Tuổi Trẻ Tình Yêu Lý Tưởng
Nói với tuổi 20 Việt Nam trong thập niên
đầu thế kỷ 21
Thiền Sư Nhất Hạnh
--- o0o ---
2
Yêu Nhau
Là Cùng Mơ Một Giấc Mơ Chung
Tình
thương chân thật sẽ giúp cho ta hiểu được các thế hệ đến trước ta
(cha mẹ) và các thế hệ đến sau ta (con cháu). Vì nhờ hiểu mà ta
không còn trách móc, giận hờn, do đó sẽ không có những cái hố ngăn
cách thế hệ và văn hóa, những cái hố đã tạo ra biết bao nhiêu khổ
đau cho những người đi trước. Khoảng năm 1965, khi chiến cuộc đi tới
giai đoạn khốc liệt, Trụ Vũ có viết bài thơ Giấc Mơ như
sau, nói đến tâm trạng của một người dân quê nước Việt:
Giấc mơ bé nhỏ vô cùng
Một căn nhà lá, đôi vồng khoai lang
Thế thôi, mà lạy mười phương
Ba mươi năm lẻ chưa tròn giấc mơ!
Bạn có tình yêu chân thật, bạn
có hạnh phúc, thì bạn sẽ có khả năng thực hiện giấc mơ Việt Nam, một giấc
mơ lớn, bởi vì tình yêu của bạn có khả năng lớn lên và ôm trọn được mọi
người. Có tình yêu, là có giấc mơ, là bạn có hướng đi. Có hướng đi thì
hạnh phúc càng lớn. Nhà văn Pháp Antoine de St Exupéry, tác giả sách Hoàng
Tử Bé đã từng nói: 'Yêu nhau, không phải là ngồi đó nhìn nhau, mà là cùng
nhìn về một hướng.' Tôi nghĩ nhìn nhau cho thật sâu sắc tức là mình đã
cùng nhìn về một hướng rồi, tại vì nhìn sâu mình có thể thấy được giấc mơ
của người yêu, cũng cùng một bản chất với giấc mơ của chính mình.
Để cho mọi người trong bốn biển
có thể thấy nhau như anh em ( tứ hải giai huynh đệ), ta phải có
khả năng thấy được nỗi khổ niềm đau của nhau, thấy được kẻ kia có thể vì
tri giác sai lầm nên đã hành xử trên căn bản hận thù, kỳ thị và bạo động,
do đó thay vì muốn trừng phạt hay tiêu diệt, ta khai mở ra được tấm lòng
thương xót và giúp cho họ điều chỉnh được những tri giác sai lầm của họ.
Tình thương chân thật đòi hỏi nhiều kiên nhẫn. Triết gia Jean Paul Sartre
nói con người là địa ngục của nhau (l'homme est l'enfer des autres). Điều
này nghe bi thảm quá. Con người với tri giác sai lầm về bản thân và về kẻ
khác thường tự tạo địa ngục cho mình và cho kẻ khác. Vì vậy chúng ta đã
nói tới tình yêu như một quá trình tự khám phá (connais toi toimême) và
tìm hiểu được kẻ khác (Bụt có danh hiệu là thế gian giải -
lokavid, có nghĩa là hiểu thấu thế gian). Có cái hiểu ấy rồi thì con người
không còn là địa ngục của nhau mà trở thành anh em của nhau và thiên thần
của nhau. Đó là giấc mơ lớn, đang được thực hiện từ từ. Có những người
trong chúng ta đang sống được với nhau như vậy, ở khắp mọi chân trời. Đâu
có phải chỉ là một giấc mơ suông, hỡi người bạn trẻ?
Tình
Thương Lan Rộng
Tình thương của ta có thể
lớn lên và ôm trọn cả các loài hữu tình (sentient beings). Thật sự
là nếu ta không thể yêu thương loài vật, nếu ta tàn ác với loài vật
thì ta cũng khó yêu thương được con người. Ngày xưa triết gia
Descartes nói rằng thú vật chỉ là những cơ thể không có linh hồn,
được sáng tạo ra chỉ để thay người làm việc nặng nhọc hay để con
người ăn thịt. Trong khi đó thánh Gandhi nói rằng ta có thể đánh giá
một quốc gia trên cách thức người của quốc gia ấy đối xử với loài
vật như thế nào? 1 Các nhà khoa học đã chứng minh
loài vật cũng biết đau, biết buồn, biết thương, biết khóc, biết chơi
và có loài cũng biết được thế nào là cái chết. Tại Âu Châu hiện có
rất nhiều đoàn thể vận động cho thú vật quyền (animal
rights). Nữ minh tinh màn bạc Brigitte Bardot là một trong những
người thành khẩn nhất đang vận động cho sự chấm dứt việc hành hạ và
sử dụng thú vật trong những cuộc thí nghiệm khoa học. Các nước trong
cộng đồng Âu Châu đã lên tiếng về nhu yếu tôn trọng và bảo vệ thú
vật mà họ bắt đầu gọi là sentient beings (chúng sanh). Quốc
hội Đức năm 2002, với 543 phiếu thuận và 15 phiếu nghịch đã đưa vào
hiến pháp một điều khoản buộc bảo vệ thú vật quyền. Đạo luật nói
rằng: 'Nhà nước phải chịu trách nhiệm bảo vệ những nền tảng thiên
nhiên của sự sống và của các loài sinh vật để có thể bảo vệ được cho
những thế hệ tương lai' 2. Ta đã bắt đầu thấy được
rằng sự an vui của các loài chính là sự an vui của chính ta, và bảo
vệ loài vật cũng là bảo vệ chính mình. Vua A Dục ngày xưa, vào thế
kỷ thứ ba trước Tây lịch cũng đã công bố những đạo luật tương tợ.
Những khổ đau bi thảm của các loài thú vật bị hy sinh để cúng tế, để
làm vật thí nghiệm không thể có bút mực nào tả được. Không những con
người đã tổ chức những lễ tế đẫm máu các loài cầm thú, con người
cũng đã giết người để cúng tế và chôn sống người để phục vụ những vị
vua đang đi về thế giới bên kia.
Ngày xưa chúng ta đi săn để có
thức ăn, bây giờ chúng ta đi săn chỉ để vui chơi. Số người chống đối
chuyện đi săn hiện giờ càng ngày càng đông trên thế giới. Họ được tổ chức
thành đoàn thể hẳn hoi và gây áp lực trong việc làm ra những đạo luật hạn
chế hoặc cấm cản sự săn bắn. Ở nước Anh, Hạ viện (the House of Commons)
của Quốc Hội Anh năm 2003 đã bỏ phiếu chống săn chồn, một truyền thống săn
bắn có tự lâu đời của giới thượng lưu. Thượng viện (the House of Lords)
đang còn chống đối đạo luật này vì đây là một truyền thống giải trí lâu
đời của hoàng gia Anh. Trước đó chính nữ hoàng Elizabeth cũng đã có chiêm
nghiệm về vấn đề này, và đã khuyên hoàng thái tử Charles ngưng lại thứ thể
thao này để đừng gây ác cảm của dân chúng đối với hoàng gia 3.
Thủ tướng Anh Tony Blair đã quyết định sẽ sử dụng một điều khoản trong
hiến pháp để đạo luật cấm săn chồn mà Hạ Viện đã thông qua sẽ được chấp
hành, dù Thượng Viện Anh còn chống đối, và đạo luật này sẽ bắt đầu có hiệu
lực vào tháng bảy năm 2006. Ngày 15.9.04 tại Luân Đôn có một cuộc biểu
tình của những người chống đối đạo luật, nhưng chính quyền Anh biết rằng
đa số dân chúng Anh đã muốn chấm dứt truyền thống săn chồn tàn ác này cho
nên đã nhất quyết đi tới để làm cho đạo luật trở thành pháp luật. Vua A
Dục từ thế kỷ thứ ba trước Tây lịch cũng đã quyết định hủy bỏ thú đi săn
bắn của hoàng gia. Điều này được ghi trong một sắc lệnh khắc vào đá (Rock
Edict VIII). Các nước trong cộng đồng Âu Châu cũng đã đồng ý cấm sử dụng
sinh mệnh loài vật để thí nghiệm trong việc sáng chế mỹ phẩm. Ở Hoa Kỳ,
những tổ chức vận động bảo vệ loài vật tuy đã hoạt động ráo riết vẫn chưa
đạt được tới kết quả ấy.
------------
1 Wynne Tyson, Jon. The Extended
Circles. Sussex, England : Centaur Press, 1985, p.91.
2 Germany
Votes for Animal Right. CNN, May 17,2002. www.cnn.
com/2002/WORLD/europe/05/17/germany.animals.
3 Đài BBC,
27.12.2002 (www.news.bbc.co.uk/2/hi/uk-news)
Xót Thương
Và Bảo Hộ
Nuôi thú vật để cung cấp
thức ăn, ta có thể gây đau khổ rất nhiều cho chúng và cho chính ta.
Chúng ta ép gà phải sống trong những cái rọ rất nhỏ, không có đủ
không gian cho chúng vỗ cánh, và bắt chúng phải đẻ trứng hơn một lần
trong ngày bằng cách sử dụng ánh sáng nhân tạo để làm ra ngày đêm
nhân tạo, ngắn hơn ngày thường. Đứng trong rọ chật hẹp, không được
cựa quậy, bay nhảy, gà rất khổ sở, xương cánh rất dễ gẫy. Sự bực bội
của gà tạo ra trong cơ thể gà nhiều chất độc, vì vậy lâu lâu lại có
những đợt gà nhiễm trùng salmonella và campylobacter
jejuni tìm thấy trong trứng và trong thịt gà, khiến cho người
ăn thịt gà cũng bị nhiễm độc theo. Có tin mừng là cộng đồng Âu Châu
và cả Trung Quốc nữa đã đồng ý rằng đến năm 2012 theo luật thì không
ai còn có quyền nuôi gà như thế nữa, nếu không sẽ phạm pháp.
1
Kỹ nghệ chăn nuôi ở Hoa Kỳ gây
ô nhiễm cho sông hồ và nước uống một cách kinh khủng. Tất cả các ngành kỹ
nghệ khác trong toàn quốc họp lại cũng không gây ô nhiễm nhiều hơn.
Mỗi giây đồng hồ, kỹ nghệ sản xuất thịt thải ra tới 43.000 ký phân
thú vật, nhiều hơn phân của tất cả loài người trên trái đất góp lại tới
130 lần. Một nông trại nuôi heo tại Hoa Kỳ phải thải ra một số lượng phân
và rác tương đương với số lượng phân rác của một thành phố với dân số
12.000 người thải ra. Tại Hoa Kỳ chỉ có 13% đất đai nông nghiệp là để sản
xuất lúa gạo và hoa mầu, còn lại 87% đất đai là để dành cho ngành chăn
nuôi. Đất đai cần có để nuôi một người ăn thịt phải rộng hơn đất đai cần
có để nuôi một người ăn chay tới 20 lần. Mỗi năm người ta phải phá thêm
200.000 cây số vuông rừng hoang để có thêm chỗ chăn nuôi. Núi cấm rừng
thiêng của chúng ta đang bị phá hoại với một tốc độ kinh khiếp. 2
Kỹ nghệ chăn nuôi không những
phá hoại núi rừng, làm ô nhiễm sông hồ mà còn tiêu phí một lượng nước
khổng lồ, trong khi cả tỷ người trên thế giới không có nước uống. Muốn sản
xuất một ký thịt, người ta cần phải sử dụng tới 8.750 lít nước, trong khi
muốn sản xuất một ký lúa mì, người ta chỉ cần có 87 lít nước!
Số lượng lúa gạo sử dụng vào kỹ
nghệ chăn nuôi và kỹ nghệ làm rượu cũng thật khổng lồ. Theo Tổ Chức Y Tế
Thế Giới (World Health Organization), khoảng một tỷ hai trăm triệu người
trên thế giới đang đói và ăn uống rất thiếu dinh dưỡng. Đó là một phần năm
của dân số thế giới. Tổ chức UNESCO cho biết mỗi ngày có khoảng 40.000 trẻ
em chết vì đói hoặc vì thiếu dinh dưỡng. Năm 2005 sẽ có 60 triệu người
chết đói. Theo học giả John Robbins, chỉ cần 10% những người ăn thịt ngừng
ăn thịt thôi là đã có thể để dành được đủ ngũ cốc để cứu đói được 60 triệu
người ấy. Mỗi năm ta sát hại đến 25 tỷ con vật để ăn thịt, và đồng thời
còn phá hại núi rừng, làm ô nhiễm sông hồ. Mà cái cách ta chăn nuôi và sát
hại các loài thú vật để ăn thịt rất dã man và ác độc. Bạn chỉ cần xem qua
cuốn phim ' Meet your meat ' (Hãy nhìn kỹ miếng thịt mà bạn sắp
ăn) của tổ chức PETA (People for the Ethical Treatment of Animals) sản
xuất là bạn sẽ không còn dám ăn thịt nữa.
Thương người là thương thân
Viện Nghiên Cứu Ung Thư Quốc
Gia ở Hoa Kỳ có báo cáo rằng những phụ nữ nào ăn thịt nhiều thì có nguy cơ
ung thư vú bốn lần nhiều hơn các phụ nữ không ăn thịt hoặc ăn thịt rất ít.
Các nhà nghiên cứu cho ta biết trong thịt có chất độc sát trùng
(pesticides) 14 lần nhiều hơn trong rau. Bạn có biết là mỗi năm người ta
phải sử dụng trên 7 triệu ký thuốc trụ sinh trong kỹ nghệ chăn nuôi? Dấu
vết của thuốc trụ sinh ấy được tìm thấy trong sữa và trong thịt. Bên Hoa
Kỳ, 95% các tàn dư hóa học có chất độc tìm thấy trong thức ăn của người Mỹ
là nơi thịt và sữa. Bớt ăn thịt, bớt uống sữa, bớt ăn phó-mát và trứng
được 50% thì giảm được nguy cơ nghẽn tim. Nếu bỏ hẳn thịt, thì nguy cơ ấy
được giảm tới 90%. Tại những nước dân chúng ăn thịt nhiều, tỷ số những
người bị ung thư đại trường là cao nhất. Cũng vì vậy giới thanh niên và
giới có học đã bắt đầu bỏ ăn thịt. Tại Tây phương, bạn đã có thể mua đậu
hủ và sữa đậu nành trong các siêu thị của thành phố rồi! Bạn đừng tưởng ăn
chay không ngon. Ăn chay ngon lắm! Giáo sư Makoto Suzuki tại trường đại
học Okinawa đã báo cáo rằng trong miền quần đảo Ryukyu ở Nhật Bản, dân
chúng sống lâu hơn dân chúng ở các nước khác như Pháp và Hoa Kỳ, bởi vì
thực phẩm của họ phần lớn là cơm và rau. Số người sống trên 100 tuổi ở
quần đảo nhiều hơn so với ở Pháp và ở Mỹ tới ba lần. Một nhóm khoa học gia
đã theo dõi và nghiên cứu về vấn đề này. Họ báo cáo rằng ở Mỹ, bảy năm
cuối của một đời người thường bị quấy rối bởi tật bệnh, trong khi ở
Okinawa, người ta chỉ khổ vì bệnh trong hai năm rưỡi cuối của một đời
người 3. Mà nếu bạn có kiến thức về dinh dưỡng thì ăn
chay dư sức cung cấp cho cơ thể bạn đầy đủ chất bổ. Thêm vào đó, bạn sẽ an
lạc, vui tươi, đầy hy vọng, bởi vì bạn đang góp phần vào công việc bảo vệ
sông núi quê hương, giải cứu hành tinh và mọi loài.
Bảo vệ sinh môi, và tự bảo vệ
cơ thể ta, ta phải tập canh tác và sản xuất lúa gạo rau đậu mà không sử
dụng các chất độc hóa học để trừ sâu và làm phân bón. Ở Âu Châu, ý thức
này đã trở nên sáng tỏ, và dân chúng đang nỗ lực hướng về phía này. Nước
Đức đã quyết định từ đây cho đến năm 2020, ít nhất là 20 phần trăm rau
trái và lúa gạo sẽ là sản phẩm sạch (organic)
4. Thụy Điển cũng đã tuyên bố rằng
đến năm 2005, 20% diện tích trồng trọt sẽ được sử dụng để sản xuất thức ăn
sạch. Diện tích canh tác sử dụng để sản xuất thức ăn sạch tại Ý và tại Đan
Mạch hiện đã lên tới 7%. Các nước Phần Lan, Na Uy, Thụy Sĩ, Anh, Hà Lan
cũng đã có chương trình chuyển sang sản xuất thức ăn sạch. Riêng tại nước
Anh, vào cuối năm 2002, thức ăn sạch đã được tăng lên gấp đôi, và là một
nước sản xuất thức ăn sạch đứng vào hàng nhì tại Âu Châu, đứng sau nước
Đức. Hiện có tới gần 80% dân chúng bên Anh biết mua thức ăn sạch
5. Bên Mỹ chỉ có 33% dân chúng biết tiêu thụ thức ăn sạch, và
cũng chỉ mua một phần thôi. Đan Mạch và Thụy Điển là hai nước tiêu thụ
thức ăn sạch nhiều nhất ở Âu Châu, sự tiêu thụ ấy đã lên tới 10%. Bên Hoa
Kỳ, chỉ có 0.3% ruộng đất canh tác đang sản xuất thức ăn sạch 6.
-------------------
1 Lymbery, Philip. The Welfare of Farm Animals in
Europe : Current Conditions and Measures. Paper presented at Symposium on
Organic Livestock Farming and Farm Animals Welfare in Japan and the EU/UK.
Nov. 30, 2002, p.4.
2 Brian Halprin. The Righteous Times, Vol 1., Issue
1, August 2004.
3 Tạp chí Sciences et Avenir, tháng 9, năm 2004.
4 How to facilitate the Development of Transnational
Co-Operation in Research in Organic Farming by Members and Associated
States. Paper presented at Seminar on Organic Farming Research in Europe (
Brussels). Sept. 24-25, 2002, p.2.
5 Brown, Amanda. UK Organic Food Sales the Second
Highest in Europe. The Journal, Oct. 15, 2002.
6 Agriculture Information Bulletin, No. 55 (A1B780).
April 2003. www. ero.usda.gov/publications; Organic Consumers Association.
June 28, 2003.
www.organicconsumers.org
Bảo Vệ
Sông Núi Của Nhau Là Tự Bảo Vệ
Người bạn trẻ ơi, anh
phải biết nắm lấy vận mệnh của anh và của hành tinh trong tay anh,
chị phải biết nắm lấy vận mệnh của chị và của trái đất trong tay
chị. Rừng thiêng của núi sông ta, của trái đất ta đang mỗi ngày bị
tàn hại. Bà Chúa Thượng Ngàn của chúng ta đang bị bó tay, nếu ta
không mau lẹ tới tiếp cứu Bà. Bà Mẫu Thoải của chúng ta cũng đang ốm
đau vì chất độc hóa học. Nếu chúng ta bị động thì chỉ trong vòng một
trăm năm nữa, là rừng thiêng không còn, chỉ còn lại những lâm viên,
gọi là lâm viên quốc gia (national parks).
Các loài cầm thú đang bị diệt
chủng một cách mau chóng. Theo một tài liệu nghiên cứu do một đoàn khoa
học gia quốc tế công bố trên báo Nature (Thiên Nhiên) thì từ 15%
tới 37% của những loại cầm thú và cây cỏ hiện có trên hành tinh sẽ bị diệt
chủng vào năm 2050 nếu cái đà tàn hại sinh môi này không bị chận đứng.
Diệt chủng vì không còn đất sống. Người Việt chúng ta phải ngồi lại với
các bạn Lào, Cam-pu-chia, Thái Lan, Myanmar và Trung Quốc để đàm luận về
cách bảo hộ sông núi và rừng thiêng trong vùng. Con sông Cửu Long là mạng
mạch của sự sống của các nước chúng ta. Ta phải nắm tay nhau để bảo hộ con
sông, như bảo hộ mạch máu của một cơ thể chung. Vận mệnh của chúng ta gắn
bó liền vào nhau, cái nhìn của chúng ta phải có khả năng vượt biên giới
quốc gia. Bảo vệ sông núi của nhau là tự bảo vệ. Bên Pháp có một loại sơn
dương mùa Hè cư trú ở miền núi Pháp nhưng mùa Đông thì kéo nhau về sống ở
Ý tại vì miền Nam ấm hơn. Người Ý dành một vùng núi ở biên giới để tạo lập
lâm viên quốc gia Paradiso để bảo hộ cho các đoàn sơn dương ấy.
Người Pháp cũng tạo lập lâm viên quốc gia Vanoise để bảo hộ cho
các đoàn sơn dương. Năm 1972, hai nước đồng ý nới rộng vùng lâm viên siêu
biên giới ấy đến 14 cây số, để loài sơn dương được bảo vệ suốt năm.
1
Biển Địa Trung Hải rộng tới hơn
2 triệu rưỡi cây số vuông cũng đã là mối chung lo của tất cả các nước
trong vùng. Từ lâu đã có những cố gắng chung của các nước ấy để đến với
nhau và cùng định đoạt về những phương thức bảo vệ và khai thác biển ấy.
Năm 1973, hội nghị đầu về biển đã được tổ chức ở Beyrouth vào tháng sáu,
và tất cả các thành phố chung quanh biển đã được đại diện tại hội nghị.
Sau đó không lâu tại đại hội ở Opatija tại Yugoslavia, các đại biểu đoàn
đã ra Tuyên Ngôn Rijeka, đòi hỏi những biện pháp cụ thể để chận đứng đà ô
nhiễm của biển. Tiếp theo lại có hội nghị Split (1977) và hội nghị Genève
(1979) để đi tới những quyết định cụ thể về việc bảo hộ sinh môi của biển.
Từ đó về sau vẫn có sự hợp tác
liên tục của các nước chung quanh biển để bảo hộ và sử dụng nguồn sinh lực
của biển.
Các nước Yugoslavia và Slovak ở
Trung Âu cũng thiết lập một vùng lâm viên siêu biên giới ở vùng núi Tara,
điểm cao nhất của dãy Carpathian để bảo vệ nhiều chủng loại động vật và
thực vật quý hiếm đang có nguy cơ bị tiêu diệt. Lâm viên này rất quý, và
mỗi năm có tới hơn 8 triệu người tới tham quan và thưởng thức cái đẹp muôn
màu của vùng núi ấy. 2
---------------
1 Cornelius, Steve. Transborder Conservation Areas:
An Option for the Sonoran Desert? Bordelines. Vol 8, No. 6. July 2000. p.
3.
2. A Transboundary Biosphere Reserve in the
Carpathians. Global Transboundary Protected Areas Network. December 17,
2003. www.tbpa. net
Liên Hiệp
Đông Á
Năm 1995, Việt Nam đã gia
nhập khối ASEAN (Association of Southeast Asian Nations), và đây
cũng là một phần của giấc mơ đang được thể hiện. Khối ASEAN được
thành lập năm 1967 với các nước Indonesia, Malaysia, Philippine,
Singapore và Thái Lan. Năm 1976, các nước trong khối ASEAN đã ký kết
hiệp ước ASEAN, quyết tâm thiết lập 'một vùng Hòa Bình, Tự Do, và
Trung Lập'. Các nước đã cam kết 'không xen vào nội bộ của nhau' và
chuẩn bị thành lập một hội đồng bộ trưởng tối cao để giải quyết
những mâu thuẫn có thể xảy ra giữa các nước thành viên của khối và
để đề nghị những biện pháp cụ thể để giải quyết mọi xung đột nếu có.
Brunei gia nhập ASEAN năm 1984, Lào và Myanmar năm 1997, Cam-pu-chia
năm 1999 và hiện giờ ASEAN đã có được mười nước Đông Nam Á tham dự
với tư cách thành viên. Các nước ASEAN đã liên tiếp tổ chức những
buổi họp liên quốc hội (inter-parliamentary), và đã thành lập tổ
chức AIPO (ASEAN Inter-Parliamentary Organization) mỗi năm họp tại
một nước. Năm 2002, AIPO đã họp lần thứ 23 tại Hà Nội từ ngày 8 đến
ngày 13 tháng 9. Năm 2004, đã có buổi họp lần thứ 25 tại Phnom Penh,
có cả sự tham dự của đại diện Quốc Hội Châu Âu.Trong kỳ họp năm 2002
tại Hà Nội, AIPO đã kêu gọi các nước trong khối ASEAN gây ý thức bảo
hộ sinh môi trong dân chúng các nước ấy bằng cách sống đời sống hàng
ngày cho có chánh niệm để góp phần xây dựng một vùng Đông Nam Á
'xanh tươi, tinh sạch và xinh đẹp' và để có thể tiếp tục phát triển
mà không làm cạn nguồn nhiên liệu thiên nhiên.
Năm 1998, mười nước ASEAN đã
cùng với Hàn Quốc, Nhật Bản và Trung Quốc thành lập một tổ chức gọi là
EAVG (East Asian Vision Group - nhóm Đông Á hướng về tương lai). Năm 2001,
EAVG đã đưa ra một bản phúc trình với nhan đề là 'Để đi đến một cộng
đồng Đông Á: vùng đất của Hòa bình, Thịnh vượng và Tiến bộ' (Towards
an East Asian Community: Region of Peace, Prosperity and Progress). Mục
tiêu của cộng đồng là cộng tác kinh tế, cộng tác tiền tệ, cộng tác chính
trị và an ninh, cộng tác sinh môi, cộng tác xã hội và văn hóa và cuối cùng
là cộng tác cơ cấu tổ chức và chế độ. Bản phúc trình kêu gọi sự thành lập
Vùng thương mại tự do Đông Á (EAFTA, East Asia Free Trade Area)
khuyến khích việc cộng tác về phát triển và về kỹ thuật giữa những nước
thành viên, hiện thực hóa nền kinh tế dựa trên trí tuệ chứ không chỉ dựa
trên thiên nhiên, tư bản và sức lao động, và thực hiện cho cả vùng, thiết
lập và củng cố những cơ chế có khả năng đáp ứng và giải quyết những đe dọa
cho nền hòa bình trong toàn vùng, nới rộng sự cộng tác chính trị để quản
lý toàn vùng, nói lên được tiếng nói hùng mạnh phải được kính nể của Đông
Á trong cộng đồng quốc tế, thiết lập những chương trình y tế và giáo dục
rộng rãi để tất cả mọi người dân trong toàn vùng có cơ hội thừa hưởng;
khơi dậy ý thức vùng, để cho người dân trong vùng thấy mình không phải chỉ
là một công dân của quốc gia mình mà cũng là một công dân của toàn vùng
Đông Á và cộng tác trong những dự án bảo vệ và phát triển các truyền thống
văn hóa và nghệ thuật đa dạng của toàn vùng.
Bản phúc trình nói trên quả
thực đã biểu lộ được tuệ giác và sự tỉnh thức của những thành phần ưu tú
của các dân tộc Đông Á. Đông Á thực sự là một giấc mơ có thể trở thành sự
thật. Bản phúc trình có nói: 'Trong quá khứ, những cạnh tranh chính trị,
những tỵ hiềm lịch sử, những dị biệt văn hóa và những bất đồng ý thức hệ
đã ngăn cản sự cộng tác của các nước Đông Á.' Và bản phúc trình biểu lộ
niềm tin rằng 'Công trình phối hợp và hội nhập kinh tế giữa các nước
Đông Á sẽ từ từ đưa tới một cộng đồng kinh tế Đông Á' 1,
tương đương với Liên Hiệp Châu Âu, hiện giờ đã có tới 25 quốc gia thành
viên. Một cộng đồng kinh tế Đông Á như thế sẽ là một thế lực kinh tế và
chính trị lớn lao trong cộng đồng quốc tế.
Ngân hàng Phát triển Á châu
(The Asian Development Bank) trong một bản phúc trình công bố năm 2002, đã
nêu lên đề nghị về một đồng bạc chung cho cả vùng Đông Nam Á. Bản phúc
trình nói: 'Dù sự thực hiện của nó sẽ gặp rất nhiều trở lực, nhưng một
đồng bạc chung cho Đông Nam Á là một dự án rất đáng nghiên cứu, bởi vì xét
cho kỹ thì vùng Đông Nam Á cũng có những điều kiện để thực hiện dự án này,
giống như Âu Châu trước ngày ký hiệp định Maastricht'. Hiệp định này đã
khai sinh đồng Euro. 2
Đồng bạc Đông Á, nếu bạn muốn,
ta sẽ đặt cho nó một cái tên như tên Đồng Đại Đồng, viết tắt là
Đ, hay Đồng Hữu Nghị, viết tắt là H, với hai gạch ngang ( như Ð hay H)
Tôi ưa quan niệm Đại Đồng, vì Đại Đồng là lý tưởng muôn đời của Châu
Á, và các nước Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và Việt Nam đều phát âm
tiếng Đại gần giống nhau.
------------
1 Termsak Chalermpalanupap 'Towards an East Asian
Community: The Journey has begun' - East Asian Group Report, 2001
2 Srinivasa Madhur, 'Costs and Benefits for a Common
Currency for ASEAN', ERD Working Paper Servies No 12. Economics and
Research Department, Asia Development Bank
Việt Nam
Trên Ðường Tương Lai
Này người bạn trẻ, Việt
Nam có khả năng đóng một vai trò then chốt trong việc xây dựng và
bồi đắp cho cộng đồng Đông Á, cũng như nước Pháp đã đóng vai trò
then chốt, cùng với nước Đức, trong việc tạo dựng và bồi đắp cho
Liên Hiệp Châu Âu. Nước ta từ những buổi đầu đã tiếp thu được văn
hóa Ấn Độ, sau đó văn hóa Trung Quốc rồi đến văn hóa Âu Châu. Chúng
ta đã có khả năng tiếp thu và chuyển hóa được những yếu tố văn hóa
ấy để một mặt làm giàu cho gia tài văn hóa ta và một mặt giữ được
bản sắc văn hóa ta. Vị trí địa dư, chủng tộc và văn hóa của ta sẽ
giúp ta làm được việc ấy. Đó là giấc mơ của bạn, đó là giấc mơ của
tôi. Trước hết Cộng Đồng Đông Á phải quy tụ các nước trong vùng,
cùng với Nhật Bản và Hàn Quốc. Với Nhật Bản và Hàn Quốc, chúng ta sẽ
đủ mạnh để mời ông láng giềng khổng lồ của ta là Trung Quốc tham dự.
Ông láng giềng này trong quá khứ đã từng xâm chiếm, đô hộ, lấn áp và
đồng hóa các nước nhỏ bên cạnh. Nhưng với sự liên kết của tất cả các
nước Đông Á khác trong đó có Nhật Bản và Hàn Quốc, ta sẽ đủ sức ngăn
không để cho ông láng giềng khổng lồ kia làm như thế nữa. Ông sẽ cần
đến chúng ta, vì ông không thể nào sống cô lập một mình trong vùng.
Chừng nào ông lộ ra cái ý muốn chèn ép và đè nén thì ta chỉ cần đồng
loạt tuyên bố ' nghỉ chơi ' với ông ấy, tức khắc ông ấy sẽ
bỏ ý định kia. Với lại trong chiều sâu, ông ấy cũng có nhu yếu sống
hài hòa không có vấn đề với các nước lân cận, và thỉnh thoảng ta có
thể nhắc chừng ông ấy.
Tự do và liên lập
Giấc mơ Cộng Đồng Đông Á sẽ
không là giấc mơ suông. Với quyết tâm của bạn, nó sẽ thành ra sự thật. Nó
đang thành ra sự thật. Có nhiều người Đông Á đang nghĩ và đang cùng nhau
đặt kế hoạch cho sự thực hiện giấc mơ này. Nếu các nước Liên Hiệp Châu Âu
có những yếu tố triết học, thần học và văn hóa chung làm nền tảng cho sự
thực hiện cộng đồng, thì các nước Đông Á chúng ta cũng có những yếu tố như
thế để làm mẫu số chung. Đó là đạo Bụt, đạo Khổng, đạo Lão, tinh thần tam
giáo đồng nguyên, lý tưởng đại đồng, quan điểm tam tài (thiên, địa, nhân),
ý hướng yêu chuộng và hòa hợp với thiên nhiên (chứ không phải chinh phục
nó), và nhất là sự yêu chuộng thảnh thơi nhàn hạ. Năm 2003, tại Hán Thành,
Hàn Quốc, đã có một hội nghị giữa các vị bộ trưởng các nước Đông Á, trong
đó có nhiều giới lãnh đạo thương mãi, trí thức, khoa học trong toàn vùng
tham dự. Hội Nghị đã đàm luận tới những phương thức hay nhất để thành lập
một Liên Hiệp Đông Á tương đương với Liên Hiệp Châu Âu. Đứng ra tổ chức
hội nghị này là hội East Asian Common Space. Chính tổ chức này đã
đưa ra đề nghị về một quốc hội chung cho các nước Đông Á và một chính
quyền chung cho các nước Đông Á. Học giả Richard Nisbett trong tác phẩm
The Geography of Thought của ông đã nói rằng các dân tộc Châu Á
rất có khả năng và năng khiếu tạo dựng một ý thức đại đồng, và khả năng
này của các dân tộc Đông Á còn có thể vượt cả khả năng của người Châu Âu
nữa. Tư tưởng và tuệ giác duyên sinh, tương tức, đại đồng, tứ hải giai
huynh đệ đã có sẵn tự ngàn xưa trong dòng máu người Châu Á. Đây là lúc ta
có thể giúp cho tuệ giác và lý tưởng này biểu hiện. Ai cũng thấy rõ rằng
trong thời đại này không ai còn có thể bế quan tỏa cảng, không ai
còn có thể đứng một mình như một hải đảo nữa. Ta không thể nào độc lập
trong cô lập. Ta chỉ có thể đứng trong thế liên lập mà thôi. Từ
độc lập (independence) phải được hiểu là liên lập (interdependence). Ta là
ta, ta là người Việt, nhưng ta phải học làm người Đông Á, làm công dân của
trái đất, phải biết cùng mang một giấc mơ, phải không người bạn trẻ?
Hạnh Phúc
Chân Thật Ngay Bây Giờ
Này người bạn trẻ ơi,
giấc mơ của chúng ta không phải chỉ là một giấc mơ của sự giàu thịnh
và vinh quang cho riêng một mình ta. Hạnh phúc chân thật không nằm
trên tiền bạc, danh vọng và quyền thế. Hạnh phúc chân thật nằm trên
nền tảng của tự do. Tự do ở đây không phải là tự do chiếm đoạt, tự
do hủy hoại, hủy hoại thiên nhiên, hủy hoại thân tâm mình và thân
tâm người. Tự do đây là thảnh thơi, là có thì giờ để vui chơi và
thương yêu. Tự do là không bị ràng buộc bởi hận thù, tuyệt vọng,
ganh tỵ, mê cuồng, không bị kéo theo công việc để tối ngày quanh năm
bận rộn, không có cơ hội vui chơi, thương yêu và chăm sóc cho nhau.
Phẩm chất đời sống nằm ở nơi này.
Tôi không mơ nước tôi trở thành
một nước như nước Mỹ. Người Mỹ có thể giàu hơn, nhưng số lượng những người
Mỹ thực sự có hạnh phúc còn ít lắm. Bên Mỹ, số người Mỹ đang ở trong tù
còn đông hơn số người Mỹ nông dân đang làm việc toàn thời gian trong nông
trại của họ! Số thanh niên tự tử rất nhiều. Tôi đã từng gặp những người
rất giàu, quyền lực rất nhiều, danh vọng rất lớn, nhưng họ không có hạnh
phúc, họ rất cô đơn, họ không có bạn bè thật sự. Họ cứ nghĩ là những người
đi theo họ đều là những người muốn cầu cạnh hoặc lợi dụng họ, và vì vậy họ
không thực sự có bạn. Trái lại, tôi đã được gặp những con người hạnh phúc,
giàu lý tưởng, giàu tình thương, hai mắt sáng, hai chân vững, luôn luôn đi
tới với niềm tự tin, tuy những người này sống một nếp sống đơn giản. Họ
không đi tìm hạnh phúc trong sự mua sắm và tiêu thụ. Họ đi tìm hạnh phúc
trong sự thảnh thơi và niềm tin yêu. Thảnh thơi, họ có thì giờ rỗi rảnh để
tiếp xúc với những mầu nhiệm của sự sống trong chính bản thân và chung
quanh họ. Tiếp xúc với những mầu nhiệm ấy họ được nuôi dưỡng và vì thế họ
có khả năng nuôi dưỡng và tạo dựng hạnh phúc cho những người khác. Hạnh
phúc của những người khác do họ tạo dựng trở thành hạnh phúc của chính họ.
Hiến tặng cho người là hiến tặng cho chính mình.
Tôi nghe nói ngày xưa thi sĩ
Nguyễn Du đã có dịp đi chơi khắp chín mươi chín ngọn núi trên dãy Hồng
Lĩnh, và khi phải ra làm quan cũng vẫn giữ được nếp sống thảnh thơi của
mình. Tổ tiên của ta ngày xưa có dư thì giờ để đi chơi, tiếp xúc với những
cảnh đẹp của thiên nhiên, uống trà và đàm đạo. Không có máy bay, xe buýt,
thế mà các vị đi đâu cũng tới. Ngày nay ta có đủ thứ phương tiện, nào máy
giặt, máy sấy, xe hơi, thang máy, điện thư, điện thoại... vậy mà ta vẫn cứ
bận rộn, chẳng có thì giờ để ăn sáng cho thoải mái, để nhìn kỹ người
thương, đừng nói để chăm sóc và yêu thương họ. Bên Pháp hiện thời thiên hạ
chỉ còn đi làm việc 35 giờ một tuần. Thì giờ còn lại là để sống cho mình,
cho gia đình mình và để đi chơi. Họ không còn ham hố làm việc thêm vào
cuối tuần hoặc vào buổi tối để có thêm tiền. Nhiều người đã biết học tiêu
thụ và mua sắm ít lại để có thì giờ vui chơi. Họ đi núi và đi biển nhiều
lắm. Nhiều người thay vì lên núi xuống biển thì tới tham dự những khóa tu.
Tại đạo tràng Mai Thôn ở miền Nam nước Pháp, vào những mùa nghỉ ngơi như
mùa Hè và mùa Đông, thiên hạ về tham dự các khóa tu tĩnh tâm chánh niệm
rất đông. Mỗi tuần có cả gần ngàn người.
Phương pháp thực tập ở Mai Thôn
là sống sâu sắc giờ phút hiện tại. Mọi người tập thở, tập đi, tập ngồi,
tập ăn trong chánh niệm, ý thức rõ ràng là mình đang đi, đang ngồi, đang
thở, và biết giá trị của những giây phút ấy. Họ tập lắng nghe và nói lời
ái ngữ để có thể tái lập được truyền thông với những người thân, hòa giải
được với nhau, nhờ vậy họ nâng cao được phẩm chất cuộc sống của họ, đem
lại cho bản thân và cho gia đình họ nhiều hạnh phúc. Có rất nhiều gia đình
không còn muốn đi núi, đi biển nữa mà chỉ muốn tới sống mấy tuần lễ trong
những khóa tu, vì chính trong các khóa tu họ trở nên thư thái hơn, tươi
vui hơn, có nhiều hiểu biết và thương yêu hơn. Ở Mai Thôn, chúng tôi sống
đơn giản lắm, không ai có dự án tương lai riêng, nhưng chúng tôi có rất
nhiều hạnh phúc, tại vì chúng tôi có thì giờ và cơ hội xây dựng tình huynh
đệ, biết cách tự giúp và giúp nhau chuyển hóa, và tuy ở chung với nhau
hàng trăm người mà không khí vẫn thân mật như không khí gia đình. Chúng
tôi giúp được cho rất nhiều người, nhiều gia đình ngay tại Mai Thôn và ở
những khóa tu tập mà chúng tôi tổ chức tại các nước khác. Chúng tôi cũng
có thì giờ trồng rau, chăm sóc lâm viên, cây cảnh, và đầu năm 2005, chúng
tôi đã có đầy đủ điều kiện để chỉ tiêu thụ rau trái trồng theo lối sạch.
Thánh Gandhi có nói: 'Bạn muốn
thay đổi thế giới thì bạn phải thay đổi bạn trước (You must be the change
you want to see in the world).' Nếu chúng ta biết sống đơn giản, thảnh
thơi, hạnh phúc thì hành tinh này sẽ có một tương lai và tất cả mọi loài
trên hành tinh này cũng sẽ có một tương lai. Đó là giấc mơ mà mình có thể
sống ngày hôm nay, một giấc mơ có thể trở thành hiện thực. Còn nếu mình
sống trong quên lãng, không biết những gì đang thực sự xảy ra trong giây
phút hiện tại, bị lôi kéo vào mê lộ, cảngày chúi mũi vào máy tính và vào
đam mê ( 'đường chạy vòng quanh, một vòng tiều tụy' - Trịnh Công
Sơn) thì rốt cuộc tất cả đều chỉ là một giấc mơ đầy ảo tưởng và đầy khổ
đau. Giấc mơ Việt Nam đầy ánh sáng và tình bằng hữu chính là giấc mơ của
bạn.
Tôi biết có nhiều người bạn trẻ
đang nổ lực phấn đấu để vượt thoát tình trạng nghèo khổ bấp bênh của họ và
chưa sẵn sàng nghe những điều tôi đang nói. Bạn đang phấn đấu giật một
mảnh bằng, học ngày học đêm, không có thì giờ để ăn, để thở và để tiếp xúc
với những mầu nhiệm của sự sống. Hoặc bạn đang phấn đấu tìm một sở làm, có
được một số lương tạm đủ để trả tiền nhà, tiền gạo, mua thuốc men và nuôi
những người thân, nghĩ rằng chẳng bao giờ bạn sẽ có cái cơ hội để mà
'thảnh thơi'.
Tôi không có ý khuyên bạn
nên ngừng phấn đấu. Trái lại, tôi cầu chúc cho bạn thành công. Tôi
chỉ cầu bạn có thì giờ nghe tôi tâm sự vài ba mươi phút thôi. Tôi biết có
một người thuyền nhân vượt biên năm 1978 qua Thái Lan, giữa đường bị hải
tặc cướp lột hết, chỉ còn một chiếc quần cụt mặc trên người khi tới được
trại tỵ nạn Songkla ở Thái Lan. Vậy mà anh ta cứ ca hát suốt ngày. Có một
bà cũng tới trại tỵ nạn Songkla, bao nhiêu tiền bạc vòng vàng của bà bị
hải tặc cướp hết, trừ hai chỉ vàng bà cất giấu đâu trong người mà hải tặc
Thái Lan không thấy được. Bà ta khóc bù lu bù loa: 'Trời đất ơi, còn có
hai chỉ vàng, làm sao mà sống.' Anh chàng kia thấy vậy, liền cũng giả bộ
than trời: 'Trời đất ơi, còn có một chiếc quần xà lỏn mặc trên người, làm
sao mà sống.' Nói xong, anh lại cười ha hả. Này bạn, trong khi ta phấn đấu
vì sự sống, dù ta còn nghèo khổ, ta vẫn có thể có khả năng tiếp xúc với
những mầu nhiệm của sự sống. Tiền bạc, giàu sang, tiện nghi cũng như danh
vọng và quyền hành không biết bao giờ thì mới được gọi là đủ. Có những
người giàu sang, đầy danh vọng và quyền hành mà vẫn thấy thiếu, vẫn không
có hạnh phúc. Tuần trước, có phóng viên từ Triều Tiên Nhật Báo tới phỏng
vấn tôi và câu hỏi duy nhất của anh ta là: 'Hiện giờ người Đại Hàn đang
sống cuộc sống hàng ngày của họ một cách rất bận rộn, tâm trí của đa số
rất căng thẳng, đầy lo lắng, giận hờn và khổ đau. Họ không thiếu vật chất,
trái lại họ rất giàu sang. Thầy nghĩ họ phải làm gì cho đỡ khổ?' Bạn ơi,
một ngày nào đó, có thể bạn cũng sẽ tự hỏi mình câu hỏi đó và những lời
tâm sự của tôi hôm nay với bạn sẽ được bạn nhớ tới. Đó là điều tôi mong
ước. Chế Lan Viên đã từng nói tới 'giấc mơ con' như sau:
Lũ chúng ta ngủ trong giường chật hẹp
Giấc mơ con đè nát cuộc đời con
Hạnh phúc đựng trong một tà áo đẹp
Một mái nhà yên rủ bóng xuống tâm hồn
Cái giấc mơ con ấy, nó là một
giấc mơ thật đấy, nhưng nó không cho bạn đủ không gian và dưỡng khí cần
cho một người trẻ. Nó giết con người Phù Đổng Thiên Vương trong bạn. Bạn
cần một giấc mơ lớn.
Nối Lại
Nhịp Cầu
Giấc mơ của tôi không
phải là một phương tiện giúp tôi trốn tránh thực tại, lãng quên thực
tại. Giấc mơ của tôi là một năng lượng giúp tôi đối diện được với
thực tại và chuyển hóa được thực tại. Bạn hãy hình dung một gia đình
trong đó cha mẹ không hiểu được nhau và cha mẹ cũng không hiểu được
con trai và con gái của mình, một gia đình mà trong đó những người
trẻ không có khả năng truyền thông với cha mẹ. Có những người làm
cha mẹ vì bị thất chí, hoặc đã từng bị cuộc đời bạc đãi, hoặc vì đã
từng bị bầm dập ngay từ hồi ấu thơ, nên đã cất chứa trong thân tâm
nhiều nỗi bực dọc, oan ức và thù hận. Những năng lượng bạo động đó,
vì các vị chưa biết cách chuyển hóa, càng ngày càng được dồn chứa
nhiều thêm. Mỗi khi chúng phát hiện, các vị lại làm khổ nhau và làm
khổ các đứa con của các vị. Người trẻ tiếp nhận bạo động mà không
dám chống trả, bởi vì các vị kia là cha mẹ của họ. Vì vậy cho nên
người trẻ để cho những bạo động ấy dồn chứa vào thân tâm mình, rồi
để sau này chúng được phát hiện nơi học đường hoặc ngoài xã hội.
Hiện tượng bạo động, phá phách và giết chóc của người trẻ ở học
đường và ngoài xã hội là một trong những triệu chứng bất an lớn của
thời đại chúng ta, ở Tây phương cũng như ở Đông phương. Sự tiếp thu
bạo động từ phim ảnh, sách báo và băng đảng... càng làm cho tình
trạng trở nên nghiêm trọng. Nếu ta không biết cách tu tập và chuyển
hóa bản thân, chuyển hóa gia đình và học đường thì ta sẽ đi vào ngõ
cụt, ta sẽ phá hoại cả cuộc đời của ta.
Giấc mơ của chúng ta là chuyển
hóa được tình trạng đó, làm cho mọi người có thể đến được với nhau, chia
sẻ với nhau những tâm tình, những khó khăn, những ước vọng... Tôi có rất
nhiều người bạn trẻ biết tu tập, biết chuyển hóa, giúp được cả cha mẹ và
gia đình mình chuyển hóa, đem lại tình thương và hạnh phúc trong đời sống
gia đình và xã hội của mình. Họ có khả năng hiểu được những khó khăn và
những khổ đau của cha mẹ. Với sự thực tập, họ ôm được những nỗi khổ niềm
đau của họ để dần dần chuyển hóa, và sau đó giúp cho cha mẹ của chính mình
chuyển hóa. Họ đem lại cho tôi một niềm tin lớn. Chúng ta không bí lối.
Chúng ta có con đường thoát. Có được con đường rồi chúng ta sẽ không còn
lo sợ gì nữa. Chúng ta chỉ cần nắm tay nhau cùng đi. Tổ tiên của chúng ta
cũng đã từng đi trên con đường ấy. Con đường ấy là con đường của tình
huynh đệ, cao quý hơn bất cứ một chủ nghĩa hay một tôn giáo nào.
Trong giấc mơ của tôi, chúng ta
có thể ngay từ ngày hôm nay, bắt đầu thực hiện được chuyện đó. Tại Làng
Mai nơi chúng tôi cư trú, ai cũng được học phương pháp thực tập lắng nghe
với tâm từ bi và nói năng bằng lời ái ngữ. Người kia là cha mình, mẹ mình,
anh mình, chị mình, em mình, bạn mình, người yêu của mình hay người bạn
hôn phối của mình. Người ấy có những nỗi khổ, niềm đau, những khó khăn,
những cái bất đắc chí, những ước vọng... mà người ấy chưa nói ra được.
Những khi cảm thấy bức xúc quá, người ấy thường nói ra những điều chua
chát, trách móc, buộc tội, la rầy... chỉ có tác dụng gây thêm đổ vỡ, đổ vỡ
trong bản thân của người ấy cũng như đổ vỡ trong ta và trong gia đình.
Thực tập lắng nghe và sử dụng ái ngữ là những gì chúng ta có thể sử dụng
để giúp cho người ấy. Nếu bạn biết nghệ thuật theo dõi hơi thở để làm lắng
dịu thân tâm thì bạn đã có thể thực tập ái ngữ và lắng nghe. Với giọng nói
chân thật, ôn tồn và đầy ưu ái, bạn có thể nói, ví dụ: 'Con biết là trong
những năm qua, bố có rất nhiều khó khăn, nhiều nỗi thương tâm mà bố không
nói ra được. Con đã không giúp được bố mà con lại còn trách móc, than
phiền, chống đối và giận hờn bố, và làm cho tình trạng càng ngày càng khó
khăn thêm. Nay con đã thấy được điều đó, con rất hối hận, và con tự hứa từ
nay trở đi, con không còn dại dột như thế. Con sẽ không còn dám trách móc,
than phiền hay thách đố bố, và con muốn làm được một cái gì đó để giúp bố
bớt khổ. Bố ơi, con muốn được bố tâm sự với con, nói cho con nghe những gì
bố chưa nói ra được, để con có thể hiểu được những khó khăn, những phiền
muộn của bố. Con muốn được chia sẻ niềm đau của bố, con muốn cùng gánh
chung với bố những phiền muộn khó khăn ấy. Trong quá khứ con đã dại dột
trong cách suy tư, nói năng và hành động của con. Xin bố nói cho con nghe
về những cái dại dột ấy để từ nay con không còn nghĩ, nói và làm như thế
nữa. Con muốn làm được những gì bố đã muốn làm nhưng chưa làm được. Con
muốn con là một sự tiếp nối đẹp đẽ của bố. Con muốn bố sẽ tự hào về con.
Nhưng con cần bố giúp con. Trước hết con xin bố nói cho con nghe về những
vụng về dại dột của con đi. Con hứa sẽ ngồi lắng nghe bố mà không cãi
bướng hoặc phản ứng như xưa nay. Con xin bố giúp con.'
Lắng Nghe
Để Hiểu, Nhìn Lại Để Thương
Những lời trên, bạn phải
nói bằng một tấm lòng chân thật, một quyết tâm muốn thay đổi, một
quyết tâm muốn lắng nghe để giúp cho cha mình bớt khổ. Phương pháp
này gọi là phương pháp lắng nghe với lòng xót thương, đạo
Bụt gọi là bi thính, tại Làng Mai chúng tôi dịch là compassionate
listening. Bạn có hạt giống của lòng xót thương ấy chôn sâu trong
lòng mà bạn cứ nghĩ là bạn không thể tha thứ được, không thể chấp
nhận được, không thể thương yêu được, bởi vì bạn nghĩ người kia đã
nói đã làm những điều đã làm tan nát hết. Nhưng nếu nhìn kỹ lại
(trong đạo Bụt gọi là quán chiếu) bạn sẽ thấy sở dĩ người
kia đã làm và đã nói như thế tại vì người kia có quá nhiều khổ đau
bực dọc trong tâm mà không biết cách quản lý và chuyển hóa được cho
nên người ấy đã làm vung vãi khổ đau của người ấy ra chung quanh và
nhất là trên bạn. Bạn đừng tưởng chỉ có bạn mới là nạn nhân, là
người nhận hết thương tích. Người kia sau khi đã nói, đã làm như thế
cũng trở thành nạn nhân như bạn, cũng đã mang thêm vào người nhiều
thương tích như bạn. Thấy được sự thật là người ấy đang khổ và đang
không có lối thoát cho nên bạn cảm thấy lòng xót thương nơi bạn bắt
đầu trào dâng. Đó là hạt giống của từ bi nơi bạn đang được tưới tẩm
và đang phát hiện thành năng lượng. Và tự nhiên bạn thấy có khả năng
tha thứ, chấp nhận và thương yêu. Bạn muốn người ấy nói ra được nỗi
lòng để cho người ấy bớt khổ. Đó là ý tốt, đó là tâm thương yêu, đó
là nguyện lành. Bạn đang trở thành vị bồ tát Quan Thế Âm, bởi vì
Quan Thế Âm là người có khả năng lắng nghe với tâm xót thương. Bạn
đừng tưởng đức Quan Thế Âm là một thiên thần đang đứng trên mây.
Quan Thế Âm là hạt giống của tình thương chôn vùi trong tâm thức
bạn, đã được tưới tẩm bởi sự quán chiếu, và đang trở thành năng
lượng giúp bạn có thể lắng nghe người kia với lòng xót thương. Nếu
bạn có thể nói ra được những lời trên kia tự đáy lòng, thì người
kia, trong trường hợp này là ông thân sinh của bạn, sẽ cảm được tấm
chân tình ấy, và trái tim của ông sẽ mở ra. Bạn phải hết sức thành
khẩn mới thành công được. Và khi ông nói ra, ông có thể không sử
dụng được ngôn từ hòa ái, bởi vì ông chưa có cơ hội luyện tập phép
ái ngữ. Lời nói của ông còn có thể chua chát, giận hờn,
trách móc và có tính cách buộc tội. Nhưng nếu bạn đã nắm được phép
lắng nghe thì bạn sẽ không để cho sự bực bội và giận hờn chiếm cứ
lấy bạn. Bạn vẫn có thể tiếp tục lắng nghe với lòng xót thương, dù
ông ấy đang sử dụng những lời nói trách móc buộc tội, và nhất là ông
ấy đang có những tri giác rất sai lầm về bạn và về tình trạng. Làm
sao để có thể tiếp tục lắng nghe với tâm từ bi khi những lời người
kia nói đụng tới những vết thương sẵn có trong tâm? Đó là bí quyết
của sự thực tập. Nếu bạn biết nắm được hơi thở, duy trì được ước
muốn lắng nghe để cho người kia nói ra được những điều người kia
chưa nói ra được, nếu bạn luôn luôn ý thức là người kia đang khổ,
đang có những tri giác sai lầm về bạn và về chính người kia, và việc
lắng nghe mà bạn đang làm đây chỉ có một mục đích là làm cho người
đó bớt khổ, thì bạn có khả năng tiếp tục lắng nghe được người kia mà
những bực bội vẫn không phát khởi trong bạn, và những vết thương
trong bạn vẫn không bị đụng tới. Đó là phép lạ của tâm từ bi.
Duy trì được tâm xót thương thì bạn được che chở. Bạn cứ thực tập đi
rồi bạn sẽ thấy. Cố nhiên trong khi lắng nghe bạn nhận thấy người ấy
có nhiều hiểu lầm, nhiều cố chấp, nhưng bạn không nóng nảy ngắt lời
người ấy, vì bạn biết rất rõ nếu bạn cắt lời người ấy, nói cho người
ấy biết là người ấy sai lầm, thì người ấy sẽ bực bội, khựng lại, sẽ
không còn tiếp tục nói được nữa, và cả hai sẽ bị kéo vào trong một
cuộc cãi vã. Bạn thấy được những tri giác sai lầm của người ấy,
nhưng bạn tự nhủ: ta hãy lắng nghe đã, mai mốt thế nào ta cũng có cơ
hội cung cấp cho người ấy những dữ kiện về những gì đã thực sự xảy
ra để người ấy có thể từ từ điều chỉnh nhận thức và tri giác của
người ấy. Bây giờ đây công việc ta đang làm là chỉ lắng nghe thôi.
Lắng nghe với lòng xót thương. Bởi vì bạn biết rằng do những tri
giác sai lầm như thế cho nên người kia mới tự làm khổ mình và làm
khổ người mình thương. Duy trì được lòng xót thương ấy suốt trong
buổi ngồi nghe là bạn thành công. Bạn thành công là bạn làm được như
bồ tát lắng nghe, nghĩa là bồ tát Quan Âm.
Ðiều Chỉnh
Nhận Thức
Trong khi lắng nghe, bạn
có thể tự bảo: 'Tội nghiệp quá, tri giác sai lầm như thế, thảo nào
mà lại không khổ và không làm người khác khổ.' Và nếu bạn cần nói
một câu gì đó trong khi lắng nghe để khuyến khích người kia nói
tiếp, thì câu ấy có thể là: 'Tội nghiệp bố quá, vậy mà con không
biết.' hoặc 'Tội nghiệp mẹ quá, vậy mà con không biết.' Tôi đã từng
giúp rất nhiều người làm cha làm mẹ hòa giải với con. Trong khi họ
lắng nghe, họ cũng nói: 'Tội nghiệp cho con tôi quá, thế mà mẹ không
biết.' Và hàng ngàn những người làm cha làm mẹ đã nhờ phép lắng nghe
mà hòa giải được với con.
Được người khác lắng nghe như
thế trong một giờ đồng hồ, mình có cảm tưởng nhẹ hẳn người, như vừa uống
tới mười thang thuốc bổ! Trong xã hội ta, Đông cũng như Tây, có quá nhiều
gia đình trong đó không ai biết lắng nghe ai, do đó sự truyền thông bị bế
tắc, những hiểu lầm chồng chất, và ai cũng khổ. Có người khi bị bế tắc
phải đi tìm thầy trị liệu bệnh tâm thần. Bổn phận của những nhà trị liệu
tâm thần là lắng nghe ta. Nhưng không chắc khả năng và phẩm chất lắng nghe
của những người ấy được bảo đảm. Nếu vị thầy trị liệu ấy có quá nhiều khổ
đau trong tâm, nếu chính người ấy không truyền thông được với những thành
viên khác trong gia đình, thì phẩm chất lắng nghe của người ấy còn kém, và
khi nói ta không cảm thấy được lắng nghe, được hiểu, và ta không cảm thấy
có thuyên giảm. Còn nếu bạn biết nắm lấy hơi thở, ôm lấy niềm đau, duy trì
được lòng xót thương, thì khả năng lắng nghe của bạn sẽ lớn lắm và bạn có
thể làm hay hơn những nhà trị liệu tâm thần!
Mai kia, gặp những dịp an lành,
hòa hoãn, bạn sẽ tìm cách cung cấp những dữ kiện về sự thật đã xảy ra để
giúp bố hoặc mẹ điều chỉnh những tri giác sai lầm của các vị ấy. Phải làm
việc này từ từ, mỗi lần chỉ đưa ra một ít dữ kiện, để quý vị ấy có thể đủ
sức tiếp nhận và quán chiếu. Nếu bạn nóng nảy, muốn nói hết ra một lần thì
sợ người kia chịu không nổi. Bạn có thấy là năng lượng từ bi luôn luôn
chuyên chở năng lượng kiên nhẫn hay không?
Trái tim đã nở như một đóa hoa
Còn nếu trong khi lắng nghe mà
bạn thấy được những sai lầm và những vụng về của bạn thì bạn nên sử dụng
những dữ kiện mà bạn mới tiếp nhận để điều chỉnh ngay những nhận thức sai
lầm của bạn và xin lỗi bố hoặc mẹ ngay về những vụng về của mình. Tôi đã
từng yểm trợ cho rất nhiều bậc làm cha làm mẹ để họ có thể xin lỗi con của
họ về những nhận thức sai lầm và những vụng về của họ trong khi đối xử với
con. Và chúng tôi cũng đã giúp được rất nhiều người trẻ hòa giải được với
cha mẹ. Trong những khóa tu tập bảy ngày hoặc hăm mốt ngày tổ chức tại
Làng Mai hay tại các nước khác, luôn luôn phép lạ của sự hòa giải được xảy
ra vào gần cuối khóa. Những ngày đầu của khóa tu tập là để tập thở, tập
đi, tập ôm ấp và nhận diện những nỗi khổ niềm đau của chính mình. Những
ngày kế tiếp là để quán chiếu, thấy được niềm đau của người kia, tập hiểu,
tập chấp nhận, tập nói và tập nghe. Vào ngày thứ sáu, mọi người được yêu
cầu thực tập các phép lắng nghe và ái ngữ để đi đến hòa giải. Và phải làm
cho được trước khi khóa tu tập kết thúc! Có không biết bao nhiêu cặp vợ
chồng, cha con, mẹ con, anh em, bạn bè, v.v... đã thành công trong việc
thực tập, và điều này đem lại cho chúng tôi rất nhiều hạnh phúc.
Tôi còn nhớ năm 2002 tại thành
phố Oldenburg, trong khóa tu cho trên sáu trăm người Đức, vào ngày chót,
có bốn người thanh niên Đức đã tới báo tin cho tôi biết là tối hôm trước
đó họ đã dùng điện thoại di động để thực tập lắng nghe và ái ngữ và đã hòa
giải được với phụ thân của họ! Tôi rất phục những chàng thanh niên ấy. Vẻ
mặt họ rạng rỡ, hạnh phúc của họ rất lớn. Trong những năm qua, họ đã không
nói được với cha họ những lời nói thương yêu như hôm qua họ đã nói. 'Tại
sao?', bạn sẽ hỏi. Tại vì hạt giống thương yêu trong họ đã được tưới tẩm
và đâm hoa kết trái sau sáu ngày thực tập, trái tim của họ đã nở ra được
như một bông hoa cho nên họ đã có thể nói lên được dễ dàng những câu nói
đầy ân tình và thương yêu như thế. Thực tập hòa giải được với người thân
có mặt ngay trong khóa tu đã là một chuyện mầu nhiệm rồi, mà sử dụng điện
thoại cầm tay để làm được thành công việc này với một người ở xa hàng trăm
cây số, tôi nghĩ đó là một phép lạ đích thực.
--- o0o ---
Mục Lục |
1 |
2 | 3
--- o0o ---
Nguồn:
http://www.langmai.org
Trình bày: Nhị
Tường.
Cập nhật: 8-1-2005
