SỐNG
VÀ CHẾT THẾ NÀO
CHO CÓ
Ý NGHĨA
Thích Đồng Bổn
Loài
người chúng ta là những sinh vật hữu hình hữu hạn, chúng ta không thể sống
ngoài viễn tượng không gian và thời gian. Vì sao ? vì sắc chất chúng ta
được cấu tạo nên từ tứ đại giả hợp, không có cách nào chụp bắt hay bám víu
vào những lý thuyết hão huyền của vô hạn. Vậy thì làm sao chúng ta có thể
tự giải thoát mình ra khỏi sự ràng buộc của phiền não khổ đau trong kiếp
người từ giới hạn cuộc sống ?
Bởi thế, sự giải thoát phải
được tìm kiếm trong chính hữu hạn, nói cách khác là ngay trong hành động
thực tế của xã hội, mà biết đem giáo lý Phật đà ra áp dụng để hoán cải
cuộc đời trở thành nhân sinh quan tươi đẹp; đó mới là ý nghĩa cứu khổ ban
vui, lòng bi nguyện của Bồ tát hạnh, cũng là hoài bảo lớn lao của đức Phật
Thích Ca khi đứng trước hoàn cảnh bất công ở xã hội thời ấy. Cho nên biết
rằng, không có gì vô hạn tách biệt khỏi những sự vật hữu hạn. Nếu chúng ta
tìm kiếm cái gì siêu nghiệm bằng lý thuyết suông, việc ấy sẽ cắt lìa chúng
ta ra khỏi thế giới vật chất tương đối này; chẳng khác nào sự "hư vô hóa"
chính chúng ta, thì luật đào thải tự nhiên của xã hội sẽ ném ta vào quá
khứ.
Không một sinh vật nào trên vũ
trụ có thể thoát khỏi định luật thiên nhiên là vô thường sinh diệt. Biết
như thế thì có gì phải bi quan yếm thế cầu giải thoát bằng cách khoanh tay
ngồi chờ sung rụng ? mà hãy nhớ rằng : "NIẾT BÀN phải được tìm kiếm ngay
giữa lòng cõi TA BÀ hay trong giòng SINH TỬ".
Nếu chỉ biết có "Tinh thần",
chỉ sống với "Vĩnh cửu". "Trừu tượng", "Vô biên" v.v. . . ưu tư muốn tìm
một tổng hợp trong ấy, đối kháng quyết liệt với lao động chân tay, hoặc
chẳng thể hòa mình vào dòng đời phụng sự xã hội, nhân loại; muốn đạt được
cùng một lúc thân còn ở tại nhân gian mà tâm trí sống ở thiên đàng. Việc
ấy sẽ không thể nào có được.
Mỗi người phải sống cho trọn
đời mình cho đến giây phút cuối cùng, bằng tất cả bầu nhiệt huyết để đắp
bồi cho cuộc đời bằng những bông hoa tươi thắm, cho hậu thế được hạnh phúc
an vui, phải dám sống cho đến khi kết thúc đời mình, và cái bước kế tiếp
là cái bước ngang qua lằn ranh đi vào cõi chết, trả thân nầy về cát bụi
một cách mãn nguyện an vui vì đã làm tròn sứ mạng của con người. Chúng ta
không có đủ can đảm để vào cuộc hành trình mà phải kêu lên là "không dám"
hay sao ?
Cái chết là một chung cuộc lớn
lao, một kinh nghiệm toàn mỹ, một triển khai có từ đời sống theo việc làm
xấu hay tốt, ta cần gì phải nghĩ ngợi xa hơn ? con người chẳng bao giờ
thấy xa hơn cái chung cuộc ấy. Sự chết đủ là một kinh nghiệm lớn lao, tại
sao ta cứ phải tư duy, tra vấn về cái gì ở đằng sau một kinh nghiệm; hơn
nữa, lại là một kinh nghiệm mà ta hãy còn mù tịt ?
Trong kinh Nhân Quả báo ứng có
nói :
"Dục tri tiền thế nhân, kim sanh
thọ giả thị;
Yếu tu lai thế quả, kim sanh tác giả thị"
Thế thì chúng ta hãy gắng công
gieo hạt giống lành Đạo đức, vun phân tưới nước gốc Từ bi; lo gì cây Đạo
pháp không lớn, hoa Bát nhã không nở, quả Niết bàn không kết trái ?
Đại thừa Mật giáo Tây Tạng có
nói : "Nếu chúng ta muốn vươn lên khỏi trần gian này, chúng ta cũng phải
đứng lên từ mặt đất; vì người ta rơi trên mặt đất, người ta phải cất mình
lên với sự trợ giúp của mặt đất".
Văn hào D.H. Lawrence cũng đã
khẳng định :"Tương lai sẽ chỉ thuộc về những người dám đối mặt và chấp
nhận định mệnh". Tương lai, là tặng phẩm dành cho người đi đến mục đích
giải thoát; đối mặt ở đây có nghĩa nhìn thẳng vào thực tại và hành động;
còn chấp nhận định mệnh tức nhận rõ sự sinh tử là lẽ tất nhiên của con
người, mà chỉ người có trí tuệ mới giác ngộ được chân lý ấy, khi nhận thức
thấu đáo triết lý cốt tủy của đạo Phật là pháp Tứ Diệu Đế.
Muốn có được những thực chất
ấy, thì trước tiên chúng phải vun trồng nơi tự mình, bằng cách rèn luyện
đạo đức qua hành trì giới luật, tu tập thiền quán. Song song đó, chúng ta
cần trau dồi kiến thức, phát triển trí tuệ qua nghiên cứu tam tạng giáo
điển để nhận ra tự tánh; việc còn lại là sống đời sống an lạc tự thân để
giúp mọi người chung quanh sửa chữa những sai lầm bản thân, những tư tưởng
lệch lạc, những tập quán, nề nếp không còn phù hợp.
Làm được như thế, mới là cùng
nhau đạt đến chân hạnh phúc ở thực tại, cho phạm trù sống phải thực có ý
nghĩa, thì đến khi phạm trù chết xảy ra, đó sẽ là ý nghĩa lớn lao nhất mà
con người muôn thuở đều muốn vươn tới : sự vĩnh hằng của Niết bàn tịch
tĩnh.
Mùa an cư Ất Sửu 1985
_____
Tư liệu có tham khảo và trích
dẫn :
- Buổi sáng cuối cùng, D.H. Lawrence
- Tương lai và ảo ảnh, Freud
- Trà đạo, Okakura Kakuzo
