-
KINH VEKHANASSA
Như vầy tôi nghe.
Một thời Thế Tôn ở tại Savatthi
(Xá-vệ) , Jetavana (Kỳ-đà Lâm), tịnh xá ông Anathapinka (Cấp Cô Độc). Rồi
du sĩ Vekhanassa đi đến chỗ Thế Tôn ở, sau khi đến, nói lên những lời
chào đón hỏi thăm với Thế Tôn, sau khi nói lên những lời chào đón hỏi
thăm thân hữu, liền đứng một bên. Đứng một bên, du sĩ Vekhanassa thốt
lên lời cảm hứng sau đây trước mặt Thế Tôn:
– Sắc này là tối thượng, sắc
này là tối thượng.
– Nhưng này Kaccana, sao Ông lại
nói như sau: "Sắc này là tối thượng, sắc này là tối thượng"
?
– Tôn giả Gotama, sắc nào không
có một sắc khác cao thượng hơn, hay thù thắng hơn, sắc này là tối thượng.
– Nhưng này Kaccana, sắc ấy là sắc
gì mà không có sắc khác cao thượng hơn hay thù thắng hơn ?
– Tôn giả Gotama, sắc nào không
có sắc khác cao thượng hơn hay thù thắng hơn, sắc ấy là tối thượng.
– Này Kaccana, lời giải thích của
Ông chỉ dài như vậy, Ông phải giải thích rộng rãi thêm. Nếu Ông nói:
"Tôn giả Gotama, sắc nào không có sắc khác cao thượng hơn hay thù thắng
hơn, sắc ấy là tối thượng", thời Ông không chỉ rõ sắc ấy. Này
Kaccana, ví như có người nói: "Tôi yêu và luyến ái một cô gái đẹp
trong nước này". Có người hỏi: "Này Bạn, cô gái đẹp mà Bạn
yêu và luyến ái ấy, Bạn có biết là người giai cấp nào; là Sát-đế-lỵ,
hay Bà-la-môn, hay Phệ-xá, hay Thủ-đà ?" Khi được hỏi, người ấy
trả lời không biết. Có người hỏi: "Này Bạn, cô gái đẹp Bạn yêu
và luyến ái ấy, Bạn có biết tên gì, họ gì, lớn người, thấp người
hay bậc trung ? Da đen sẫm, da ngăm ngăm đen hay da hồng hào ? Ở tại làng
nào, thị trấn nào hay thành phố nào ?" Khi được hỏi vậy, người
ấy trả lời không biết. Có người hỏi: "Này Bạn, như vậy có phải
Bạn yêu và luyến ái một người Bạn không biết, không thấy ?" Được
hỏi vậy, vị ấy trả lời phải. Này Kaccana, Ông nghĩ thế nào ? Sự
tình là như vậy, thời lời nói của người có phải là không có hiệu năng
không ?
– Bạch Tôn giả Gotama, sự tình
là như vậy thời lời nói của người ấy thật sự là không có hiệu năng.
– Cũng vậy, này Kaccana, khi Ông
nói: "Tôn giả Gotama khi sắc nào không có một sắc khác cao thượng
hơn, hay thù thắng hơn, sắc ấy là tối thượng", thời Ông không chỉ
rõ sắc ấy.
– Ví như, thưa Tôn giả Gotama, một
hòn lưu ly bảo châu, đẹp đẽ, trong suốt, có tám mặt, khéo dũa, khéo
mài được đặt trên một tấm màn màu nhạt, tự nó sáng lên, chói lên,
bừng sáng lên. Với sắc như vây, tự ngã là không có bệnh, sau khi chết.
– Này Kaccana, Ông nghĩ thế nào ?
Một hòn lưu ly bảo châu đẹp đẽ, trong suốt, có tám mặt, khéo dũa khéo
mài, được đặt trên một tấm màn màu nhạt, tự nó sáng lên, chói lên,
bừng sáng lên, hay con sâu đôm đốm trong đêm tối mịt mù, giữa hai quang
sắc này, quang sắc nào vi diệu hơn và thù thắng hơn ?
– Thưa Tôn giả Gotama, con sâu đôm
đốm trong đêm đen tối mịt mù này vi diệu hơn và thù thắng hơn giữa
hai quang sắc.
– Này Kaccana, Ông nghĩ thế nào ?
Con sâu đôm đốm trong đêm đen tối mù hay ngọn đèn dầu trong đêm đen tối
mù, giữa hai quang sắc này, quang sắc nào vi diệu hơn và thù thắng hơn ?
– Thưa Tôn giả Gotama, ngọn đèn
dầu trong đêm đen tối mù, (quang sắc ngọn đèn dầu) này vi diệu hơn và
thù thắng hơn giữa hai quang sắc.
– Này Kaccana, Ông nghĩ thế nào ?
Ngọn đèn dầu trong đêm đen tối mù, hay là một đống lửa lớn trong đêm
đen tối mù, giữa hai quang sắc này, quang sắc nào vi diệu hơn và thù thắng
hơn ?
– Thưa Tôn giả Gotama, đống lửa
lớn trong đêm đen tối mù, quang sắc này vi diệu hơn và thù thắng hơn giữa
hai quang sắc.
– Này Kaccana, Ông nghĩ thế nào ?
Đống lửa lớn trong đêm đen tối mù hay ngôi sao mai trong sáng không mây
vào lúc bình minh, giữa hai quang sắc này quang sắc nào vi diệu hơn và thù
thắng hơn ?
– Thưa Tôn giả Gotama, ngôi sao
trong sáng không mây vào lúc bình minh, quang sắc này vi diệu hơn và thù thắng
hơn giữa hai quang sắc.
– Này Kaccana, Ông nghĩ thế nào ?
Ngôi (sao Thái Bạch) sao mai trong bầu trời trong sáng không mây, trong lúc
bình minh hay là mặt trăng trong khi đứng bóng, trong một bầu trời trong
sáng không mây vào lúc nửa đêm, trong ngày Uposatha (Bố-tát) vào ngày Rằm.
Giữa hai quang sắc này, (quang) sắc nào vi diệu hơn và thù thắng hơn ?
– Thưa Tôn giả Gotama, mặt trăng
trong khi đứng bóng, trong một bầu trời quang đãng, không mây, vào lúc nửa
đêm trong ngày Uposatha (Bố-tát) vào ngày Rằm, quang sắc này vi diệu hơn và
thù thắng hơn giữa hai quang sắc.
– Này Kaccana, Ông nghĩ thế nào ?
Mặt trăng trong khi đứng bóng, trong một bầu trời quang đãng không mây,
vào lúc nửa đêm trong ngày Uposatha (Bố- tát) vào ngày Rằm, hay là mặt trời
trong lúc đứng bóng, trong một bầu trời quang đãng không mây, vào lúc giữa
trưa, trong tháng cuối mùa mưa về mùa thu, giữa hai quang sắc này, quang sắc
nào vi diệu hơn và thù thắng hơn ?
– Thưa Tôn giả Gotama, mặt trời
trong lúc đứng bóng, trong một bầu trời quang đãng không mây, vào lúc giữa
trưa, trong tháng cuối mùa mưa về mùa thu, quang sắc này vi diệu hơn và
thù thắng hơn.
– Này Kaccana, hơn tất cả quang sắc
ấy có rất nhiều, rất nhiều chư Thiên, mà ánh sáng của những mặt trăng,
mặt trời này không thể chiếu sáng. Ta biết những chư Thiên ấy và Ta
không nói: "Không có một quang sắc nào vi diệu hơn và thù thắng hơn
quang sắc ấy. Còn Ông, này Kaccana, Ông lại nói: "Quang sắc này thấp
kém hơn, yếu đuối hơn quang sắc con sâu đôm đốm, quang sắc ấy là tối
thắng", và Ông không chỉ rõ quang sắc ấy.
Này Kaccana, có năm dục trưởng dưỡng
này. Thế nào là năm ? Các sắc có mắt nhận thức, khả ái, khả lạc, khả
ý, khả hỷ, liên hệ đến dục, hấp dẫn; các tiếng do tai nhận thức...
các hương do mũi nhận thức... các vị do lưỡi nhận thức... các xúc do
thân nhận thức, khả ái, khả lạc, khả ý, khả hỷ, liên hệ đến dục,
hấp dẫn. Này Kaccana, những pháp này là năm dục trưởng dưỡng. Này
Kaccana, lạc và hỷ nào khởi lên, duyên với năm dục trưởng dưỡng này,
được gọi là dục lạc. Như vậy, bởi vì có dục, nên có dục lạc; từ
nơi dục lạc, dục tối thượng lạc được gọi ở đây là tối thượng.
Được nghe nói vậy, du sĩ
Vekhanassa bạch Thế Tôn:
– Thật vi diệu thay, bạch Thế
Tôn ! Thật hy hữu thay, bạch Thế Tôn ! Tôn giả Gotama đã khéo nói như
sau: "Bởi vì có dục, nên có dục lạc; từ nơi dục lạc, dục tối
thượng lạc được gọi ở đây là tối thượng".
– Cái này thật khó cho Ông có thể
hiểu được, này Kaccana, về dục, hay dục lạc, hay dục tối thượng lạc.
Ông là người thuộc chấp kiến khác, thuộc kham nhẫn khác, thuộc mục đích
khác, thuộc tu tập khác, thuộc Đạo sư khác. Này Kaccana, nhưng đối với
Tỷ-kheo là bậc A-la-hán, các lậu hoặc đã tận, tu hành thành mãn, đã
làm những việc cần làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục
đích, đã đoạn trừ hữu kiết sử, đã giải thoát nhờ chánh trí, những
vị ấy biết: "Dục, dục lạc, hay dục tối thượng lạc".
Khi được nghe nói vậy, du sĩ
Vekhanassa, phẫn nộ và bất mãn, mắng nhiếc cả Thế Tôn, miệt thị cả
Thế Tôn và nói:
– Sa-môn Gotama sẽ bị đọa lạc.
Và du sĩ Vekhanassa thưa Thế Tôn:
– Nhưng như vậy, ở đây, có một
số Sa-môn, Bà-la-môn không biết về quá khứ, không thấy về tương lai,
nhưng các vị ấy tự cho: "Sanh đã diệt, Phạm hạnh đã thành, những
việc nên làm đã làm, từ nay không trở lại đời sống này nữa". Lời
nói như vậy của họ tự chứng tỏ là đáng cười, tự chứng tỏ là
nói suông, tự chứng tỏ là trống không, tự chứng tỏ là hư vọng.
– Này Kaccana, những Sa-môn,
Bà-la-môn nào không biết về quá khứ, không thấy được tương lai, nhưng
tự cho là ta biết: "Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, các việc nên
làm đã làm, không còn trở lui đời này nữa", lời phủ nhận chỉ
trích như vậy về họ là hợp pháp. Nhưng này Kaccana, hãy bỏ qua quá khứ,
hãy bỏ qua tương lai. Hãy đến, người có trí không gian trá, không xảo
quyệt, chơn trực và nói như sau: "Ta giảng dạy, ta thuyết pháp".
Nếu thực hành theo điều đã dạy, thời không bao lâu người ấy tự biết
mình, tự thấy mình: "Như vậy thật sự là đã giải thoát khỏi sự
ràng buộc chánh tức là sự ràng buộc của vô minh". Ví như, này
Kaccana, một đứa trẻ, bé nhỏ, yếu ớt, nằm ngửa, bị trói buộc nơi cổ
với năm trói buộc, rất có thể làm bằng dây. Sau khi nó lớn lên, sau khi
các căn nó thuần thục, nó được giải thoát khỏi các trói buộc ấy,
khi không còn trói buộc nữa, nó biết: "Ta được giải thoát". Cũng
vậy, này Kaccana, hãy đến người có trí không gian trá, không xảo quyệt,
chơn trực và nói như sau: "Ta giảng dạy, ta thuyết pháp". Nếu thực
hành theo điều đã dạy, thời không bao lâu người ấy tự biết mình, tự
thấy mình: "Như vậy thật sự là đã giải thoát khỏi sự ràng buộc
chánh, tức là sự ràng buộc của vô minh".
Khi được nghe nói vậy, du sĩ
Vekhanassa bạch Thế Tôn:
– Thật vi diệu thay, Tôn giả
Gotama ! Thật vi diệu thay, Tôn giả Gotama ! ... Xin Tôn giả Gotama nhận con
làm đệ tử. Từ nay cho đến mạng chung, con trọn đời quy ngưỡng.