Vài nét về Phật giáo
Đất Phương Nam
Sơn Tùng
Nét chính
Định hình nên dòng chảy Phật giáo Việt Nam
có thể phân làm 4 vùng không gian:
· Phật
giáo Đất Luy Lâu
· Phật
giáo Đất Thăng Long
· Phật
giáo Xứ Huế
(cũng có thể gọi là Phật giáo Thuận-Quảng: Thuận Hoá - Quảng Nam)
· Phật
giáo Đất Phương Nam
Nội dung bài nầy nói về Phật giáo Đất
Phương Nam.
Bức tranh toàn cảnh Phật giáo Đất Phương
Nam có màu sắc đặc thù mang tính dung hợp, dung hợp tộc người đa chủng;
dung hợp văn hoá giao lưu; dung hợp văn minh quần tụ và đặc sắc hơn cả
là dung hợp tông-phái Phật giáo. Từ trước, nhiều nhà nghiên cứu, nhà
khoa học, kể cả cán bộ chuyên trách về tôn giáo, v.v. tất cả, họ đã phác
hoạ nên nhiều nét về Phật giáo Đất Phương Nam qua nhiều tham luận, hội
thảo, sách báo v.v. như, nhiều tác giả- Hội thảo khoa học 300 năm Phật
giáo Gia Định- Sài Gòn-TP. Hồ Chí Minh, NXB TP. HCM; Trần Văn Giàu- Lịch
sử phát triển tư tưỏng Việt Nam T.1 & 2, NXB Khoa học Xã hội Hà Nội
1975; Lê Cung- Phong trào Phật
giáo 63; Trần Hồng Liên - Góp phần tìm hiểu Phật giáo Nam bộ, NXB KHXH
2004; Trần Trọng Kim- Phật giáo thuở xưa và nay, Sài Gòn 1953; Hòa
Thượng Thích Thiện Hoa - 50 năm chấn hưng Phật giáo, Sài Gòn 1971; Vân
Thanh - Lược khảo Phật giáo Việt Nam, Sài Gòn 1974; Quốc Tuệ - Công cuộc
tranh đấu của Phật giáo Việt Nam, Sài Gòn 1964; Gia đình Phật tử miền
Liễu Quán - Kỷ yếu 50 thành lập gia đình Phật tử, Hoa kỳ 2000; Kim Đạt -
Lịch sử gia đình Phật tử, Phật học viện quốc tế Hoa Kỳ 1981; Nguyễn Hiền
Đức - Lịch sử Phật giáo Đàng trong. Học giới nói về chủ đề nầy riêng có
Nguyễn Hiền Đức là cây bút đã phác hoạ nên những nét cốt lõi của Phật
giáo Đất Phương Nam. Từ đó, sinh hoạt Phật giáo Đất Phương Nam qua nhiều
mặt đã được bàn đến như: Chấn hưng Phật giáo, Chùa xưa Phật giáo, Giáo
dục Phật giáo, Hình thái Tổ chức các hội Phật giáo, Phong trào Phật
giáo, Văn hoá Phật giáo, mà trong đó chủ đề cốt lõi là Truyền thừa Phật
giáo (hay
dòng-phái Phật giáo). Để góp phần tìm hiểu chân xác hơn về Phật
giáo Đất Phương Nam trong bối cảnh không gian và thời gian mà công hạnh
Tổ đạo đã dày công trãi rộng thông điệp tình thương Phật đà trên vùng
đất mới; cũng để từ đó định ra một hướng đi hoằng pháp trong thời đại
mới trên nền tảng kế thừa truyền thống 2000 năm lịch sử Phật giáo Việt
Nam đã đề ra: Đạo Pháp trong lòng Dân tộc.
Với đôi điều suy nghĩ như thế,
vài nét về Phật giáo
Đất Phương Nam được giới thiệu theo mấy tiêu đề như sau:
1. Thời
điểm thành hình Phật giáo Đất Phương Nam
Năm 1698 là mốc thời gian chính thức thành
lập vùng đất Sài Gòn-Gia Định, từ đó mở ra một giai đoạn mới cho sự phát
triển trên vùng Đất Phương Nam. Đi những bước song hành cùng với đoàn
người mở đất, Phật giáo cũng đã gieo hạt trên vùng đất mới. Cũng ví như
mạch nước ngầm, thêm sức sống cho sự sống, khi mà đất cho mùa, vụ, làng
được dựng lên, thì cũng là lúc niềm tin Phật nở hoa trong lòng người xa
xứ theo âm điệu mõ sớm với chuông chiều:
“Đàn chẩn tế vâng lời Phật giáo, của làm duyên chớ ngại bao nhiêu, phép
thiêng biến ít thành nhiều, nhờ trên Tôn giả chia đều cho chúng sanh”.
Tuy nhiên trước thời điểm làng xã được thành hình thì người dân đi mở
đất cũng như bước chân truyền giáo của bậc Tổ đạo đã có mặt trên vùng
đất mới từ bao đời rồi. Thời điểm Phật giáo vào Đất Phương Nam được biết
là vào đầu thế kỷ 17 đến đầu thế kỷ 20 Tây Lịch.
2. Ngã
đường thành hình Phật giáo Đất Phương Nam
Trước đời Gia Long
(1802-1819)
Đất Phương Nam có tên là Gia Định thành. Đến đời Minh Mạng (1820-1840)
đất Nam Kỳ được chia làm sáu tỉnh, từ đó đất nầy còn có tên gọi là Nam
Kỳ Lục tỉnh.
NHÀ NGUYỄN NAM KỲ
Lục tỉnh:
1. BIÊN HÒA
2. GIA ĐỊNH
3. ĐỊNH TƯỜNG
4. VĨNH LONG
5. AN GIANG
6. HÀ TIÊN
Ngã đường Phật giáo định hình nên vùng Đất
Phương Nam có 4 nguồn chính, đó là:
·Phật
giáo Huế vào:
Nguyễn Hoàng vào trấn giữ Thuận Hoá, năm
1601 chúa cho dựng chùa Thiên Mụ
(chùa được dựng
trên nền chùa cũ của người Champa). Quốc chúa là người dùng Phật
giáo để trợ hoá trong chính sách An Dân, do đó Phật giáo sớm phát triển
và trải rộng vào Nam. Phật giáo Đất Phương Nam đón nhận Phật giáo Bắc
tông từ nguồn Phật giáo Huế mà bên cạnh đó có pha trộn ít nhiều tính
chất Phật giáo cung đình. Đào Duy Từ một công thần của đất Nam Hà, ông
học Phật, hiểu sâu, tư tưởng Phật giáo thâm thuý. Ông có soạn vở tuồng
Đấu chiến thắng Phật, từ đó cho thấy bằng loại hình sân khấu qua con
đường văn nghệ ông muốn Phật hoá Nam Hà
·Từ
Lưỡng Quảng
(Quảng Đông, Quảng Tây) Trung Hoa đến.
Trần Thắng Tài là một trong những tướng lưu
vong của nhà Minh, không về phục nhà Thanh, ông đã cầm đầu đoàn thuyền
sang Đại Việt lánh nạn, nhóm người nầy được chúa Nguyễn cho định cư ở
vùng Đồng Nai-Biên Hoà. Trong số đoàn người di cư nầy có cả những nhà sư
Phật giáo. Chính vì thế đoàn người Trần Thắng Tài đã có người đóng vai
trò “lật đá khơi
ngòi giếng” cho hoa từ bi chớm nở trên vùng Phật giáo Đất Phương
Nam vào thế kỷ 17.
·Từ
Campuchia xuống, thuộc Phật giáo Nam tông.
Năm 1936, Hoà thượng Hộ Tông đem Phật giáo
Nam tông từ Campuchia vào vùng Đất Phương Nam từ đó Phật giáo Nam tông
định hình trên trên vùng đất nầy.
·Yếu
tố Phật giáo bản xứ trên vùng Đất Phương Nam.
Nhiều nơi trên vùng Đất Phương Nam còn sót
lại dấu vết chùa cũ trên vùng đất Chân Lạp của người Khơ me trước khi
Phật giáo Huế vào đây, điển hình là chùa Gò
(Phụng Sơn)
Gia Định được dựng trên nền chùa cũ của người bản xứ. Rải rác nhiều chùa
khác, người ta đào được tượng Phật, chuông đồng, đồ dùng trong nhà chùa,
kể cả phù điêu có nội dung Phật giáo; điển hình là Pháp thân kệ khắc
trên lá vàng mõng được tìm thấy ở gò Xoài, Long An. Như vậy yếu tố bản
địa từ Phật giáo Chân lạp
(Founan)
còn sót lại trên vùng Đất Phương Nam, nhân tố nầy đã duy trì niềm tin
Phật cho cư dân nơi đây trước khi Phật giáo Bắc tông truyền vào xứ nầy.
ST.
(còn tiếp)
---o0o---
Mục Lục
] [
01
] [
02
] [
03
] [04
] [
05
] [
06
] [
07
] [
08
]
[
09
] [
10
] [
11
] [12
] [
13
] [
14
] [
15
] [16]
---o0o---
Source:
http://www.phatviet.net/
Trình bày: Nhị Tường
Cập
nhật : 01-06-2004
