Ngàn xưa hương bối
Tỳ kheo Giới Ðức
(Minh Ðức Triều Tâm Ảnh)
Nhà xuất bản Thuận Hóa, 1999
---o0o---
[08]
VÒNG TAY KIỀU NỮ
-ooOoo-
S
au
khi nghe một thời pháp từ bậc đạo sư ở rừng Trúc, thanh niên Tissa đi
thẳng về nhà.
- Thưa cha mẹ, hãy cho con
xuất gia.
- Không thể được - Người
cha nói - Ta chỉ có con duy nhất là trai. Con sẽ kế thừa cả một gia sản to
lớn đấy.
- Quý gì cái gia sản ấy -
Tissa nói - Hãy để con xuất gia.
- Không thể được - Người
cha vẫn khăng khăng giữ lập trường của mình - Con là một thanh niên giàu
có, cao sang, thuộc dòng dõi quý tộc. Vương tôn, công tử đứng chầu chực
đầy cửa nhà, vinh hạnh được kết bạn với con. Mỹ nhân thiên hạ mong được
cùng con gá nghĩa se duyên. Nô tì, kẻ làm công, ai cũng muốn phục dịch,
hầu hạ con. Vậy con hãy ở nhà để giữ ánh sáng vinh quang cho gia tộc.
- Cái đó là phiền não,
chẳng phải vinh quang. Hãy cho con xuất gia.
Nói xong, thanh niên Tissa
vươn vai đứng thẳng như một con mãnh sư bình minh thức dậy trên non cao.
Chàng to lớn, đẹp và hùng vĩ như một cái tháp bạc. Hai tay chàng vòng lại,
chiếu đôi mắt như hai tia lửa xanh nhìn đăm đăm vào người cha không chớp,
biểu hiện một ý chí vô hạn.
Người cha bủn rủn trước uy
lực của con, hối hả lên lầu cao đánh trống triệu tập tất cả gia nhân. Lát
sau những bước chân rầm rập đổ ra các hướng. Rồi thì ngựa phi, xe hai
ngựa, xe bốn ngựa mỹ lệ, sang trọng từ các đường phố tất tả chạy lại.
Bạn bè, thân hữu của Tissa
đều được gọi đến đứng chật nhà trong, nhà ngoài.
- Này bạn Tissa, sao vậy?
Một người nói - Bạn có quẩn trí, thất vọng, buồn phiền chăng?
- Tissa quý mến! Người
khác ân cần - con beo vàng kiều diễm của ta! Hay là chúng tôi có làm điều
gì tổn thương đến bạn?
- Thành phố Vương Xá này
sẽ không còn mặt trời, mặt trăng nếu bạn ra đi! Tissa bạn ơi, hãy ở lại!
Chúng tôi cần bạn như trái tim, như con mắt, như núm ruột không thể cắt
lìa!
Thanh niên Tissa đứng vô
cảm trước những lời xun xoe của bằng hữu. Ðợi họ nói xong, chàng mới mở
lời:
- Các bạn hãy về đi, đủ
rồi!
- Thế là bạn ở lại chứ?
Không có đi theo lũ trọc đầu ăn xin đó chứ?
Như một con cọp quay lưng
vờn mồi, Tissa chiếu tia mắt rực lửa, quát như sấm nổ:
- Hãy liệu cái miệng của
các bạn! Lời phỉ báng kia sẽ bửa cái đầu của bạn ra làm bảy mảnh! Ðức Thế
Tôn và Chư Tăng - đấy là những người đã cứu sự sa đọa cho thế gian này. Từ
rày, - Tissa nói nhỏ lại - ở cái thành phố này, ta không có ai là bạn nữa!
Nhát dao đã buông xuống,
chém phăng, đứt lìa. Tissa quay lưng đứng nhìn ra cửa sổ. Bạn bè lấm lét
kéo nhau đi hết.
Ngày thứ nhất qua đi,
chàng không uống, không ăn, đứng sững như cây cột đá trời trồng.
Người mẹ bước tới, hai
hàng nước mắt dầm dề:
- Tissa con ơi! Con nỡ nào
hành hạ mẹ cha như thế? Con đứng, và hai chân con lún sâu vào trái tim của
mẹ! Hãy ăn, hãy uống đi con! Rồi con hãy mặc vào những bộ y phục của con
nhà trời, trang sức các thứ châu báu của chúa loài rồng. Và thế là tự ý
con, leo lên những cỗ xe hai ngựa trắng của thiên thần, với những đãy tiền
vàng, tha hồ mà tiệc tùng, ca hát, vui chơi, xung quanh cả bầy tiên nữ,
hưởng các lạc thú trần gian...
Người mẹ kể lể xong, lấy
ra một cái rương vàng đựng y phục quý giá, và một hộp bạc đựng đồ trang
sức, cố ý khua lanh canh. Nhưng Tissa vẫn không quay lại, chàng chẳng hề
động tâm.
Qua ngày thứ ba, Tissa có
uống chút nước nhưng chàng vẫn không ăn. Người cha lại đến bên, nỉ non:
- Con ơi! Gia đình ta có
tám ức triệu đồng tiền vàng. Với gia tài này, sau này, con bỏ ra một ít để
mua chức Tiểu vương. Như vậy là uy quyền danh vọng của con chẳng khác gì
một vị Thiên tử, mà giàu sang thì thế gian này chẳng ai dám sánh. Con có
thể lập một bà chánh phi, dĩ nhiên là phải lựa chọn một người nữ mà tài
sắc và đức hạnh thật vẹn toàn. Ngoài ra, con có thể lấy một ngàn tỳ thiếp
hay lập ba cung, sáu viện tùy theo sở thích. Nếu con muốn sử dụng ngay số
tiền này thì bắt đầu từ bây giờ, cha sẽ làm giấy kế thừa cho con, có triện
son của Ðức Vua vào buổi chiều.
Thanh niên Tissa tiếng nói
đã lạc hẳn đi:
- Hãy cho con xuất gia.
- Hãy ăn một chút gì cho
lại sức. Máu huyết ở nơi con sẽ khô, dung sắc thù thắng chói sáng như vàng
như bạc của con sẽ tàn phai mất thôi!
Người cha thở dài. Ông
không còn một hy vọng nào nữa. Ông xót xa nhìn hai chân run run của con:
- Con đứng hoài như vậy
sao?
- Không đứng nổi nữa, con sẽ ngồi.
- Con không ngủ sao?
- Khi con ngồi, con sẽ ngủ
chút ít.
- Thế còn ăn?
Thanh niên Tissa ngước đầu
lên, giọng đã hơi yếu:
- Thưa cha, nếu chưa được
phép xuất gia, con sẽ không ăn, không ăn mãi mãi.
Ðến ngày thứ bảy, Tissa
rơi xuống như thân chuối đổ. Chàng giờ như cái xác khô, tuy thế vẫn gượng
dậy, ngồi thế bán già, tĩnh lặng.
Cha mẹ Tissa đã thất bại
trước ý chí của con. Nó sống còn hơn không, bèn cho xuất gia.
--*--
Thanh niên Tissa sau khi
được bậc đạo sư cho xuất gia ở rừng Trúc, chàng đi đến Xá Vệ, đảnh lễ các
vị trưởng lão ở Kỳ Viên, rồi ôm bát ra đi, nguyện thọ đầu đà bậc thượng,
gồm 13 pháp:
- Chỉ dùng ba y.
- Mặc y do vải lượm.
- Chỉ đi khất thực mà dùng.
- Khất thực theo thứ tự từng nhà.
- Chỉ dùng vật thực trong một chỗ ngồi.
- Chỉ dùng trong một bát.
- Không thọ thêm vật thực nào nữa.
- Ngụ trong rừng.
- Gần cội cây.
- Ngụ nơi chỗ trống.
- Nơi nghĩa địa.
- Chỗ Tăng chỉ định.
- Ngăn oai nghi nằm.
Thế rồi, tỳ khưu Tissa tu
hành tinh tấn, giới hạnh trang nghiêm. Chỉ một thời gian sau, mặc dầu hạ
lạp còn nhỏ, chúng tỳ khưu kính trọng chàng, gọi chàng là trưởng lão
Cullapindapàtika. Kinh nói rằng: "Ngài chói sáng trong giáo pháp của Ðức
Thế Tôn như mặt trăng giữa bầu trời."
Trong khi ấy, tại Vương Xá
thành, gia đình người triệu phú sống trong không khí sầu muộn. Người mẹ
với nước mắt không khô. Người cha bước vô, bước ra thở vắn, than dài.
Cứ mỗi ngày lễ hội đến,
người mẹ lại lấy ra rương vàng, hộp bạc; lấy ra y phục và đồ trang sức của
Tissa thuở trước, đấm ngực, than thở ỉ ôi:
- Con ôi là con ôi! Những
rương vàng tráp bạc của con còn đây. Ðây là y phục của con nhà trời. Ðây
là châu báu trang sức của chúa loài rồng. Cứ mỗi lần lễ hội, con ngồi trên
chiếc xe hai ngựa trắng thiên thần. Và thế là mặt trời của thành Vương Xá
xuất hiện. Nay con ở đâu? Ông sa môn Cồ Ðàm ấy mang con đi đâu? Hiện giờ
con đang đứng ở chỗ nào? Ðang ngồi ở chỗ nào? Vật thực hàng ngày có đủ no
bụng? Và khi trời mưa, trời lạnh, trời nóng, trời gió, trời bão, con có
cái mái trên đầu để che? Cái thân của con có đủ kín bởi một manh vải?
Chợt nhiên trước mắt người
đàn bà rực sáng: một người con gái dung sắc mỹ lệ đứng mỉm cười bên ngưỡng
cửa.
- Thưa mẹ, cô gái tự nhiên
nói, mẹ đừng than khóc sầu muộn nữa. Con gái của mẹ sẽ mang Tissa về cho
mẹ.
Người đàn bà lau vội nước
mắt, biểu lộ sự ngạc nhiên:
- Cô là ai? Xin lỗi, tôi
chưa được hân hạnh làm mẹ một cô gái tuyệt vời khả ái như thế. Cô là ai?
Cô gái lạ mặt lấy một
chiếc khăn trắng tinh từ cái xách thêu chỉ vàng, có tẩm bột hương, dịu
dàng lau nước mắt cho người đàn bà sầu khổ:
- Thưa mẹ, con cũng dễ gì
mà được làm con của một người có tình thương vô bờ bến như mẹ. Giá có chết
bảy đời để được làm con của mẹ trong ít ngày, sống trong tình thương của
mẹ, như mẹ đối với Tissa, thì con sẽ mãn nguyện vô cùng.
- Tissa, Tissa! Người mẹ
lắp bắp - Cô biết Tissa ư?
- Thưa mẹ - giọng cô gái
thân thiết êm dịu - Tissa, đấy là một thiên thần của trái đất. Ở Vương Xá
thành này, ai không thấy Tissa là kẻ đó không có mắt; ai không nghe chuyện
Tissa là kẻ đó không có tai; ai không thương mến Tissa là kẻ đó không có
trái tim!
Người mẹ hởi lòng, hởi dạ,
xiết chặt tay người con gái:
- Nay thì nó không còn
nữa, con à! Người mẹ thì thào - Nó đi và đi biệt. Nó đi xin ăn từng hạt
cơm thừa như thân con quạ! Nó kiếm từng vá canh thừa như nước ốc chua! Nó
đi lượm những mảnh vải bó tử thi để mặc! Nó ngồi ở chỗ không có mái che.
Còn nói gì đến y phục, thuốc thang, chăn đơn, chăn kép? Còn nói gì đến các
món ăn thượng vị loại cứng, loại mềm? Ôi! Con ôi! Giờ con ở đâu?
Cô gái dìu bà mẹ đến chỗ
ngồi, quạt mát và xoa lưng rồi cất giọng dịu dàng:
- Mẹ ơi! Chắc mẹ muốn
Tissa trở về nhà lắm phải không?
- Cô hỏi gì lạ đời? Ai mà
không muốn? Người mẹ chợt hạ thấp giọng - Nhưng mà cô ơi, cô không biết
đâu! Nó cứng lắm. Cái thanh sắc nguội cũng không cứng hơn cái đầu của nó.
Cái lòng của nó lại như ngọn núi đá, gió bão gì cũng không lung lay được.
Nó xuất gia thôi. Nó không trở về đâu!
- Không cứng như mẹ tưởng.
Người con gái mỉm cười - Nếu con đem được Tissa về cho m? thì mẹ thưởng
cho con cái gì nào?
- Gì cũng được hết. Có
Tissa là có tất cả. Mất Tissa là mất tất cả.
- Thưa mẹ, nếu vậy thì mẹ
hãy hứa cho con một lời. Mẹ hãy cho con chủ quyền hoàn toàn trong gia đình
này, con sẽ mang Tissa về đây cho mẹ, như mang một con cừu!
Người đàn bà tưởng tai
mình nghe lầm, sửng sốt hỏi:
- Cô nói là "chủ quyền
hoàn toàn", thế là thế nào? Cái tiền phí tổn cho cô làm công việc đó là
toàn bộ gia sản tám ức triệu đồng tiền vàng hay sao?
Cô gái vẫn giữ nụ cười
trên môi:
- Không phải vậy đâu mẹ
ơi! Gia tài vẫn là của mẹ, vẫn là của Tissa chứ!
Người mẹ bây giờ mới hiểu
ra:
- Ồ! Này con yêu quý! Này
con dâu của mẹ! Thật xứng đáng cho Tissa có được người vợ tài sắc vẹn toàn
như con.
Cô gái vốn là một kỹ nữ
quý phái nổi danh tại thành Vương Xá, nổi danh trong giới quý tộc, trước
đây đã nghe danh Tissa, đã thấy Tissa và đã thầm yêu trộm nhớ chàng trai
phong nhã ấy. Nay có cơ hội mà mọi phí tổn đều do gia đình Tissa cung cấp,
nên nàng quyết ra tay chinh phục.
Sau khi hỏi bà mẹ về những
thói quen, sở thích, nhất là những món ăn mà trước đây Tissa thường hay
dùng, nàng mang theo một số tiền lớn của bà mẹ đưa, ngồi trong một chiếc
xe có rèm che sang trọng, cùng với đám tùy tùng đi về Xá Vệ, là nơi mà
chàng Tissa đang hành đạo.
Cho người theo dõi, biết
được giờ đi, giờ về của Tissa, cô gái mua một ngôi nhà tươm tất trên con
đường ấy, giá cả thỏa thuận rất nhanh, rồi mau chóng tổ chức nếp sinh hoạt
với mọi người vào ra như dân bản xứ.
Cuộc chinh phục bắt đầu.
--*--
Trên con đường khất thực
sáng nay trở về, trưởng lão Ullapindapàtika cảm nghe có chuyện lạ. Một cái
gì khác thường xảy ra ở đây. Nơi cái cổng quen thuộc, từ lâu đóng cửa im
ỉm, mọi khi chẳng có ai ra cho một cái gì, thì nay để một món ăn, một
tiếng thỏ thẻ dịu ngọt bên tai lẫn một mùi hương quyến rũ. Tissa thoáng
lay động, nhưng trấn tĩnh được ngay. Về đến nghĩa địa, dưới cội cây, khi
ngồi xuống để độ thực, chàng bắt gặp một món ăn yêu thích thuở còn tại
gia. Ðây là món ăn chỉ có mẹ chàng mới làm nổi, vì nó đòi hỏi tiền bạc,
công phu, thời gian, sự khéo léo,... và nhất là một tấm lòng.
Suốt mấy năm đầu đà khổ
hạnh, cái thân thể cường tráng, đẹp đẽ, chói sáng như cái tháp bạc của
chàng giờ đã gầy khô, xương xẩu như que củi. Chàng đã quên đi quá lâu các
sở thích, các ham muốn vị dục. Cái kh?u vị của chàng cũng quên đi quá lâu
những thức này ngon, thức này béo, thức kia bùi. Bình thường, chàng nuốt
nó đi ố cũng không phải nuốt nữa ố chàng đổ vào cho nó trôi qua cổ. Vừa đổ
vừa quán tưởng: ăn là để duy trì mạng sống mà hành đạo, chẳng phải làm cho
đẹp cái thân, chẳng phải để phô phang sức lực, chẳng phải để nô lệ cái
xác,... Và cái xóm mà chàng đi khất thực hàng ngày là xóm lao động nghèo
nàn. Vật thực của họ thì may ra cũng chỉ để no bụng, nên phù hợp với sự tu
hành lập nguyện của chàng. Nhưng sáng nay có sự đổi khác.
Nơi cái món ăn của căn nhà
kia, mới nuốt một miếng đầu tiên, không kịp quán tưởng, Tissa cảm nghe như
nó đánh thức cả châu thân. Những máu huyết, những tế bào, những lỗ chân
lông,... như đứng bật cả dậy. Tất cả thân thể như được tỉnh thức sau một
cơn ngủ dài. Tissa hốt hoảng ngồi ngay ngắn lại, điều thân, quán tưởng.
Nhưng rồi... miếng thứ hai, miếng thứ ba,... cho đến luôn cả gói vật thực
- không nhiều lắm - thì chàng không còn kiểm soát được tâm ý, không còn
quán tưởng gì được nữa. Chàng không nuốt, không đổ mà nó tự trôi, cũng
không phải tự trôi mà bị bên trong nó lôi vào, nó kéo vào!
Tissa phải kiên trì chiến
đấu. Cho đến lúc chiều mát, chàng mới đi vào được cơn yên lặng của thiền
định.
Ngày thứ hai, với ý chí
đang còn mới mẻ, chàng có ý định từ bỏ căn nhà ấy, nhưng chàng nghĩ lại,
không phải lúc nào cũng có món thượng vị. Ðâu đó chỉ là sự tình cờ thôi.
Nhưng dường như nó chẳng tình cờ chút nào, chàng lại bắt gặp mùi hương cũ,
một món ăn thượng vị khác nữa. Ðặc biệt hôm nay, dẫu chàng cố bịt tai, vẫn
nghe được giọng nói ngọt ngào, cố nhắm mắt cũng thoáng thấy cổ tay, ngón
tay nuột nà ngọc chuốt của người con gái.
Thế rồi, cuộc chiến đấu
thầm lặng diễn ra suốt buổi chiều, hôm nay cường liệt hơn một tí, gần tối
chàng mới đi vào thiền định.
Có thể từ bỏ ngôi nhà
không? Chàng lại nghĩ, pháp và luật của bậc Thánh có cho phép ta, khi thọ
đầu đà bậc thượng, lại khởi tâm phân biệt, đứng nhà này và không đứng nhà
kia trên cùng một con đường? Và rồi, bữa thứ ba, một món ăn khác nữa, cũng
là món mà chàng yêu thích thuở nào, được nấu một cách thiện xảo, lẫn cái
mùi hương mà chàng không còn quên được nữa.
Thời gian sau, chẳng lâu
lắm, người ta thấy trưởng lão Cullapindapàtika có da, có thịt hơn, nhưng
dáng đi không còn thanh thản, thong dong nữa. Chàng vẫn giữ hạnh đầu đà,
cũng lần lượt từng nhà một xin ăn trên con đường cũ ấy. Tuy nhiên, đôi khi
chàng lại được nữ thí chủ ôm bát thỉnh vào nhà. Có vật thực xong, chàng
vội ra ngay. Thỉnh thoảng, có lẽ vì "thuyết pháp" hay nói vài lời "phúc
chúc", chàng ở lại lâu hơn một tí.
Hôm kia, biết cá đã cắn
câu, biết sợi dây vô hình đã ràng buộc được cánh chim bằng, người kỹ nữ
giả vờ bệnh và nằm ở trong phòng. Khi Tissa đến, một người hầu ra thỉnh
bát.
- Nữ thí chủ hôm nay vắng
nhà?
- Bạch trưởng lão, không
phải vậy đâu! Người hầu chấp tay thưa - nữ chủ của con ngọc thể bất an,
đang nằm mê man trên giường bệnh.
Tissa ngần ngại.
- Ôi! Nữ chủ của con trông
mong trưởng lão xiết bao! Chỉ cái bóng của trưởng lão cũng đủ làm mát mẻ,
êm dịu trước cơn bệnh ngặt nghèo!
Vào nhà, chẳng thấy ai,
người hầu chỉ vào chiếc màn the ủ hương.
- Nữ chủ của con dẫu biết
là thất lễ nhưng chẳng thể nào ra đảnh lễ, cúng dường. Xin trưởng lão hãy
ngồi đây - chỗ mà nữ chủ con đã soạn sẵn - để cất tiếng hỏi! Ôi! Chỉ một
tiếng nói của truởng lão cũng công hiệu hơn, mau lành bệnh hơn cả ngàn
thang thuốc quý.
Tissa tự nghĩ: "Chỉ một
hạt cơm, một muỗng cháo cũng là ân, là nghĩa với chúng sanh. Lẽ nào ta vô
tình mà không hỏi han bệnh tình".
- Chẳng hay nữ thí chủ có
kham nhẫn nổi cơn bệnh? Nó có triệu chứng giảm hay triệu chứng suy? Và bần
tăng có thể làm gì cho nữ thí chủ qua cơn thống khổ?
Có tiếng người rất yếu
vọng lại.
Người hầu nói:
- Trưởng lão hãy cùng con
vào thăm nữ chủ con một tí. Giọng nói của nữ chủ con giờ rất yếu. Hay là
đang hấp hối rồi đây?!
Nói xong, y như hốt hoảng
nắm tay trưởng lão kéo vào chiếc màn the ủ hương. "Ðây có một người hầu
nam. Ðây là một việc làm phải lẽ. Không thể không vào thăm một người sắp
chết đang cần đến mình." Trưởng lão Tissa suy nghĩ như thế.
Căn phòng tối mờ mờ. Lát
sau, Tissa mới nom rõ một người đang nằm trên giường bệnh. Cả đầu, cả chân
được phủ kín mít bằng một chiếc chăn. Người nằm không động tịnh.
- Bần tăng vào thăm nữ thí
chủ đây.
Tissa cất giọng nhỏ. Trên
giường, chiếc chăn lay động và người kỹ nữ với một động tác cố gắng ngồi
dậy. Với một cử động mạnh làm như quá đà, không gượng nổi, người kỹ nữ run
run xiêu té về phía trưởng lão. Tissa hốt hoảng, không còn thấy người hầu
đâu, vội đưa tay đỡ người đàn bà. Khi ấy, chiếc chăn mới chịu rơi xuống.
Tissa chết sững như trời trồng, chưa kịp trấn tỉnh, đã bị chiếc chăn quấn
lại... rồi chết lịm đi trong mùi hương, trong vòng tay mềm mại của người
kỹ nữ!
--*--
Vĩnh viễn không còn hình
bóng của trưởng lão Tissa ôm bát trở về Kỳ Viên nữa.
Chỉ vài hôm sau, người ta
thấy ở căn nhà kia xuất hiện một cỗ xe hai ngựa trắng, các cửa có rèm che
sang trọng. Trong xe, một thanh niên y phục như con trời, trang điểm châu
báu của chúa loài rồng, ngồi cạnh một cô con gái đẹp như chúa loài tiên,
với đám tùy tùng lớn, nhàn nhã đi về thành Vương Xá...
---o0o---
Mục Lục
[ 01]
[ 02]
[ 03]
[04]
[ 05]
[06]
[07]
[08]
[09]
[10]
[11]
[12]
[13]
[14]
---o0o---
| Mục lục Tác giả || Tủ
Sách Phật Học |
---o0o---
Source: Buddhasasana Homepage
Trình bày: Nhị Tường
Cập nhật :
01-01-2003