- KINH
GOPAKA MOGGAKAMMA
- (Gopakamoggallanasuttam)
Như vầy tôi nghe.
Một thời Tôn giả Ananda trú ở
Rajagaha (Vương Xá) tại Veluvana (Trúc Lâm), chỗ nuôi dưỡng các con sóc,
khi Thế Tôn thị tịch không bao lâu. Lúc bấy giờ, Vua Ajatasattu con bà
Videhi nước Magadha (Ma-kiệt-đà), vì nghi ngờ Pajjota (Đăng Quang Vương), nên
cho xây kiên cố thành Rajagaha. Tôn giả Ananda buổi sáng đắp y, cầm y bát
đi vào Rajagaha để khất thực. Rồi Tôn giả Ananda suy nghĩ: "Nay còn
quá sớm để vào Rajagaha khất thực. Vậy ta hãy đi đến Bà-la-môn Gopaka
Moggallana và chỗ làm việc của vị này". Rồi Tôn giả Ananda đi đến
Bà-la-môn Gopaka Moggallana và chỗ làm việc của vị này. Bà-la-môn Gopaka
Moggallana thấy Tôn giả Ananda từ xa đi đến, sau khi thấy, liền nói với
Tôn giả Ananda :
– Hãy đến, Tôn giả Ananda ! Thiện
lai, Tôn giả Ananda ! Đã lâu rồi Tôn giả Ananda mới tạo được cơ hội
này, tức là đến đây. Tôn giả Ananda hãy ngồi xuống, đây là chỗ ngồi
đã soạn sẵn.
Tôn giả Ananda ngồi xuống trên chỗ
ngồi đã soạn sẵn. Còn Bà-la-môn Gopaka Moggallana chọn một chỗ ngồi thấp
khác rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một bên, Bà-la-môn Gopaka
Moggallana thưa với Tôn giả Ananda :
– Có thể chăng, một Tỷ-kheo thành
tựu một cách trọn vẹn, một cách đầy đủ tất cả các pháp mà Tôn giả
Gotama bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác đã thành tựu ?
– Không thể có một Tỷ-kheo, này
Bà-la-môn, thành tựu một cách trọn vẹn, một cách đầy đủ tất cả các
pháp mà Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác đã thành tựu. Này
Bà-la-môn, Thế Tôn là bậc làm khởi dậy con đường trước đây chưa
được hiện khởi, làm cho biết con đường trước đây chưa từng được
biết, nói lên con đường trước đây chưa từng được nói. là bậc hiểu
đạo, biết đạo và thiện xảo về đạo. Và nay các đệ tử là những vị
sống hành đạo và tùy hành, và sẽ thành tựu (những pháp ấy) về sau.
Nhưng cuộc nói chuyện giữa Tôn giả
Ananda và Bà-la-môn Gopaka Moggallana bị gián đoạn. Bà-la-môn Vassaka ra bậc
đại thần nước Magadha đi thị sát các công sự Rajagaha (Vương Xá), đến
công trường của Bà-la-môn Gopaka Moggallana, đến chỗ Tôn giả Ananda; sau
khi đến, nói lên với Tôn giả Ananda những lời chào đón hỏi thăm; sau
khi nói lên những lời chào đón hỏi thăm thân hữu ngồi xuống một bên.
Ngồi xuống một bên, Bà-la-môn Vassaka ra, bậc đại thần nước Magadha
thưa với Tôn giả Ananda :
– Ở đây, thưa Tôn giả Ananda,
Tôn giả đang ngồi đàm luận câu chuyện gì ? Và câu chuyện gì của Tôn
giả bị gián đoạn ?
– Này Bà-la-môn, ở đây,
Bà-la-môn Gopaka Moggallana nói với tôi như sau : "Có thể có chăng, Tôn
giả Ananda, một Tỷ-kheo thành tựu một cách trọn vẹn, một cách đầy đủ
tất cả các pháp mà Tôn giả Gotama, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác đã
thành tựu ?" Khi được nói vậy, này Bà-la-môn, tôi nói với
Bà-la-môn Gopaka Moggallana như sau: "Này Bà-la-môn, không thể có một vị
Tỷ-kheo nào thành tựu một cách trọn vẹn, một cách đầy đủ tất cả
các pháp mà Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác đã thành tựu. Này
Bà-la-môn, Thế Tôn là bậc làm khởi dậy con đường trước đây chưa
được hiện khởi, làm cho biết con đường trước đây chưa từng được
biết, nói lên con đường trước đây chưa từng được nói, là bậc hiểu
đạo, biết đạo và thiện xảo về đạo. Và các đệ tử Ngài là những
vị sống hành đạo và tùy hành đạo và sẽ thành tựu (những pháp ấy)
về sau".
– Thưa Tôn giả Ananda, có một vị
Tỷ-kheo nào được Tôn giả Gotama sắp đặt : "Vị này, sau khi Ta diệt
độ, sẽ là chỗ nương tựa cho các Ông, và các Ông nay sẽ y chỉ vị
này".
– Này Bà-la-môn, không có một vị
Tỷ-kheo nào được Thế Tôn, bậc Tri Giả, Kiến Giả, bậc A-la-hán Chánh
Đẳng Giác sắp đặt : "Vị này, sau khi Ta diệt độ, sẽ là chỗ nương
tựa cho các Ông, và các Ông sẽ y chỉ vị này".
– Thưa Tôn giả Ananda, có một vị
Tỷ-kheo nào được chúng Tăng thỏa thuận và một số đông các vị Tỷ-kheo
Trưởng lão sắp đặt : "Vị này, sau khi Thế Tôn diệt độ sẽ là chỗ
nương tựa cho chúng tôi, và các Ông nay sẽ y chỉ vị này ?"
– Không có một vị Tỷ-kheo nào,
này Bà-la-môn, được chúng Tăng thỏa thuận và được số đông các vị
Tỷ-kheo Trưởng lão sắp đặt: "Vị này, sau khi Thế Tôn diệt độ sẽ
là chỗ nương tựa cho chúng tôi, và chúng tôi nay sẽ y chỉ vị này".
– Và như vậy là không có chỗ nương
tựa, thưa Tôn giả Ananda, như vậy do nhân gì (Quý vị) có thể hòa hợp ?
– Này Bà-la-môn, chúng tôi không
phải không có chỗ nương tựa. Này Bà-la-môn, chúng tôi có chỗ nương tựa,
và Pháp là chỗ nương tựa của chúng tôi.
– Khi được hỏi : "Có một vị
Tỷ-kheo nào được Tôn giả Gotama sắp đặt : "Vị này, sau khi Ta diệt
độ, sẽ là chỗ nương tựa cho các Ông, và các Ông nay sẽ y chỉ vị
này ?"", Tôn giả trả lời : "Này Bà-la-môn, không có một vị
Tỷ-kheo nào được Thế Tôn bậc Tri Giả, Kiến Giả, bậc A-la-hán, Chánh
Đẳng Giác sắp đặt: "Vị này, sau khi Ta diệt độ, sẽ là chỗ nương
tựa cho các Ông", và chúng tôi nay sẽ y chỉ vị này". Khi được
hỏi : "Có một vị Tỷ-kheo nào được chúng Tăng thỏa thuận và một
số đông các vị Tỷ-kheo Trưởng lão sắp đặt : "Vị này, sau khi Thế
Tôn diệt độ, sẽ là chỗ nương tựa cho chúng tôi, các Ông nay sẽ y chỉ
vị này". Và Tôn giả trả lời : "Không có một vị Tỷ-kheo nào,
này Bà-la-môn được chúng Tăng thỏa thuận và được số đông các vị Tỷ-kheo
Trưởng lão sắp đặt : "Vị này, sau khi Thế Tôn diệt độ sẽ là chỗ
nương tựa cho chúng tôi, và chúng tôi nay sẽ y chỉ vị này". Khi được
hỏi : "Và như vậy là không có chỗ nương tựa, thưa Tôn giả Ananda,
như vậy do nhân gì, (Quý vị) có thể hòa hợp ?". Tôn giả trả lời
: "Này Bà-la-môn, chúng tôi không phải không có chỗ nương tựa. Chúng
tôi có chỗ nương tựa này Bà-la-môn, và Pháp là chỗ nương tựa của chúng
tôi". Nhưng thưa Tôn giả Ananda, ý nghĩa lời nói này cần phải hiểu
như thế nào ?
– Này Bà-la-môn, Thế Tôn bậc Tri
Giả, Kiến Giả, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác đã thi thiết học pháp,
đã tuyên bố giới bổn Patimokkha cho các Tỷ-kheo. Trong những ngày Bố-tát
(Uposatha) chúng tôi cận trú ở chung một thôn điền, tất cả chúng tôi hội
họp với nhau tại một chỗ; sau khi tụ họp, chúng tôi hỏi những gì đã
xảy ra cho mỗi một người. Nếu trong khi hỏi nhau như vậy, có Tỷ-kheo phạm
tội, phạm giới, chúng tôi bảo vị ấy làm đúng Pháp, đúng lời dạy.
Thật vậy, không phải các Tôn giả xử sự chúng tôi, chính pháp xử xự
chúng tôi.
– Thưa Tôn giả Ananda, có Tỷ-kheo
nào mà nay Quý vị cung kính, tôn trọng, lễ bái, cúng dường, sau khi cung kính,
tôn trọng, Quý vị nương tựa ?
– Này Bà-la-môn, có Tỷ-kheo mà
nay chúng tôi cung kính, tôn trọng, lễ bái, cúng dường, và sau khi chúng
tôi cung kính, tôn trọng, chúng tôi nương tựa.
– Thưa Tôn giả Ananda, khi được
hỏi : "Có một vị Tỷ-kheo nào được Tôn giả Gotama sắp đặt :
"Sau khi Ta diệt độ, vị này sẽ là chỗ nương tựa cho các Ông và
các Ông nay sẽ y chỉ vị này ?"". Và Tôn giả trả lời :
"Này Bà-la-môn, không có một vị Tỷ-kheo nào được Thế Tôn bậc Tri
Giả, Kiến Giả, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác sắp đặt : "Vị này,
sau khi Ta diệt độ, sẽ là chỗ nương tựa cho các Ông", và chúng tôi
nay y chỉ vị này". Khi được hỏi : "Thưa Tôn giả Ananda, có một
vị Tỷ-kheo nào được chúng Tăng thỏa thuận, được một số đông Tỷ-kheo
Trưởng lão sắp đặt : "Vị này sau khi Thế Tôn diệt độ, sẽ là chỗ
nương tựa cho chúng tôi và các Ông nay sẽ y chỉ vị này", và Tôn giả
trả lời : "Không có một Tỷ-kheo nào được chúng Tăng thỏa thuận,
được một số đông Tỷ-kheo Trưởng lão sắp đặt : "Vị này sau khi
Thế Tôn diệt độ sẽ là chỗ nương tựa cho chúng tôi", và chúng
tôi nay sẽ y chỉ vị này". Khi được hỏi : "Có một Tỷ-kheo
nào, thưa Tôn giả Ananda, nay quý vị cung kính, tôn trọng, đảnh lễ, cúng
dường vị ấy và sau khi cung kính, tôn trọng, quý vị an trú nương tựa vị
ấy ?", và Tôn giả trả lời : "Này Bà-la-môn, có Tỷ-kheo, chúng
tôi cung kính, tôn trọng, đảnh lễ, cúng dường và sau khi cung kính, tôn
trọng, chúng tôi an trú nương tựa vị ấy". Thưa Tôn giả Ananda, ý
nghĩa lời nói ấy cần phải hiểu như thế nào ?
– Này Bà-la-môn, có mười khả hỷ
pháp được Thế Tôn, bậc Tri Giả, Kiến Giả, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng
Giác tuyên bố. Giữa chúng tôi, vị nào có đầy đủ mười pháp này,
chúng tôi nay cung kính, tôn trọng, lễ bái, cúng dường vị ấy; sau khi
cung kính, tôn trọng, chúng tôi an trú, nương tựa vị ấy. Thế nào là mười
? Ở đây, này Bà-la-môn, Tỷ-kheo có giới hạnh, sống chế ngự với sự
chế ngự của giới bổn Patimokkha, đầy đủ oai nghi chánh hạnh, thấy sự
nguy hiểm trong những lỗi nhỏ nhặt, sau khi thọ trì, học tập trong các học
pháp. Vị ấy là bậc đa văn, thọ trì những điều đã nghe, cất chứa những
điều đã nghe; những pháp nào sơ thiện, trung thiện, hậu thiện, với
nghĩa, với văn, nói lên Phạm hạnh hoàn toàn đầy đủ thanh tịnh, những
pháp ấy đều được nghe nhiều, được thọ trì, được lời nói làm cho
quen thuộc, được ý tư niệm, được chánh kiến khéo ngộ nhập. Vị ấy
biết đủ đối với các vật thực dụng như y, đồ ăn khất thực, sàng
tọa, dược phẩm trị bệnh. Vị ấy là người tùy theo ý muốn, không có
khó khăn, không có mệt nhọc, chứng được bốn Thiền, thuộc tăng thượng
tâm hiện tại lạc trú. Vị ấy thực hiện các loại thần thông sai biệt,
một thân hiện ra nhiều thân, nhiều thân hiện ra một thân, hiện hình, biến
hình đi ngang qua vách, qua tường, qua núi, như đi ngang hư không; độn thổ
trồi lên ngang qua đất liền như ở trong nước; đi trên nước không chìm
như trên đất liền; ngồi kiết- già đi trên hư không như chim có cánh; với
bàn tay, vị ấy chạm và rờ mặt trăng và mặt trời, những vật có đại
oai lực, đại oai thần như vậy; có thể tự thân bay đến Phạm thiên.
Sau khi đi sâu vào tâm chúng sanh, tâm loài Người với tâm của mình, vị
ấy được biết như sau: Tâm có tham, biết tâm có tham. Tâm không tham, biết
tâm không tham. Tâm có sân, biết tâm có sân. Tâm không sân, biết tâm
không sân. Tâm có si, biết tâm có si. Tâm không si, biết tâm không si. Tâm
chuyên chú, biết tâm chuyên chú. Tâm tán loạn, biết tâm tán loạn. Đại
hành tâm, biết là đại hành tâm; không phải đại hành tâm, biết không
phải đại hành tâm. Tâm chưa vô thượng, biết tâm chưa vô thượng. Tâm
vô thượng, biết tâm vô thượng. Tâm Thiền định, biết tâm Thiền định.
Tâm không Thiền định, biết tâm không Thiền định. Tâm giải thoát, biết
tâm giải thoát. Tâm không giải thoát, biết tâm không giải thoát. (Vị ấy)
nhớ đến các đời sống quá khứ như một đời, hai đời... nhớ đến các
đời sống quá khứ. Vị ấy với thiên nhãn thuần tịnh siêu nhân, thấy
sự sống và chết của chúng sanh. Vị ấy biết, chúng sanh người hạ liệt,
kẻ cao sang, người đẹp đẽ, kẻ thô xấu, người may mắn, kẻ bất hạnh
đều do hạnh nghiệp của họ. Với sự đoạn diệt các lậu hoặc, sau khi
với thượng trí đã chứng ngộ, vị ấy chứng đạt và an trú ngay trong
hiện tại vô lậu tâm giải thoát, tuệ giải thoát. Này Bà-la-môn, mười
pháp khả hỷ này đã được Thế Tôn, bậc Tri Giả, Kiến Giả, bậc
A-la-hán, Chánh Đẳng Giác nói lên giữa chúng tôi. Vị nào có đầy đủ
mười pháp này, chúng tôi nay cung kính, tôn trọng, đảnh lễ, cúng dường
vị ấy; sau khi cung kính, tôn trọng, chúng tôi an trú, nương tựa vị ấy.
Khi nghe nói vậy, Bà-la-môn
Vassakara, (Vũ Thế) đại thần nước Magadha, nói với tướng quân Upananda :
– Tướng quân nghĩ thế nào ? Nếu
là như vậy, này tướng quân, những vị Tôn giả này cung kính những ai đáng
cung kính, tôn trọng những ai đáng tôn trọng, lễ bái những ai đáng lễ
bái, cúng dường những ai đáng cúng dường; thời chắc chắn những Tôn
giả này cung kính những ai đáng cung kính, tôn trọng những ai đáng tôn trọng,
lễ bái những ai đáng lễ bái, cúng dường những ai đáng cúng dường. Và
nếu những Tôn giả ấy không cung kính, không tôn trọng, không lễ bái,
không cúng dường (Tỷ-kheo) này, thời những Tôn giả ấy cung kính, tôn trọng,
lễ bái, cúng dường ai ?
Rồi Bà-la-môn Vassakara, vị đại
thần nước Magadha thưa với Tôn giả Ananda :
– Tôn giả Ananda nay trú tại đâu
?
– Này Bà-la-môn, tôi trú ở
Veluvana (Trúc Lâm).
– Thưa Tôn giả Ananda, có phải
Veluvana là một chỗ khả ái, ít tiếng động, ít tiếng ồn, được che khỏi
gió, xa lánh dân cư đông đúc, thích hợp Thiền tịnh ?
– Thật vậy, này Bà-la-môn,
Veluvana (Trúc Lâm) là một khả ái, ít tiếng động, ít tiếng ồn, được
che khỏi gió, xa cách dân cư đông đúc, thích hợp Thiền tịnh, xứng đáng
với những vị hộ trì và thủ hộ như Ngài.
– Thật vậy, thưa Tôn giả Ananda,
Veluvana là một chỗ khả ái, ít tiếng động, ít tiếng ồn, được che khỏi
gió, xa lánh dân cư đông đúc, thích hợp Thiền tịnh, xứng đáng với những
người tu Thiền và tánh thiên về Thiền định như quý vị Tôn giả. Và
chư vị Tôn giả là những vị tu Thiền và tánh thiên về Thiền định.
Thưa Tôn giả Ananda, một thời Tôn giả Gotama ở tại Vesali, Đại Lâm, ở
Kutagarasala (Trùng Các giảng đường). Rồi thưa Tôn giả Ananda, tôi đi đến
Mahavana (Đại Lâm), Kutagarasala, đến Tôn giả Gotama. Ở đấy, Tôn giả
Gotama dùng nhiều phương tiện nói về Thiền định luận. Tôn giả Gotama
thật là vị tu Thiền và tánh thiên về Thiền định. Và Tôn giả Gotama
tán thán tất cả Thiền định.
– Này Bà-la-môn, Thế Tôn ấy
không tán thán tất cả Thiền định, không không tán thán tất cả Thiền
định. Và này Bà-la-môn, loại Thiền định nào Thế Tôn ấy không tán
thán ? Ở đây, này Bà-la-môn, một số vị sống với tâm thấm nhuần dục
tham, bị dục tham chi phối, và không như thật biết sự giải thoát khỏi
dục tham đã được khởi lên. Vị ấy lấy dục tham làm đối tượng tối
hậu. Thiền tu, Thiền tư, Thiền định, Thiền nhập. Vị ấy sống với tâm
thấm nhuần sân hận, bị sân hận chi phối, và không như thật biết sự
giải thoát khỏi sân hận đã được khởi lên. Vị ấy lấy sân hận làm
đối tượng tối hậu, Thiền tu, Thiền tư, Thiền định, Thiền nhập. Vị
ấy sống với tâm thấm nhuần hôn trầm thụy miên, bị hôn trầm thụy
miên chi phối, và không như thật biết sự giải thoát khỏi hôn trầm thụy
miên đã được khởi lên. Vị ấy lấy hôn trầm thụy miên làm đối tượng
tối hậu, Thiền tu, Thiền tư, Thiền định, Thiền nhập. Vị ấy sống với
tâm thấm nhuần trạo hối, bị trạo hối chi phối và không như thật biết
sự giải thoát khỏi tạo hối đã được khởi lên. Vị ấy lấy trạo hối
làm đối tượng tối hậu, Thiền tu, Thiền tư, Thiền định, Thiền nhập.
Vị ấy sống với tâm thấm nhuần nghi hoặc, bị nghi hoặc chi phối và
không như thật biết sự giải thoát khỏi nghi hoặc đã được khởi lên.
Vị ấy lấy nghi hoặc làm đối tượng tối hậu, Thiền tu, Thiền tư, Thiền
định, Thiền nhập. Này Bà-la-môn, Thế Tôn ấy không tán thán loại Thiền
định như vậy. Và này Bà-la-môn, loại Thiền định nào Thế Tôn ấy tán
thán ? Ở đây, này Bà-la-môn, Tỷ-kheo ly dục, ly bất thiện pháp, chứng
và trú Thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc do ly dục sanh, có tầm,
có tứ. Diệt tầm và tứ, vị ấy chứng và trú Thiền thứ hai, một trạng
thái hỷ lạc do định sanh, không tầm, không tứ, nội tỉnh nhất tâm, chứng
và trú Thiền thứ ba, Thiền thứ tư. Này Bà-la-môn, loại Thiền như vậy,
Thế Tôn ấy tán thán.
– Thật vậy, thưa Tôn giả Ananda,
Tôn giả Gotama khiển trách Thiền đáng được khiển trách, tán thán Thiền
đáng được tán thán. Nay thưa Tôn giả Ananda, chúng tôi phải đi. Chúng
tôi có những việc, có nhiều phận sự phải làm.
– Này Bà-la-môn, hãy làm gì
Bà-la-môn nghĩ là hợp thời.
Rồi Bà-la-môn Vassakara, đại thần
nước Magadha, hoan hỷ tín thọ lời Tôn giả Ananda giảng, từ chỗ ngồi
đứng dậy và ra đi. Rồi Bà-la-môn Gopaka Moggalana, khi Bà-la-môn Vassakara,
đại thần nước Magadha đi không bao lâu, thưa với Tôn giả Ananda :
– Nếu chúng tôi không hỏi Tôn giả
Ananda thời Tôn giả Ananda đã không trả lời.
– Này Bà-la-môn, có phải chúng
tôi đã nói với Ông: "Không có một Tỷ-kheo nào, này Bà-la-môn, thành
tựu mười pháp ấy một cách trọn vẹn, một cách đầy đủ, những pháp
mà Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác đã thành tựu. Này Bà-la-môn,
vị Thế Tôn ấy là bậc làm cho khởi dậy con đường trước đây chưa từng
được hiện khởi, làm cho biết con đường trước đây chưa từng được
biết, nói lên con đường trước đây chưa từng được nói; là bậc hiểu
đạo, biết đạo và thiện xảo về đạo. Và nay các đệ tử Ngài là những
vị sống hành đạo và tùy hành đạo, và sẽ thành tựu (những pháp ấy)
về sau".