BÀ
CHÚA XỨ
Sư cô Như Thủy
Thuở xưa có một anh chàng xấu xí kia, con nhà nghèo,
thất học, phải sinh sống bằng nghề khuân vác mướn ngoài
chợ. Người ta gọi anh là thằng Bu. Bu làm việc siêng năng giỏi
dắn nên cuộc sống của anh không lấy gì làm chật vật cho lắm. Có
điều anh rất buồn khi chung quanh chẳng có ai coi trọng nể vì anh hết.
Cũng như hầu hết mọi người, anh thèm thuồng được quyền uy, lòng
ái mộ khát ngưỡng của đồng loại. Mặt mũi anh đã không thuộc
loại đẹp trai, anh lại không có một làn hơi thiên phú để ca vọng
cổ hay tân nhạc, nên anh không thể tiến thân bằng con đường văn
nghệ. Anh lại tứ cố vô thân không tiền của nên khó mà mua
danh vọng chức tước, chữ nghĩa lại chẳng bằng ai.... Vậy thì phải
làm cách nào cho thiên hạ ngán mình đây ? Suy nghĩ suốt một đêm
chàng Bu nẩy ra một sáng kiến. Một hôm, sau vài ly ba xị đế, Bu đến
ngồi trước miễu Bà Chúa Xứ. Bu đến trước cửa miếu, ngồi lắc
lư ợ ngáp liên hồi.... Ban đầøu chỉ có bọn trẻ con tụ tập chung
quanh anh. Sau đó là các bà vô công rỗi nghề, rồi dần dần có
đến cả hội đồng bô lão của làng nữa. Người ta nhìn nhau thì
thầm : "Bà về ! Bà về !". Vài mụ đàn bà góp ý :
Khoảng nửa tháng nay đêm nào tôi cũng thấy có cục lửa to xẹt
lên xuống ngang chòm cây nầy. Tui sinh nghi trong bụng mà không dám
nói ra chớ. Mỗi người góp một ý, vàng hương hoa quả được mang
đến và chàng Bu nghiễm nhiên thành cái xác của Bà Chúa Xứ. Từ
đó, Bu không còn phải đi khuân thuê vác mướn nữa, người ta
gọi anh bằng "Bà", bằng "Ngài", xúm xít cười vả
lả, đón rước những lờøi nũng nịu, õng ẹo thốt ra từ đôi
môi xám xịt của Bu. Anh mặc áo lụa quần sa ten trắng, đi hài cườm,
thoa son phấn và đeo đồ trang sức. Một tháng sau, Bu đã có vô số
người ái mộ. Những kẻ trước kia dòm Bu chỉ bằng nửa con mắt
bây giờ lại kính cẩn lễ bái đón nhận từng mệnh lệnh của anh.
Người ta đến xin bùa phép của anh để mua may bán đắt, để được
sanh con trai, con gái, đánh đề, đánh bạc, đua ngựa, đá gà v.v....
Bởi vì chư Phật và Bồ Tát thường ít khi chịu khó
chìu lòng những tham vọng ấy của chúng sanh, thánh thần thì bận
thưởng thiện phạt ác, ma quỷ thì đòi ăn hối lộ. Duy có anh Bu
không đòi hỏi gì cả, ngoài việc ước mong được thiên hạ chìu
chuộng, tâng bốc vuốt ve lòng tự ái của mình. Ba tháng trôi qua,
những cuộc lên đồng cầu đảo bất kể đêm ngày đã khiến Bu
xuống sắc rõ rệt. Lớp son phấn dày cộm không che khuất đôi mắt
dầy quầng đen. Càng đông người tín mộ, anh càng phải lên
đồng thật xuất sắc.... Anh không còn đủ thì giờ để ăn uống
ngủ nghỉ.... Những lúc mệt quá, anh cũng muốn nghỉ ngơi "thăng
đồng" để trở lại đời sống bình thường của anh... nhưng
những lúc ấy anh phải trở lại chấp nhận cái bản thân bình
thường thấp kém của anh Bu khuân vác mướn, một điều mà anh
muốn chối bỏ, anh phải chịu đựng những ánh mắt lạnh nhạt khinh bỉ
của người chung quanh. Người ta sẽ gọi anh bằng "thằng",
bằng "mầy". Vì thế, dù mệt mỏi anh vẫn phải đồng hóa mình
với Bà Chúa Xứ.
Bạn thân mến:
Số phần của anh chàng Bu nầy sẽ ra sao? điều nầy
tùy thuộc vào anh. Nếu Bu khám phá ra rằng chính mình là nạn
nhân của trò chơi lên đồng ấy, rằng sau những lúc trà nghiêng
rượu nhạt.... Anh cũng phải trở về đối mặt với con người thật
của anh : một anh Bu tầm thường, vô danh tiểu tốt. Nếu anh
nhận thấy rằng anh đang bày trò điên loạn và trong cảnh giới
cuồng điên đó anh đã được sự tung hô tán tụng của những
người điên khác. Và nhất là những danh vọng hão huyền đó
cũng chẳng thú vị gì cho lắm. Tại sao anh không trở về với anh
Bu khuân vác thường ngày. Dù không được sự nể vì kính
trọng của bàng dân thiên hạ, nhưng ít ra anh cũng còn có cái thế
giới tỉnh táo chân thật của con người tầm thường và bình
thường. Mặt khác nếu anh không thể nào chấp nhận con người chân
thật của mình, thì anh cứ tiếp tục bám vào cái vỏ của Bà Chúa
Xứ bôi son trét phấn, hò hét ban phúc giáng họa cho được đông
người ái mộ. Tín đồ càng đông thì "Bà" càng phải
thiêng. Và nếu Bà Chúa Xứ không còn hợp thời trang nữa thì
anh có thể đổi danh hiệu thành bà Ngũ Hành, Cửu Thiên Huyền Nữ,
hay là Cô.... Cậu nào đó. Nước đời lắm nỗi, chúng ta chỉ có
thể đoán chắc một điều là... giữa lớp danh vọng hư huyễn phù
hoa đó, anh chàng Bu sẽ chết lần chết mòn. Thể xác mệt mỏi
tinh thần điên đảo.... Nếu trò chơi cứ tiếp tục thì chung cuộc anh
sẽ vào nhà thương dành cho bệnh tâm thần.
Bạn thân mến:
Câu chuyện trên đây tôi đã đau xót viết cho riêng
mình, nói với bạn cũng có nghĩa là tôi độc thoại một
mình. Vì tôi không tin tưởng rằng có một cuộc đối thoại
thực sự cảm thông khi chúng ta mỗi người còn đang ngóng về một
hướng, mãi miết đuổi bắt những lý tưởng tận đâu đâu....
Tôi chỉ muốn hỏi bạn đã có lúc nào bạn thấy mình giống hệt anh
Bu trên đây không ? Riêng tôi, tôi còn nhớ rất rõ ràng thuở
bé tôi rất là hồn nhiên, không nhớ mình là trai hay gái, đẹp hay
xấu, giàu hay nghèo, giỏi hay dở gì hết. Tôi sống thoải mái
và vô tư như một chú gà con thì bỗng nhiên, dần dần tôi nghe
người chung quanh nhận xét rằng tôi không đẹp bằng chị tôi, không
giàu bằng nhà hàng xóm, không giỏi bằng bạn bè chung quanh... và
cũng dần dần từ đó, tôi bắt đầøu cảm thấy thống khổ kịch
liệt khi thấy sao mà mình tầm thường quá đỗi... Không có một sở
trường gì để tự "lăng xê" mình, làm nổi bật mình lên
trước bàng dân thiên hạ. Rất nhiều đêm tôi niệm danh hiệu
Đức Quán Thế Âm Bồ Tát, cầu mong sao cho mình được đẹp, được
sang, được giỏi hơn thiên hạ. Mặt khác tôi cố gắng thức
khuya dậy sớm bỏ ngủ quên ăn để học cho bằng bạn bè, những
người hơn tôi cả tài lẫn sắc... để ít ra mình cũng chứng tỏ
được cái khả năng của mình, rằng mình không phải là con số 0.
Bạn ạ:
Đó chỉ là một thí dụ, một phần rất nhỏ trong cuộc
đời đa thù phức tạp của chúng ta. Điều khổ tâm nhất của
chúng ta hằng ngày không phải là chuyện sanh, già, bệnh, chết, vì
đó là một lý đương nhiên, không ai tránh khỏi, chúng ta thường
khốn khổ, bứt rứt vì cái bản ngã của mình, sao mà mình nhỏ nhoi
tầm thường quá, không có tí ti nào khả ái, khả kính dưới mắt
ta và người chung quanh hết. Những lúc đốùi mặt với chính
mình, ta phải cay đắng mà nhận chân rằng ta chỉ là một nhân vật
quá mức tầm thường, một con số 0 to tướng. Thế là anh chàng
Bu trong ta bắt đầu tham gia vào trò "lên đồng". Từ con
số 0 tùy theo cơ hội, hoàn cảnh và nhu cầu của người ái mộ chung
quanh mà chúng ta sẽ thành một cái gì đó.... Mỗi người đội một
danh hiệu khác nhau nhưng cùng giống nhau ở một điểm là cố chối
bỏ con người tầm thường chân thật của mình để sống dưới lớp
áo của những nhân vật rất mực phù hoa và giả dối.... Và bạn
ơi: Một điều kỳ thú là chỗ chúng ta lẩn trốn sợ hãi, lại chính
là chỗ mà các thiền sư đại ngộ. Lục Tổ há chẳng xác định
một cách hùng hồn rằng: "Bản lai vô nhất vật" đó
sao? Dưới bất cứ lớp áo nào và nhãn hiệu nào, bạn và
tôi điều phải công nhận rằng, trong những giây phút chiếu soi nhìn
lại mình, ta thấy mình quả là "Vô nhất vật" nghĩa là "Ta
không là gì cả, ta không phải là Bà Chúa Xứ, bà Ngũ Hành, Cô
Cậu ... gì hết, không là gì hết..." nhưng ta vẫn thấy nghe hiểu
biết rất rõ ràng, cái khả năng "kiến văn giác tri" ấy
chúng ta điều bình đẳng như nhau. Đây chính là Lục Tổ nói:
"Đâu ngờ tánh mình bản lai thanh tịnh, đâu ngờ tánh mình vốn
tự đầøy đủ cả v. v... đó bạn". Khi anh chàng Bu không còn
lên đồng nữa, không còn là ông kia bà nọ thì không phải là anh
ta chết, anh ta chỉ mất - mất hết những cái gì giả dối không phải
là mình thôi. Nếu bạn thấy rằng "bà đồng" của mình hãy
còn thiêng lắm, và thà rằng em đội lốt, mang mặt nạ, chìu theo thị
hiếu của bàng dân thiên hạ, để được thờ phụng tung hô... và
được vô vàn quyền lợi phụ tùng khác, thì bạn cứ tiếp
tục. Không có ai, sẽ không có ai dám lên án, chỉ trích hay
cười cợt bạn đâu.... Vì lên án Bà Đồng cũng có nghĩa là lên
án luôn đám quần chúng đang ái mộ, và ai mà dại gì đứng ra
chọc giận thiên hạ nhiều như thế. Bạn có thể yên tâm mà
tiếp tục.... Nhưng... nếu như có hôm nào, quá mệt mỏi với
cái trò chơi xốc nổi ấy, mặt nhìn tận mặt, soi lại lòng mình
giữa cảnh hoang tàn của trà ôi, rượu nhạt, hoa héo, hương phai,
nhìn thấy người chung quanh cũng chán chường mệt mỏi không kém
mình... thì, bạn hãy thử một lần, làm sống lại con người năm xưa
của chính mình, của anh chàng Bu khuân vác thử xem. Điều này
đòi hỏi nơi bạn rất nhiều can đảm và hy sinh, vì bạn sẽ mất hết
uy danh, quyền lợi, mất hết những người ái mộ cung nghinh, bạn sẽ
bị xem thường, khinh rẻ.... Bạn phải hy sinh hết vàng son, phấn sáp,
danh lợi cùng uy quyền để đi may thuê cuốc mướn, phải đổ mồ
hôi nước mắt mới có miếng ăn. Thế nhân thường đi tìm sự
thực, nhưng sự thực lại quá ư phũ phàng không giống như ta hằng
mơ tưởng... nên... thà rằng, cứ nhắm tít mắt lại để còn có
một thế giới hoa mộng, huyền ảo, mê ly. Câu chuyện này xin dừng
lại nơi đây, vì tôi bất chợt nhận ra rằng, dường như tôi đang
lên một cơn đồng xuất sắc hơn, hợp thời trang hơn... bà đồng
thường, đôi khi ta ngỡ rằng mình đã thức dậy, đi ra khỏi cơn mơ,
nhưng sau đó thật lâu, ta mới vỡ lẽ ra rằng mình chỉ thay đổi tình
tiết của giấc mơ mà thôi và điều mà ta thấy mình đang lên đồng
thật xuất sắc là... khi có một hành động nào đó của ta được
nhiều người vỗ tay tán tụng, khi mà từ cái Không, ta trở thành
Có, và cái Có này, ngày càng bành trướng nẩy nở ra. Chính
những tràng pháo tay đã báo hại chúng ta không ít, nó xui ta cứ
tiếp tục... chiêm bao, để được khen hoài khen mãi, bạn có thấy
như vậy không ? Hèn chi mà trong kinh Duy Ma Cật, Bồ Tát khuyên ta
cứ làm đi, làm mọi việc để lợi mình và lợi người, nhưng
phải làm sao để cả "Tam luân" đều không tịch, nghĩa là
không thấy có mình, có người và có pháp nữa, chỉ đem thân
huyễn làm việc huyễn (dĩ huyễn thân tác huyễn sự) mà thôi. Các
Ngài khôn quá phải không ?