đâu là sự thật về
"lịch sử tự thiêu" của Huệ Nhật?
Về mặt nguyên tắc:
Trong năm 1963, đã có 7 tu sĩ Phật giáo tự thiêu, gồm 2 Hoà Thượng và 5
Đại đức (tuyệt nhiên không có một vì nào thấp hơn hàng đại đức hay ở lứa
tuổi mới qua khỏi vị thành niên hoặc còn ở hàng sa-di như Huệ Nhật cả).
Tự thiêu đối với Phật giáo là một sư hiến dâng nhục thể để cúng dường
tam bảo, vì vậy hình thức cung hiến nầy mang một ý nghĩa rất thiêng
liêng và cao cả. Huệ Nhật thuở đó mới 18 tuổi đời, vào ở chùa 4 năm, nếu
chịu tu hành nghiêm túc cũng chỉ mới lên được hàng sa-di, nghĩa là một
chú tiểu ở chùa, chưa được đứng vào hàng ngũ tham gia những sinh hoạt
bên ngoài của giáo hội. Thế mà anh tự "phong thánh" cho mình với những
sự việc bịa đặt có vẻ như đã được giáo hội chấp thuận trên nguyên tắc để
đứng vào hàng "tu sĩ chuẩn bị tự thiêu".
Về mặt sự kiện: Tại
Huế, có hai cuộc tự thiêu. Vụ đầu tiên là Hòa Thượng Thích Tiêu Diêu
ngày 26-6-1963 và vụ thứ hai là Đại đức Thích Thanh Tuệ ngày 15-8-1963.
Thời đó danh sách các tu sĩ tình nguyện lên tới 36 vị, nhưng giáo hội đã
chấm dứt việc tự thiêu vào tháng 8-1963. Trong lúc đó Huệ Nhật lại xin
tự thiêu vào tháng 10-1963. Oái oăm hơn nữa là địa điểm dự trù là Khách
Sạn Thuận Hóa, trong lúc Khách Sạn Thuận Hóa lại nằm ẩn kín sau Morin,
ít khi có bóng người lai vãng.
Tôi chỉ trình bày sự
kiện, còn kết luận thì xin để dành cho bạn đọc.
Chính Huệ Nhật đã trả
lời ngay trong tập sách của anh ta: "Khi còn nhỏ, anh mơ ước đi tìm
chân lý như thái tử Tất Đạt Đa. Cạo đầu cầu đạo đi tu. Đang học đạo anh
tình nguyện tự thiêu chống bất công tôn giáo ở miền Nam, vì lúc ấy anh
tin rằng đó là cách tìm gặp chân lý mau nhất, nhưng suýt nữa mà anh bị
Việt Cộng lợi dụng tổ chức cho cái chết của anh dưới danh nghĩa hy sinh
cho Đạo Pháp" (Trang 73&74).
Huệ Nhật lại phạm thêm
một lỗi lầm nghiêm trọng nữa là chụp mủ phong trào tranh đấu Phật giáo
và các tăng ni tự thiêu là "Việt Cộng tổ chức cho cái chết...".
Huệ Nhật lại lún sâu và sự suy diễn ngô nghê của anh bằng những chuyện
"thiên hạ đồn rằng" không có một căn cứ nào để kiểm chứng. Như trường
hợp anh minh họa thêm rằng một trong những nhà sư cầm đầu phong trào
Phật giáo đòi quyền bình đẳng tôn giáo ở Huế là thượng tọa Trí Quang
đích thị là cộng sản: "Ông Thiệu tạo thêm sự phân rẽ vốn đã sâu sắc
trong hàng ngũ Phật Giáo bằng sắc luật 23/67 để đánh gục con sư tử tôn
giáo chuyên môn tự thiêu tuyệt thực chống các chính quyền miền Nam một
cách quá trớn. Hồi đó nếu ai nói rằng có bàn tay cộng sản đạo diễn trong
hàng ngũ Phật Giáo thì bị nhiều người chống đối. Thế nhưng sau
30-4-1975, anh mới biết hòa thượng Trí Quang đã làm việc theo Việt cộng
tới cỡ nào." (Trang 108).
So với những "chuyên
gia chụp nón cối" khác thì Huệ Nhật bị lạc hậu gần hai thập niên. Chụp
mũ là một hiện tượng tiêu cực và bế tắc hàng đầu của tri thức. Đó là sự
lười biếng của lý luận và hiện tượng cùn nhụt của trí óc vì khi dùng con
bài triệt "thân cộng" chận đường đối thoại rồi thì chẳng còn gì để nói
ngoài tiếng vo ve của định kiến và hí lộng của hận thù.
Sau khi dùng một loai
ngôn từ và lý luận mạt hạng nhất để nói đến các lọai chuột bẩn thỉu
nhất, Huệ Nhật lại viết: "Có hai con chuột áo vàng nằm trong Mặt Trận
GPMN là là hai hòa thượng đỏ Thích Thiện Hào và Thích Minh Nguyệt. Sau
nầy người ta hai vị đại lão hòa thượng nầy là đảng viên đảng Cộng Sản
Việt Nam. Họ có con, dâu, rể đùm đống đầy đàn... Cộng sản đã mặc áo cà
sa cho đảng viên lên lãnh đạo tôn giáo." (Trang 109) Dù hư thật
không rõ nhưng đây không phải là Phật giáo, mà đây hiện tượng cá nhân
giống hệt như trường hợp Huệ Nhật bỏ tu ra đời lấy nhiều vợ. Tôn giáo
nào cũng có trường hợp ngoại lệ tương tự. Hành động lấy ngoại lệ để
làm điển hình nhằm bôi bác Phật giáo là một tiểu xảo bất lương của
Huệ Nhật, nên tránh để đủ lớn làm người.
Lần thứ ba vào cuối năm
1964, tại Nha Trang Huệ Nhật lại xin tự thiêu, đã không được ai coi ra
gì lại bị mang một tên mới là "Thánh Chuối" vì bị người dân thường và
giới tu sĩ coi như một tên vô lại. Vì vậy, như Huệ Nhật đã ghi lại:
"Khi nhìn biết một sự ganh ghét xấu xa, những hành vi gỉa hình của người
tu sĩ thuộc bậc anh, bậc thầy của mình, anh có cảm giác gớm ghiếc, khinh
bạc và nghĩ đến cái chết để được giải thoát. Anh cảm thấy cần một cái
chết để giải quyết những hậu quả phiền toái về sự sống sót của anh."
(Trang 258). Những trang tiếp theo, Huệ Nhật đã dùng đến những lời
lẽ thô thiển theo kiểu của anh để thóa mạ hầu hết hàng hòa thượng,
thượng tọa lãnh đạo cao cấp của Phật giáo còn tại thế hay đã viên tịch.
(Xin xem từ trang 246 đến 273)
2. HUỆ NHẬT ĐÃ "XÙ
PHẬT" NHƯ THẾ NÀO?
"Xù Phật", chỉ là một
lối nói đầy dung tục của Huệ Nhật để chỉ hành động tu xuất của anh. Thật
ra thì Huệ Nhật chưa đủ "nội lực" để biện minh và bảo vệ cho chính bản
thân mình nên tới đâu cũng bị người đời đánh đập và ruồng bỏ như anh đã
tự ý trình làng: Thầy đánh, bạn đánh, cháu chắt đánh, vợ đánh, người
Việt tỵ nạn ở Đức đánh (Trang 74, 81, 130, 148, 251, 269...). Thế nhưng
anh vẫn cố cãi chày cãi cối để biện minh cho hành động "xù Phật" đã hằn
sâu mặc cảm xấu xa trong lòng anh. Phương pháp "biện giải" của Huệ Nhật
là lối dùng hình thức so sánh và tương phản (contrast) trong luận lý học
cổ điển. Anh đã dùng tiền đề phủ định để cố gắng phủ một lớp sơn u ám
phát ra từ trong trí anh vào Phật giáo để cố giải thích vì sao anh quay
lưng với đạo Phật.
Để giải thích cho hành
động bỏ đạo Phật theo đạo Chúa của mình, Huệ nhật tự so sánh mình cũng
giống như đức Phật Thích Ca và đức chúa Giê-Su: "Khi em nói tới chữ
lừa thầy phản đạo là đã bày tỏ một tinh thần hẹp hòi, nông cạn, không
hiểu gì về ý nghĩa của đạo. Anh phải nhắc lại một lần nữa là chính Đức
Thích Ca cũng đã mang tiếng lừa thầy phản đạo sau khi rời bỏ con đường
tu khổ hạnh với năm anh em Kiều Trần Như, Ác Bệ, Ác Đà... Một trong
những lý do mà nhóm thầy tu Biệt Phái (Pha-ri-si) kết án chúa Jesus để
đónh đinh Ngài cũng là vì họ cho rằng Chúa Jesus đã hủy bỏ truyền thống
có sẵn trong đaọ Do Thái (phản đạo)!" (Trang 289). Sự so sánh khập
khiểng của Huệ Nhật là một thái độ gàn bướng của kẻ cho rằng "Thánh nhân
cũng như Thằng Cuội. Đều có cái đầu mà chẳng có cái đuôi!" Phật bỏ năm
anh em Kiều Trần Như để tìm chánh pháp và khi tìm được rồi thì trở về
hóa độ cho họ. Chúa không chấp nhận giáo luật Moses của Do Thái giáo để
tìm đường cứu chuộc trong sự mặc khải của Thượng Đế: Đó là hành động của
những bậc đại trí, đại dũng. Huệ Nhật không hiểu nổi Phật giáo lại bày
ra trò "xù Phật" và nói xấu Phật giáo: Đó là hành động của kẻ đại cuồng,
đại phản. Đem so sánh sự cứu nhân độ thế của bậc thánh nhân với hành
động ích kỷ tự cứu mình của kẻ phàm phu là một sự xúc phạm sự tôn nghiêm
cần thiết của một tinh thần lành mạnh khi bàn về tôn giáo. Huệ Nhật
tuyệt nhiên không có tinh thần lành mạnh đó trong suốt tập sách hỗn độn
của anh.
Rõ ràng là Huệ Nhật
muốn xây dựng luận điểm rằng anh bỏ đạo Phật qua đạo Chúa vì đạo Phật
không phải là chánh đạo: "Đối với những bậc thầy của Ngài như năm anh
em Kiều Trần Như, Ác Bệ, Ác Đà... Ngài cũng lìa bỏ khi nhận ra rằng
những người nầy không dạy cho mình chánh đạo." (Trang 288) Nhưng
không rõ vì không thuộc bài hay quẩn trí vì cố biện minh cho cái tôi đã
quá tả tơi của mình, anh "phang" luôn cả đạo Chúa: "Anh tin Chúa
trong hoàn cảnh bị CS khủng bố, chứ không phải tin Chúa để kiếm mùng mền
cơm gạo như nhiều người Việt Nam trong Chiến Tranh. Những người Việt Nam
đã theo Chúa vì muốn có hàng viện trơ của Mỹ ngày xưa chẳng có phước
hạnh gì hơn." (Trang 289).
Huệ Nhật đã lửng lơ mô
tả hàng ngũ tu sĩ Phật Giáo cũng toàn là gống "độn căn" như anh khi còn
ở chùa, rằng: "Cũng có những người ăn cơm chùa từ khi còn rất nhỏ,
nhưng trí óc thuộc loại độn căn; học thêm một chữ là đã quên đi hai chữ,
vì thế khi lớn lên chỉ ở trong chùa, dù rất muốn ra đời cũng không dám
ra. Ngày nay những người ấy trở thành những bậc sa môn. Chễm chệ làm ông
thầy. Chỉ ngồi niệm hai chữ Nam Mô là cả vạn người nghe theo dâng đầy
tiền của. Tu lâu phải thành sư cụ. Anh bước ra khỏi chùa để sống thật
với con người mình hơn." (Trang 288)
Huệ Nhật phản bác" giáo
lý nhà Phật một cách hơi bất thường vì sự đơn giản và nông cạn như là:
"Phật giáo rất rộng nên đúng và sai không có biên giới. Có khi bỏ Phật
mà lại đúng hơn là cứ đường đường theo đạo Phật một cách hữu sắc vô
hương. Phật Giáo là một tôn giáo có nhiều giáo lý mênh mông bát ngát đến
nỗi người đi theo có khi đã đi lạc đường gần hết một đời mà vẫn không
biết. Nhưng đức tin đi trong Chúa là đi trong Đường Hẹp, bước ra khỏi
Kinh Thánh là thấy lạc đường ngay. Ngày nay có một số giáo hội vẫn thờ
Chúa, nhưng không làm theo kinh Thánh. Nhiều tín đồ của họ không hiểu gì
về Đấng mà họ thờ cả." (Trang 171) Huệ Nhật đã quên người xưa từng
dạy: "Biển rộng mặc biển, thuyền chèo có ngăn". Không lẽ biển phải mang
tiếng phụ bạc thuyền con chỉ vì biển quá rộng; hay Phật giáo sai chỉ vì
lý thuyết đạo Phật quá mênh mông mà Huệ Nhật không đủ sức để lãnh hội?
Và Huệ Nhật đã lái (hay
dựng đứng) chuyện bôi bác riêng tư của gia đình anh thành chuyện ô uế
trong giới tu sĩ Phật Giáo: "Nghiệm thấy con đường đi tu không dễ gì
tìm ra chân lý, anh cởi áo tu để mặc lại chiếc áo người phàm., chiếc
quần người trần tục. Một năm sau khi cởi áo thôi tu. anh lập gia đình,
nhưng bị một người bạn đang làm đại đức đến nhà ngủ ké với vợ mình."
(Trang 74)
Huệ Nhật cũng liều lĩnh
đưa ra một con số tưởng tượng mà anh ta tưởng là sẽ không còn ai kiểm
chứng được: "Vì yêu các vị tu sĩ Phật Giáo mà anh rất lấy làm đau xót
và tức giận khi được đọc hồ sơ của 240 vị sĩ quan tuyên úy Phật Giáo
trong quân lực VNCH. Trong 240 vị đã có trên 225 vị bị lính viết thư tố
cáo lên nha tuyên úy Phật giáo về việc thầy thích ăn chơi, cò hầu hết
đều có dính vào những chuyện phù phiếm tào lao điên khùng khác." (Trang
209) Trong trường hợp nào và với tư cách gì mà Huệ Nhật lại đọc được
toàn bộ hồ sơ mật của Nha Tuyên Úy Phật giáo?!
Nói tóm lại là Huệ Nhật
đã chủ quan đánh giá người đọc quá thấp nên lẩn thẩn tung hỏa mù, dựng
chuyện mà người đọc không có cơ sở kiểm chứng để bôi bác các nhà tu và
Phật Giáo bất cứ lúc nào và chỗ nào có thể chen vào được để biện minh
cho mặc cảm nặng nề về hành vi lừa thầy phản đạo (chữ của chính Huệ
Nhật) của anh.
3. HUỆ NHẬT ĐÃ VIẾT
VÀ LÁCH NHƯ THẾ NÀO?
Trong một tập sách
giới hạn, Huệ Nhật đã cố gắng "bao sân". Anh viết nào là Phật giáo,
Thiên Chúa giáo, Tin Lành, Trời, Phật, Chúa đến mọi khía cạnh khác như
chính trị, quân sự, kinh tế, hoà bình, chiến tranh, quốc gia, cộng sản,
tiền, tình, yêu, ghét, thơ, phú... đủ thứ! Huệ Nhật đã vận dụng được một
mớ kiến thức hỗn hợp nhiều món. Một mớ kiến thức không phải lĩnh hội từ
sự tham khảo, học hỏi, nghiên cứu có phương pháp hay từ sự suy tư nghiêm
chỉnh mà chỉ là những mẩu chuyện vặt vảnh như lời "thiên hạ đồn rằng"
hay qua những "mẩu chuyện quanh bàn nhậu".
Và cũng vì thiếu một
căn bản học hỏi nghiêm túc như vậy nên Huệ Nhật không phân biệt được
giữa sự kiện và tin đồn; giữa diễn dịch và thực tế. Vì vậy, anh đã lẫn
lộn từ đầu chí cuối giữa thực chất và huyền thọai khi viết về tôn giáo;
bối rối giữa quan điểm chủ quan và luận chứng khách quan khi lạm bàn đến
chính trị và xã hội; hấp tấp nhìn sai lạc giữa điều anh muốn mà không
xảy ra và điều đã xảy ra ngòai ý muốn của anh.
Người đọc có cảm
tưởng là Huệ Nhật sống trong thế giới bị bưng bít ở quê nhà, thiếu thông
tin về thế giới bên ngoài, nên anh đã đánh giá trình độ của người Việt ở
Hải Ngoại quá thấp. Cái nhìn phiến diện nầy đã dẫn anh tới tình trạng
chủ quan và tùy tiện nên anh mới có can đảm diễn thuyết vung vít, tha hồ
múa gậy vườn hoang mà bất cần thiên hạ đến như thế.
Huệ Nhật lại càng tỏ
ra quá hời hợt, không chịu tham khảo những dữ kiện lịch sử khi quay đầu
nhìn lại dòng lịch sử cận đại. Vì vậy mà rất nhiều chỗ trong tập sách
của anh, Huệ Nhật đã nói về những nhân vật chính trị, quân đội miền Nam
một cách thiếu thận trọng. Chẳng hạn như khi nói về tổng thống Ngô Đình
Diệm, anh viết:
"Không phải nhà truyền
giáo nào cũng theo đế quốc như người ta nghĩ, cũng như tất cả những
người Phật Tử đều theo Việt Cộng như gia đình tổng thống Ngô Đình Diệm
nghĩ. Những nghi ngờ thiển cận ấy đã vô tình tạo ra nhiều tai họa phân
rẽ trong dân tộc chúng ta..." (trang 28)
Hoặc là: "Tổng
thống Diệm đã đầu tư vào sự tiêu diệt những người chống cộng như Phật
giáo Hoà Hảo, và Hội Phật Học VN thay vì xây dựng tình đoàn kết với các
tôn giáo ấy... Tổng thống Diệm chỉ bao thầu ý thức chống cộng trong hàng
ngũ Công gíao thiểu số của miền Nam, và dựa vào số người Công giáo di cư
chống cộng. Đó là sự thiển cận tai hại mà chúng ta phải học để tránh."
(Trang 106)
Khi nói về Tin Lành
là đạo mà Huệ Nhật mới theo sau này thì anh cũng gây nỗi hoang mang
không biết đâu chân giả trong đạo nầy chỉ vì giận cô vợ bạc tình. Huệ
Nhật lý sự nghe thú vị như chuyện phòng the:
"Cộng Sản đã phá tan
tình chồng nghĩa vợ của gia đình anh, chúng xúi bà vợ "tài ba" của anh
ăn cắp đứa con trốn ra nước ngoài làm công tác kiều vận trong giới Tin
Lành. Bà ta trở nên một nhà giảng đạo thành công đến nỗi đã dạy cho con
anh coi cha nó như một thằng khốn nạn." (Trang 75) Đến đây, Huệ Nhật
lại một lần nữa tạo nên sự thắc mắc về sự liên hệ giữa nhân cách của anh
và việc giảng đạo của vợ anh. Những nhân vật khốn nạn trong tôn giáo là
những thành phần bội phản. Đừng nghi cho ai cả mà hãy tự mình soát xét
lại chính mình.
Các mục sư Tin Lành
không đáp ứng yêu cầu của Huệ Nhật thì anh cho rằng "...Vì họ đã bị
bà ta chinh phục!"(Trang 236).
Sau đó Huệ Nhật lập đi
lập lại nhiều lần về đức tin của mình đối với Thiên Chúa, quyết theo
Chúa để tìm sự sống đời đời. Tiếp đến anh trình bày với người em về "đức
tin" của mình đối với tiền. Anh viết: "Trong tình anh em, anh
có thể nói rằng tôn giáo nào cũng có tiền và cũng có kinh doanh cả. Tôn
giáo là một môi trường "kinh doanh" béo bở. Riêng tiền dâng hiến của
hàng tỷ tín đồ cũng đã nhiều lắm rồi. ... Đối với anh, nghèo cũng là một
sự phước hạnh, mặc dầu anh vẫn muốn mình giàu." (Trang 25)
Nhiều bạn đọc đã phát
biểu là họ cảm thấy "ngượng" khi Huệ Nhật hò hét về "tình yêu Thiên
Chúa" đã mặc khải trong anh. Bằng một lối diễn đạt văn chương phi nghệ
thuật, Huệ Nhật đã làm cho hình tượng vốn thiêng liêng và cao cả của
Chúa trở thành dung tục, tầm thường như một dụng cụ trong bàn tay vụng
về và trong tâm hồn "rỗng" màkhông "lặng" của anh. Đúng như lời của
thánh Thomas trong Đấng Tối Cao (The Oneness): "Sự tôn xưng đấng
Thiêng Liêng bằng sự ồn ào, vội vàng, thô thiển và vô hồn là một cách
nói khác của sự mạ lỵ đối với Người".
Trong Phân tâm học tôn
giáo và chính trị, khi phân tích về tâm lý bất bình thường của những
người bị lâm vào cảnh "mất chân đứng", nhà tâm lý học thời danh Erik
Erikson, đã dùng một thuật ngữ là "Sham Enlightenment", xin tạm dịch là
"Trá Ngộ" (phản nghĩa với Giác Ngộ). Theo Erikson, thì "Trá Ngộ" là sự
biểu hiện một cách giả dối đầy kich tính của một kẻ man trá, làm trò
xiếc để lấy lòng đối tượng mà anh ta chủ tâm lợi dụng. Thí dụ như trường
hợp của một gã làm ra vẻ yêu đương da diết một người đàn bà mà anh ta
chẳng thực lòng yêu thương, nhằm mục đích lợi dụng tống tiền và tống
tình nạn nhân đáng thương đó; hoặc một người làm như hết mình tin kính
và tuân phục tuyệt đối một ông vua, một lãnh tụ hay một vị giáo chủ...
để có cơ hội tiến thân, thủ lợi trong vùng ảnh hưởng của nhân vật lãnh
đạo nầy; hoặc đứng về phía nầy để lớn lối đả kích chống báng phía kia
nhằm lấy lòng quần chúng xung quanh mình, đang ở thế đối lập với phía
bên kia. Sự biểu hiện rất dễ quan sát của khuynh hướng "trá ngộ" nầy,
theo Erikson, là sự thay đổi lập trường, đức tin, ngôn ngữ, phong
cách... một cách đột ngột song song với lời lẽ, ngôn ngữ nói ra đầy vẻ
tha thiết, nhiệt tình hay năng nỗ một cách bất thường... ( Sham Truth.,
Norton, NY. 1968)
Đọc tập sách của Huệ
Nhật, theo dõi những "chiêu thức" của anh nói về Chúa và nói về Cộng
sản, tôi bỗng cảm thấy phân vân không biết có bao nhiêu phần trăm Trá
Ngộ và bao nhiêu phần trăm Giác Ngộ trong tận cùng ý thức của anh hay
tất cả chỉ là một trò Trá Ngộ đen tối để mong kiếm một chỗ dung thân
theo con đường "tỵ nạn"!
Nói về Cộng Sản, anh có
thể dùng lời lẽ dao to búa lớn hay dùng bàn tay sắt bọc nhung. Nhưng nói
về Chúa, về Phật thì xin hãy nói bằng cái đầu lương thiện và cái bụng
chân thành. Sự hồ đồ và tiểu xảo của Huệ Nhật chắc chắn sẽ còn kéo dài
và rất có khả năng đánh lừa được một số người cả tin vào những chuyện
bịa đặt và những lý luận viễn mơ của Huệ Nhật. Sự bất lương tri thức của
Huệ Nhật sẽ gây tác hại không nhỏ cho tinh thần học hỏi và sự đoàn kết
giữa đạo Phật và đạo Chúa trong cộng đồng người Việt tại Hải Ngoại. Nhất
là khi Huệ Nhật xảo quyệt khai thác triệt để tinh thần chống Cộng của
quần chúng để mưu lợi cá nhân.
Khi thẳng thắn nhận
diện và phân tích một nhân vật đòn phép, đầy trá ngụy từ trong ra tới
ngài nước như Huệ Nhật, tôi hoàn toàn không có sự liên hệ hay tình cảm
thương ghét gì với anh cả. Tôi chỉ muốn được làm một người tình nguyện
quét lá sân chùa (và nếu cần cũng xin được quét lá sân nhà thờ) để làm
cho những ý hướng về tôn giáo được nghiêm trang và trong sáng hơn. "Văn
tức là người", tôi tiên liệu và chấp nhận một thái độ phản ứng từ phía
Huệ Nhật cũng sẽ đầy dẫy những điều tồi tệ và bôi bác như chính văn
phong, con người và tư cách của anh đã do anh kể ra trong sách anh viết.
Thời tiểu học, tôi theo
học trường "Đạo". Đó là trường Phan Thiện ở Dương Sơn. Tôi đã làm quen
với khung cảnh nhà thờ có tiếng chuông đổ dồn mỗi sớm, mỗi chiều từ tháp
chuông cao vút. Làm sao tôi quên được Cha Huỳnh trong bộ áo chùng đen;
Chị Hường, Chị Ngôn trong chiếc mũ cuốn và bộ áo dòng tu màu trắng trinh
tuyền. Tuổi thơ nghe đến danh xưng của Chúa, của Trời thật êm đềm và dịu
ngọt. Khi lớn lên, suốt 5 năm học ở Văn khoa và Sư phạm, tôi lại được
học với các linh mục. Từ cha Thích đến cha Phương, cha Huynh, cha Lan,
cha Nhã... mỗi cha có một cách nói riêng, nhưng khái niệm về Chúa, về
Thượng Đế, về đức tin và sự cứu rỗi của Thiên Chúa giáo do các Chị, các
Cha thuở đó nói ra sao mà gần gũi, ấm áp và thân tình đến thế. Trường
"Đạo" đã làm phong phú tâm hồn và trí óc của tôi bên cạnh "vốn liếng" về
Phật giáo đã un đúc từ thuở nhỏ. Hiện tại, tôi là giáo sư thỉnh giảng
của PLU (Pacific Lutheran University) của Tin Lành. Tôi đã quen sống và
suy nghĩ không hề có sự kỳ thị tôn giáo. Phải chăng vì thế mà khi đọc
Huệ Nhật viết về Phật, về Chúa tôi lại không thể thản nhiên và cảm thấy
như cả Chúa và Phật đều bị xúc phạm qua cách diễn đạt về yếu tính của
tôn giáo và hình tượng của các đấng thiêng liêng vừa vụng, vừa thô, vừa
gượng gạo của anh. Người đọc dù dễ tính đến đâu cũng cảm thấy được Huệ
Nhật viết với một mảnh linh hồn thiếu chơn chất (tôi tránh dùng từ ba
xạo). Anh ta như một kẻ bước đi trong cánh rừng (tư tưởng tôn giáo và
triết học), lẩn quẩn vì những hệ lụy nhân sinh chồng chất không tìm được
lối ra. Bị lạc đường, Huệ Nhật laị cho là "rừng lạc" chứ không phải mình
lạc. Sở dĩ Huệ Nhật bị lạc đường là vì anh cứ loay hay đi tìm nhặt những
cọng rác và những cành khô tầm thường đã bị thời gian hủy hoại trong
cánh rừng thâm u và xanh thẳm mênh mông. Anh đã đi qua nhưng lạc mất lối
về. Rồi anh ngồi lên trên đống rác để kêu gào rằng: "Than ôi! sao
cánh rừng chỉ là một đống rác thế nầy!" Huệ Nhật mãi mê nói về con
sâu trong nồi canh mà cứ ngỡ là đang nói về nồi canh; cũng như anh đã
miệt mài nói về vài ba hiện tượng "xì căng đan" thường tình trong tôn
giáo, lại tưởng lầm là đang nói về đạo Phật hay đạo Chúa.
Vừa thoát ra khỏi chiếc
cũi sắt của guồng máy kiểm duyệt quá khắt khe, Huệ Nhật tung mình "phát
huy quyền tự do" cho thỏa thích. Dù những điều Huệ Nhật sơn phết hay rao
bán không trúng trật vào đâu thì cũng là chuyện đời thường. Tuy nhiên,
hiện tượng mấy bác trong Hội Thơ Tà Tử Việt Nam Hải Ngoại tại
Sacramento, thủ phủ xứ California đã gây ra một ấn tượng không thật,
nhất làđã tạo cho Huệ Nhật một ảo tưởng "nổi tiếng" trong thị trường văn
chương chữ nghĩa tiếng Việt chợ chiều ở Mỹ. Thế thì quả thật quý bác thi
sĩ đã "Yêu nhau như rứa, bằng mười phụ nhau!" rồi đó.
Trong tinh thần văn
nghệ và thân hữu, tôi muốn được thưa với bác Chủ Tịch Hội Thơ Tài Tử Như
Hoa Lê Quang Sinh một đôi điều rất nhỏ.
4. VAI TRÒ CỦA NHÀ
THƠ LÊ QUANG SINH
Như ở phần trên tôi đã
có dịp trình bày, anh Lê Quang Sinh trên danh nghĩa đương kim chủ tịch
Hội Thơ Tài Tử Việt Nam Hải Ngoại, có "bản doanh" đóng tại Sacramento đã
đứng ra đảm nhiệm việc bảo trợ, giới thiệu, quảng cáo, và phát hành rộng
rãi tập sách "Từ Áo Cà Sa đến Thập Tự Giá" của Nguyễn Huệ Nhật.
Vì nhận thấy nội dung
của tập sách nầy là một hành động thiếu ngay thẳng nhằm bôi bác, triệt
hạ uy tín và danh dự của Phật Giáo nói riêng và nhận định sai lạc về các
tôn giáo khác cũng như các nhân vật lịch sử nói chung với khả năng và kỹ
thuật hết sức vụng về và thô thiển, tôi cũng đã hai ba lần trực tiếp
trình bày với anh Lê Quang Sinh về ảnh hưởng tác hại của nó trong tập
thể người Việt. Tôi cũng đã nhấn mạnh với anh Sinh rằng, anh ở trong một
vị thế rất tế nhị là trưởng một hội thơ được nhiều người biết đến, đặc
biệt là đồng hương Việt Nam và anh chị em trong giới văn bút đã dành quá
nhiều vinh dự, có khi còn vượt quá cả tài năng và thực lực của anh. Hơn
thế nữa, anh Lê Quang Sinh là một tín đồ Thiên Chúa Giáo, nên việc anh
đứng ra cổ xúy và phát hành một tập sách bôi bác Phật Giáo như thế sẽ vô
hình chung rất dễ gây ra sự ngộ nhận rằng, anh đang làm kẻ nối giáo cho
sự gây hận thù và chia rẽ tôn giáo. Tuy nhiên, anh Lê Quang Sinh chẳng
những đã không để ý đến sự góp ý của những bạn bè xung quanh mà càng
ngày anh càng hăng hái hơn, năng nỗ hơn trong việc quảng bá cho tập sách
chống báng Phật Giáo nầy. Anh đã xuôi ngược bán hết cả nghìn cuốn trong
đợt in lần thứ nhất và đã đổi bìa in lại lần thứ hai và càng tỏ ra hăng
say hơn nữa trong việc đem tập sách nầy đi rao bán khắp nơi. Anh Sinh
cũng đã gõ tất cả cửa nào có thể gõ được để xin anh chị em cầm bút viết
bài giới thiệu quảng cáo cho tập sách của Huệ Nhật để đem in lên báo
chí.
Lần đầu, để biện minh
cho việc làm của mình, anh Lê Quang Sinh đã đem chiêu bài "quốc gia
chống cộng" để gán cho tập sách. Lần đó tôi đã phân tích và thảo luận
khá nhiệt tình và cặn kẽ với anh Sinh về sự mù mờ trong hành tung cũng
như thực chất tinh thần "la hét chống cộng một cách bất thường" của
Nguyễn Huệ Nhật trong sách. Xin được tóm tắt những điều liên quan đến
Huệ Nhật và cái gọi là "tinh thần quốc gia" của anh Sinh gán cho Huệ
Nhật mà tôi đã chân tình trao đổi với anh Sinh như sau:
- Câu hỏi thứ nhất:
Nguyễn Huệ Nhật là ai? Đây là sự mô tả của người em tên Thúc của
chính tác giả:
"Trước năm 1975, đối
lập với chế độ Sàigòn, chống Mỹ chống chế độ, đã theo Việt Cộng, theo
phản chiến. Sau 75 ăn ở, ngủ ngáy lập gia đình vời Việt Cộng rồi sinh
con đẻ cái, chắc bây giờ sau 20 năm nằm chung chăn giờ mới phát hiện có
"rận". Quân đội Sàigòn trước 75 anh cho họ là một lũ đánh thuê bây giờ
lại giở giọng "Bán máu dân lành cho Mốt Cu" (Trang 103) - Huệ Nhật
đã để ra từ trang 103 đến trang 144 để trả lời cho người em tên Thúc và
cũng là nhằm để biện minh cho mình. Tuy vậy, dù tôi đã ráng đọc kỹ nhiều
lần, nhưng những lý luận nhằm để "gải cứu" cho anh vẫn không có một mảy
may sức thuyết phục đối với ai cả.
- Câu hỏi thứ hai:
Cũng theo tác giả tự kể lại là ngay sau khi VC vừa chiếm Sàigòn, Huệ
Nhật đã tự ý đứng ra bảo lãnh cho 1500 người hồi hương. Nhưng sau đó
VC cho anh ta là CIA nên bỏ tù (?!) Ngay sau khi ra tù, Huệ Nhật lại
cưới một cô "đặc công trinh sát VC" làm vơ.Xin
nhớ: Cô đặc công trinh sát VC chứ không phải cô bán vé số ngài chợ).
Về điểm này người đơn giản nhất cũng sẽ có cả hàng bao nhiêu câu hỏi
là sự giải thích và sắp đặt sự kiện của Huệ Nhật quá ấu trĩ và thậm
chí khôi hài để chứng minh cho tinh thần "quốc gia" của anh ta.
- Câu hỏi thứ ba: Có
ai là cựu tù CS mà lại đuợc tự do xuất bản sách liên tục tại Sàigòn
như Huệ Nhật không? Theo phần liệt kê ghi sau bià Huệ Nhật đã xuất
bản 6 cuốn sách về thơ văn tại Sàigòn trước khi qua Đức. Huệ Nhật
ghi là phải đạp xích lô để kiếm sống mà lại có tiền tới 4, 5 nghìn
đô la gửi qua cho vợ con ở Mỹ (Trang bìa sau và trang 233)
- Câu hỏi thứ tư:
Phải chăng viết sách bôi bác tôn giáo như Nguyễn Huệ Nhật và việc
tiếp tay phổ biến những "Tá(t) phẩm" gây hận thù và chia rẽ tôn giáo
như anh Lê Quang Sinh cũng là một cách thể hiện lập trường "quốc gia
chống cộng"?
Khi nêu lên những câu
hỏi nầy tôi hoàn toàn không có ý và cũng không có lý do chụp mũ – vốn là
điều mà tôi rất có dị ứng và luôn luôn mạnh mẽ lên án– hay xếp loại Huệ
Nhật là tả, là hữu hay là gì đó... mà tựu trung tôi chỉ muốn nói với anh
Sinh một điều là "Đừng vội cho những gì trông có vẻ lóng lánh đều là
vàng". Cũng vậy, khoan dễ dãi cho rằng Huệ Nhật là một người có lập
trường quốc gia chống cộng để lờ đi cái đinh then chốt của vấn đề: Đó là
trò ma mãnh đã quá lỗi thời và tác tệ đối với người Việt tỵ nạn. Không
còn ai lạ gì trò nói huơu nói vượn kiểu Huệ Nhật để kiếm điểm, lấy lòng
các cơ quan tôn giáo khác đang có chương trình đứng ra bảo lãnh một số
di dân vào đất Mỹ.
Trước luồng dư luận xôn
xao của quần chúng trong năm qua, là một người trong giới gần gũi với
sách báo (và cũng là người từng quý mến và trân trọng viết lời giới
thiệu cho tập thơ đầu tay của anh Như Hoa Lê Quang Sinh), dù không đồng
y với anh nhưng tôi vẫn cố gắng đặt vấn đề một cách khách quan với hy
vọng làm sáng tỏ một phần nào cho việc làm của anh Sinh trước quần
chúng, nhất là với các vị tôi thường gặp ở chùa. Khi nói về "động cơ
nào đã thúc đẩy anh Sinh năng nỗ hình thành và phổ biến một cách nhiệt
tình tập sách đầy tính tiêu cực và chia rẽ của Huệ Nhật như vậy?",
tôi đã nêu lên câu hỏi và cách lý giải mà tôi cho là tương đối hợp lý
nhất với anh Sinh. Xin được tóm tắt như sau:
- Vì tình văn nghệ
chăng? Có lý nào! Thử đọc một đoạn thơ "tức cảnh" của Huệ Nhật đăng ở
trang 277, trong sách của anh:
Tôi làm nghề đạp
xích lô
Đón người lỡ bước
đón cô bạn hàng
Chở anh ngồi sát bên
nàng
Chở bà bụng nghén
giữa đàng kêu đau
Đi quanh ngõ trước
đường sau
Đất bằng tôi đạp,
dốc cầu đẩy lên...
Thi nhân ơi! Thơ thẩn
mà đến nước nầy thì cho dù "Cụm Hoa Tình Yêu" của anh Lê Quang Sinh cũng
không dám đăng chứ nói gì đến văn gừng văn nghệ. Đọc thơ của Huệ Nhật,
người ta chợt nghĩ đến tấm hình chụp chung của anh và Bùi Giáng đăng ở
bìa sách của anh, rồi tự hỏi không biết Huệ Nhật đã "lây" cái điên của
Bùi Giáng hay "lan" hồn thơ thiên cổ của thi nhân tài hoa mà kỳ dị ấy?!
- Vì danh chăng? Chắc
chắn là không! Bởi lẽ đã hơn một lần, tôi có trình bày thẳng thắn với
anh Sinh rằng, anh càng dính vào tập sách này chừng nào là danh dự anh
càng bị thương tổn chừng đó cụ thể là quần chúng Phật Tử và những người
lương thiện khắp nơi đang phẫn nộ. Người ta phẫn nộ không phải vì mớ chữ
nghĩa hỗn tạp của một gã vô danh đang nằm trong trại xuất khẩu lao động
của chế độ Hà Nội tận bên Đức như Huệ Nhật, mà sự phẫn nộ đang dồn cả
vào anh Lê Quang Sinh vì anh đã cho in ấn, phát hành, và quảng cáo tập
sách đó. Thậm chí, tôi đã thuật lại cho anh Sinh nghe nguyên văn những
lời mắng nhiếc đầy xúc phạm của các Phật Tử ở nhiều chùa khác nhau đối
với kẻ bảo trợ cho tập sách. Tôi đã gặp những người quan tâm đến vấn đề
này từ trong vùng như : Các chùa Diệu Quang, Kim Quang, Viên Chiếu, Kim
Sơn, Pháp Duyên, Quang Nghiêm... khi họ biết anh Sinh là người bảo trợ
việc in ấn và phát hành tập sách Từ Áo Cà Sa đến Thập Tự Giá của Huệ
Nhật.
- Vì lợi chăng? Dù ai
cũng biết rằng bán ra một đợt in sách cũng có thể kiếm được tiền lời
trên chục nghìn đô la, nhưng với tuổi tác và vị thế của anh Lê Quang
Sinh thì chút vật chất phù phiếm làm sao đổi được thanh danh to lớn của
anh, nên chẳng có ai tin rằng anh Sinh lại "hy sinh" cái danh lớn cho
cái lợi nhỏ cả. Hơn thế nữa, sách hay hoặc sách dở thì cũng là sản phẩm
tinh thần và tim óc của người viết ra nó. Trong văn nghệ, bán trí óc của
người khác để kiếm ăn là một việc làm rất bẩn mà đám văn nghệ sĩ đàn em
nghèo rớt mồng tơi còn cố tránh, huống hồ là một vị đầu đàn chủ tịch Hội
Thơ như anh Sinh thì không thể nào anh lại cam tâm làm điều sai trái đó
được.
Anh Sinh đã khẳng định
tài năng của Huệ Nhật trong Lời Bạt của anh đăng cuối tập sách của Huệ
Nhật, rằng: "Với lý luận sắc bén và tự tin; với lối hành văn lôi cuốn
, lời lẽ súc tích,tác giả đã làm cho người đọc say mê từ đầu đến cuối.
Đọc xong, chúng ta mới hiểu nỗi lòng tác giả phải lựa chọn dứt khóat con
đường hành đạo để đi..." Ở đây rõ ràng là có hai vế: (1) Tán và (2)
Tụng. Tán là vế đàn dạo mở đầu nên dẫu có hứng chí ngó gà hóa cuốc thì
cũng không sao. Nhưng đến vế chính, tụng, thì không ai hiểu anh Sinh đã
"hiểu nỗi lòng" của Huệ Nhật như thế nào? Nghĩa là anh Sinh đã hiểu Phật
giáo qua lăng kính "hành đạo" của Huệ Nhật? Nếu thế, thì quả thật là một
đại họa cho Hội Thơ Tài Tử vì người lãnh đạo một hội thơ hội tụ nhiều
khuynh hướng mà lại nhìn thế sự một cách hời hợt và vô tâm như vậy thì
làm sao đủ bản lĩnh để đọc thơ, nhất là thơ Thiền của anh chị em?! Tôi
vẫn chưa tin là anh Sinh đã nói hết suy nghĩ của riêng anh khi ngỏ lời
cho Huệ Nhật.
Bởi vậy, vì kính mến
anh Sinh nên người ta tin rằng, việc làm của Anh Lê Quang Sinh không
phải là một việc làm "Mờ mắt vì tiền" hay "Vô ý thức" như một số người
nổi giận nói quàng mà nhất định phải có những mục tiêu cao cả và sâu xa
nào khác.
Riêng cá nhân tôi, vì
vốn quý mến anh Sinh nên tôi cũng chân thành tin rằng, anh Sinh là một
người đàn anh với tuổi đời trên 70, mọi việc làm của anh đều có sự tính
toán cẩn trọng và suy nghĩ chín chắn. Ở vào giai đoạn "thất thập cổ lai
hy" làm sao anh lại có thể tiếp tay cho một tập sách nhận định về Phật
giáo một cách vụng về, thiển cận và bôi bác như thế được. Cũng như vừa
là một tín đồ của đạo Chúa, cũng vừa là người làm công việc thi ca nghệ
thuật thì làm sao anh Sinh có thể chấp nhận những lời ca tụng Chúa một
cách sống sượng, nghèo nàn và vớ vẩn thiếu hẳn tính nghệ thuật của Huệ
Nhật đầy dẫy trong tập sách. Và sau hết, là một chiến sĩ quốc gia chống
Cộng thì làm sao anh Sinh có thể nghe lọt tai luận điệu chống Cộng ồn ào,
rỗng tuếch, nông cạn và lối nói ngạo mạn, trịch thượng, lên lớp dạy
người Việt chống Cộng của một kẻ thời cơ chủ nghĩa, theo gió phất cờ
đang nằm trong món hàng xuất khẩu lao động của nước Cộng Hòa XHCN Việt
Nam vừa gửi qua Đức như Nguyễn Huệ Nhật được?!
Nói tóm lại là tôi đã
đề nghị với những người mà tôi được biết là hãy nhìn kỹ, nhưng hãy khoan
vội vàng phê phán hay kết luận về việc làm của anh Sinh.
Với những tình cảm nồng
hậu và lòng kính trọng của đa số quần chúng cũng như của bản thân tôi
đang dành cho anh Sinh, tôi tin rằng, nhất định anh Như Hoa Lê Quang
Sinh sẽ không làm cho chúng ta thất vọng.
(cùng một tác giả)
----o0o---
Trình bày: Vĩnh Thoại
Cập nhật: 1-6-2011
