Công dụng
của Giới đức
Tỳ kheo Thanissaro
Giới thiệu:
Tỳ
kheo Thanissaro là một tu sĩ người Mỹ, viện chủ thiền viện Metta (Từ
bi), bang California, Hoa Kỳ.
1- Thực tế:
Đức
Phật được ví như một vị lương y, chữa bệnh tâm linh cho loài
người. Con đường hành đạo Ngài dạy được ví như một chương
trình trị liệu các đau khổ trong tim và trí óc. Ví dụ này thường
được thấy trong kinh điển, để ca ngợi Đức Phật và lời dạy
của Ngài, tuy đã xưa nhưng cũng rất thích hợp cho ngày nay. Thiền
định Phật giáo được xem như một phương cách chữa trị, và giờ
đây có nhiều nhà tâm lý trị liệu đã thử dùng phương cách này
như một phần trong công tác trị liệu của họ.
Tuy
nhiên, kinh nghiệm cho thấy rằng hành thiền tự nó không thể cung
cấp một sự trị liệu toàn túc. Cần phải có các hỗ trợ ngoại
vi. Các thiền sinh ngày nay đặc biệt đã bị ảnh hưởng sâu đậm
của văn minh vật chất, khiến họ không có sự kiên cường, trì
chí, và tự tin cần thiết để các pháp hành thiền Chỉ-Quán trở
nên công dụng hữu hiệu. Một vài vị thiền sư nhận thấy được
vấn đề này, và cho rằng con đường Phật giáo không đủ để cung
ứng các nhu cầu đặc biệt của chúng ta. Để bổ sung, các vị ấy
thí nghiệm kết hợp với nhiều phương cách khác, chẳng hạn như
huyền học, thi ca, tâm lý trị liệu, xã hội học, khổ hạnh, nghi lễ
tế tự, âm nhạc, vv. Thật ra, vấn đề chính ở đây không phải là
có một sự khiếm khuyết nào trong con đường Phật giáo, mà là vì
chúng ta đã không thực hành đầy đủ phương thức trị liệu của
Đức Phật.
Con
đường của Đức Phật không phải chỉ có chánh niệm, các pháp
hành thiền Chỉ và thiền Quán, nhưng bao gồm các Giới đức, bắt
đầu bằng năm giới căn bản. Thật thế, các giới luật tạo thành
bước đi đầu tiên trên con đường đó, con đường
Giới-Định-Tuệ. Khuynh hướng ngày nay thường khinh rẻ năm giới
luật nầy, cho rằng đó chỉ là các điều lệ của lớp giáo lý vỡ
lòng bắt nguồn từ đời sống cỗ xưa, không còn thích hợp cho nếp
sống tân tiến hiện đại. Quan niệm đó đã bỏ sót vai trò mà
Đức Phật đặt ra cho giới đức: giới đức là phần căn bản
của chương trình trị liệu vết thương trong tâm trí. Giới đức đặc
biệt để dùng chữa trị hai thứ bệnh đã tạo ra mặc cảm tự ti:
hối hận và chối bỏ.
Khi
ta có những hành động xấu, không hợp với lẽ phải, ta thường
có những hối hận về việc làm đó, hoặc tìm cách chối bỏ chúng.
Chối bỏ bằng cách tự lừa dối cho rằng các hành động đó quả
thật đã không xảy ra; hoặc chối bỏ bằng cách cho rằng tiêu chuẩn
đánh giá các hành động đó là không có giá trị gì cả. Các
phản ứng này giống như các vết thương trong tâm thức. Hối hận
giống như một vết thương mở, rất nhạy cảm khi sờ đến nó. Chối
bỏ giống như vết sẹo chai cứng chung quanh vết da non. Khi tâm thức bị
tổn thương như vậy, nó không thể lắng đọng thảnh thơi an trú vào
hiện tại, bởi vì nó không thể an nghỉ trên vết thương còn non,
hoặc trên vết sẹo chai cứng. Khi tâm thức bị áp đặt bó buộc
vào hiện tại, nó chỉ ở đó một cách căng thẳng, méo mó và
nửa chừng. Tuệ quán hiện ra cũng bị méo mó và nửa chừng như
thế. Chỉ khi nào tâm thức không còn các vết thương và vết sẹo,
thì nó mới có thể an định thảnh thơi và tự do an trú vào hiện
tại, và từ đó nảy sinh tuệ giác một cách toàn vẹn, không bị
bóp méo.
Đây
là lúc để giới đức đi vào: giới đức được dùng để chữa
các vết thương và vết sẹo. Lòng tự tin lành mạnh bắt nguồn từ
một cuộc sống thiện, hợp với các tiêu chuẩn tốt, thực tế, rõ
ràng, nhân bản, và đáng kính. Năm điều giới (ngũ giới) được
đặt ra để có cuộc sống phù hợp với các tiêu chuẩn này.
2- Rõ ràng:
Tiêu
chuẩn do giới luật đặt ra rất đơn giản: không cố ý sát hại,
không trộm cắp, không tà dâm, không gian dối, không uống rượu
hoặc dùng các chất say. Chúng ta đều có thể sống phù hợp với
các tiêu chuẩn đó -- dù rằng đôi khi có vài khó khăn, bất
tiện, nhưng luôn luôn có thể thực hiện theo được. Có vài
người tìm cách diễn dịch các giới điều này, biến thành một
loạt các tiêu chuẩn có vẻ cao sang hơn -- chẳng hạn biến cải điều
giới thứ hai, không trộm cắp, thành điều giới không phung phí
nguồn tài nguyên địa cầu. Làm như thế trông có vẻ thanh cao, nhưng
chắc chắn rất khó thực hiện được. Những ai có kinh nghiệm điều
trị người bị bệnh tâm thần chắc biết được hậu quả tai hại từ
việc áp đặt các tiêu chuẩn quá xa vời, không thực tế. Nếu ta
đặt ra những tiêu chuẩn mà bệnh nhân chỉ cần một mức độ cố
gắng và chánh niệm vừa phải là có thể đạt được, lòng tự
tin của họ sẽ gia tăng mạnh mẽ vì họ nhận thấy rằng chính họ có
đủ khả năng để đạt đến các tiêu chuẩn đó. Nhờ thế, họ có
thêm nhiều tự tin để thực hiện các công việc khó khăn khác
để điều trị bệnh tâm thần của họ.
3- Nhân bản:
Giới
điều do Đức Phật đặt ra rất rõ ràng, không có những từ ngữ
phân vân nghi hoặc, như: "Nếu như..., Cũng có thể là..., Nhưng
mà...". Điều nầy có nghĩa các giới điều là những hướng
dẫn minh bạch, không có kẽ hở cho các biện minh lý giải lòng
vòng, không ngay thẳng. Một hành động chỉ có thể hoặc là phù
hợp, hoặc là không phù hợp với giới điều. Rõ ràng như thế!
Vì vậy, rất dễ tuân theo, không phân vân nghi ngờ. Những ai đã
từng dạy trẻ con đều biết mặc dù chúng thường than phiền về
các kỹ luật sắt thép, thật ra, chúng cảm thấy an tâm với những
điều lệ rõ ràng, minh bạch, hơn là các điều lệ mơ hồ, dễ mặc
cả để thay đổi. Cũng như thế, đối với bản thân, các điều
luật giới hạnh minh bạch sẽ không cho phép các ý tưởng gian trá
ngủ ngầm tìm cách lén vào khuấy động tâm trí của hành giả. Nếu
ta tuân thủ theo giới điều của Đức Phật, ta không thể nào nuôi
dưỡng ý tưởng sát hại, và từ đó, ta tạo ra một sự an toàn
không hạn chế cho mọi sinh vật. Các giới điều khác sẽ giúp tạo
ra một sự an ninh về của cải tài sản, lòng tiết hạnh của mọi
người, một sự giao tiếp chân thật, và một cấp độ cao về tâm
trí sáng suốt, không bị lu mờ bởi rượu chè say sưa.
4- Đáng kính:
Khi
bạn chọn một tập hợp các tiêu chuẩn cho cuộc sống, điều quan
trọng bạn cần phải biết là các tiêu chuẩn đó do ai và nhóm nào
đề xướng và có nguồn gốc ở đâu, bởi vì khi bạn tuân theo
các điều luật đó, hiển nhiên là bạn phải tham gia vào nhóm đó,
được nhóm đó thẩm định, và chấp nhận mực thước đo lường
cái đúng và cái sai do họ đặt ra. Trong trường hợp của Ngũ
giới, bạn không thể nào tìm ra một nhóm nào khác tốt lành hơn:
đó là giới điều của Đức Phật và các vị đại đệ tử Thánh
tăng đặt ra và thi hành. Trong kinh điển, Ngũ giới thường được
gọi là "các tiêu chuẩn của bậc Thánh nhân". Các vị nầy
không chấp nhận giới luật vì chúng có tính phổ thông hấp dẫn.
Họ chấp nhận chúng qua các kinh nghiệm trong đời sống tu tập của
họ và thấy chúng có hiệu quả ích lợi thật sự trên con đường
đưa đến giải thoát tối hậu. Có thể có nhiều người vì vô minh
mà chê cười bạn khi bạn tuân thủ Ngũ giới, nhưng các bậc Thánh
hiền triết sẽ luôn luôn kính trọng và chấp nhận bạn vào trong
cộng đồng của họ, và sự kính trọng của họ là có giá trị
nhất, so với những người vô minh kia.
Bây
giờ, có thể có nhiều người cảm thấy khó mà tưởng tượng
việc gia nhập vào một nhóm trừu tượng như thế, nhất là khi họ
chưa bao giờ được gặp một vị Thánh nhân. Rất khó có được
một lòng từ bi và rộng lượng khi xã hội chung quanh ta cười chê
các điều đó, và lúc nào cũng đề cập đến sự hấp dẫn của
tình dục, quyến rũ vật chất và cạnh tranh thương mại áp bức.
Đây là lúc cần phải có các cộng đồng Phật tử chân chánh.
Thành viên của các cộng đồng nầy sẽ giúp ta thấy được gương
mẫu của các hành động hiền thiện và giới hạnh. Những người
này tạo ra một môi trường tốt để ta có cơ hội áp dụng rốt
ráo con đường trị liệu của Đức Phật: hành Thiền và phát triển
Tuệ giác trong một đời sống có Giới đức. Nếu ta có được
những môi trường tốt lành như thế, ta sẽ thấy rằng pháp hành
thiền không có vẻ gì là huyền bí và mù quáng, bởi vì pháp hành
đó có căn bản dựa trên thực tế công minh của một đời sống
đầy ý nghĩa. Từ đó, bạn có đủ tự tin để sống trong giới
đức, sống hoàn toàn tốt lành trong đời sống thật sự đầy ý
nghĩa của một con người, trên con đường tiến đến an vui và hạnh
phúc viên dung.
Bình Anson lược dịch
Tháng
10-1999
Source: BuddhaSasana Home Page
<http://www.saigon.com/~anson/>
-- o0o --
| Mục lục tác giả|
Cập nhật ngày: 01-10-2001
