‘Điều tốt đẹp mà người mẹ,
người cha, hay bất luận thân bằng quyến thuộc nào có thể làm,
một cái tâm hướng thiện có thể, và nâng ta lên đến mức cao
quý (2).
Lời dạy này được Đức Phật ban truyền trong khi
Ngài ngự tại Tịnh Xá Jetavana (Kỳ Viên), trong thành Savatthi, chuyện
liên quan đến một ông quan giữ kho. Câu chuyện bắt đầu tại
thị trấn Soreyya và kết thúc tại Savatthi.
Trong khi cùng với một người bạn trên đường đi
tắm trên một chiếc xe, Soreyya, quan giữ kho, nhìn thấy màu da vàng
sáng ngời của Đại Đức Maha Kaccana, một vị Trưởng Lão A La Hán,
khi Ngài sửa soạn đắp y vào thành trì bình.
Soreyya lấy làm say mê cái màu vàng sáng chói của
nhục thân nhà sư, bỗng dưng nghĩ thầm: ‘-, phải chi vị sư này có
thể là vợ ta, hay màu da của vợ ta có thể vàng chói như vị sư
này.’ Vừa nghĩ như vậy thì thân người của Soreyya tức
khắc biến thành đàn bà (3). Ông hoàn toàn kinh ngạc, vội vã
xuống xe và bỏ chạy, trong khi người bạn ngẩn ngơ, nói một cách
lúng túng, ‘Điều gì lạ kỳ vậy?’
Khi ông bạn về đến nhà, cha mẹ của quan giữ kho
Soreyya hỏi thăm về người con thì ông không biết sao, vì tưởng
tượng rằng Soreyya đã chạy về nhà rồi sau khi tắm. Cha mẹ
Soreyya cho người đi tìm khắp nơi mà không gặp. Hai ông bà rất
buồn, than khóc thảm thương, vô chùa làm phước trai tăng và dâng
cùng lễ vật đến Tam Bảo và cũng xin các buổi lễ cầu an cho con.
Về phần Soreyya, giờ đây là một phụ nữ, theo một
đoàn thương buôn đi Takkasila (người Hy Lạp gọi là Taxila).
Những người trong đoàn nhìn thấy thiếu phụ xinh đẹp thì nghĩ
rằng: ‘Quan giữ kho của thành Takkasila chúng ta chưa lập gia đình
và đang cần tìm vợ. Ta sẽ mách với ông về sắc đẹp tuyệt
trần của người đàn bà này và như vậy ông sẽ ban thưởng chúng
ta.’
Khi về đến nơi họ giới thiệu người đẹp cho quan
giữ kho, một món quà quý giá. Ông ta vô cùng thoả thích
trước duyên dáng và sắc đẹp mỹ miều của người đàn bà, đem
lòng thương và cưới làm vợ. Bà có hai con với quan giữ kho
của thành Takkasila. Trước kia, lúc ở thành Soreyya ông Soreyya
là cha của hai con, giờ đây là mẹ của hai con nữa.
Vào lúc bấy giờ, người bạn trước kia cùng đi
tắm với Soreyya trên một xe, cũng rời thành Soreyya đi tìm bạn và
vào thành Takkasila. Ngày kia thiếu phụ Soreyya từ trên lầu cao
nhìn xuống đường thấy người bạn cũ của bà lúc ở thành
Soreyya. Lập tức, bà cho gia đinh mời vào và giòn giã chuyện
trò.
Ông khách không biết vì lẽ gì mà bà chủ nhà tiếp
đón mình nồng hậu khác thường như vậy, hỏi tại sao bà có thái
độ quá tự do đối với một người lạ như vậy. Bà chủ nhà
trả lời, ‘Tôi biết ông nhiều lắm, có phải ông cư ngụ trong
thành Soreyya hay không?’ ‘Đúng vậy, tôi từ Soreyya đến
đây.’ Rồi bà hỏi thăm tin tức sức khoẻ của cha mẹ. và
bà vợ và hai đứa con. Ông khách hỏi, ‘Bà có biết mấy
người đó sao?’ ‘Dạ có, thưa ông, tôi biết rất nhiều.
Ông bà ấy cũng có một người con trai. Người ấy hiện
giờ ở đâu?’ ‘Kính thưa bà, tôi xin bà chớ nên nói
về ông con ấy nữa,’ và ông ta tường thuật đầy đủ diễn
biến lạ lùng đã xảy ra.
Trước sự kinh ngạc của khách, bà chủ nhà nói:
‘Chính tôi là người con ấy.’ ‘Bà nói gì lạ vậy?
Người ấy là bạn thân với tôi, trẻ đẹp như thần tiên,
và là một người nam.’ ‘Không có gì quan trọng đâu,
chính tôi và người ấy là một.’
Rồi bà thuật lại lúc ấy bà - là người đàn ông
- nhìn thấy vị Đại Trưởng Lão Kaccana và có những ý nghĩ như thế
nào. Bà thổ lộ hết những bí ẩn mà từ lâu được gìn
giữ sâu kín trong tâm.
Khi nghe hết câu chuyện, ông bạn vô cùng xúc động
và lưu ý rằng hành vi của bà quả thật đáng bị khiển trách, ông
khuyên nên đến sám hối với Đức Kaccana. Bà đồng ý.
Ông bạn tìm đến gặp Ngài, lúc bấy giờ cũng cư
ngụ gần thành Takkasila và xin dâng cúng trai tăng (dana) ngày hôm sau.
Vị Trưởng Lão chấp thuận, và trưa hôm sau ông bạn cùng đến
với bà (Soreyya), hướng dẫn bà đảnh lễ sư, và xin sám hối.
Đức Kaccana muốn biết lý do. Ông bạn giải thích vì sao
bà, từ là một người nam đã chuyển biến thành người nữ.
Rồi Sư chú nguyện: ‘Tốt lắm, hãy đứng dậy, Sư
đã tha lỗi cho con.’ Lời chú nguyện vừa dứt, bà liền
chuyển biến, từ người nữ trở thành nam. Như thế ấy, Soreyya
đã chịu thay hình đổi dạng hai lần trong một kiếp.
Giờ đây, ông không còn muốn sống đời tại gia cư
sĩ nữa. Quan giữ kho của thành phố Takkasila - trước đó là
chồng - nói với ông: ‘Này bạn chớ nên buồn phiền. Bạn
là mẹ của hai đứa con và tôi là cha, chúng nó thật sự là con
của chúng ta. Hãy tiếp tục sống ở đây.’ Soreyya trả
lời: ‘Này bạn, trong chính kiếp sống này tôi đã chịu biến
dạng hai lần. Trước tiên tôi là đàn ông, kế đó là đàn
bà, và giờ đây tôi thành đàn ông trở lại. Trước, tôi là
cha của hai đứa con, và sau đó là mẹ của hai đứa. Xin bạn
đụng nghĩ rằng sau hai lần chuyển biến, từ nam ra nữ rồi từ nữ
thành nam, tôi còn có thể sống đời tại gia cư sĩ nữa. Tôi
sẽ gia nhập và Giáo Hội dưới sự hướng dẫn của vị Thầy cao
quý của tôi, Ngài Maha Kaccana. Bạn có nhiệm vụ chăm sóc hai
con. Xin chớ nên hờ hững bỏ lơ.’ Soreyya nói như vậy
rồi ôm hai con vào lòng hôn và trao lại cho cha chúng. Ông từ
bỏ đời sống trần tục và trở thành Soreyya Thera, Đại Đức
Soreyya.
Khi hay biết câu chuyện, dân chúng tò mò đến gặp
Đại Đức và hỏi: ‘Bạch Ngài, trong hai cặp con, Ngài thương cặp
nào hơn?’ ‘Cái cặp mà tôi là mẹ’, nhà sư trả
lời.
Về sau sư tìm nơi thanh vắng, chuyên cần hành thiền,
và đắc Quả A La Hán, tuyệt đỉnh trong sạch, cùng với những oai
lực thần thông.
Sau đó dân chúng đến viếng Ngài, nêu lên cũng câu
hỏi trên và vị Trưởng Lão trả lời: ‘Không còn luyến ái
với gia đình hay bất luận gì thì Sư còn gì bận bịu?’
Chư tăng nghe vậy không tin, đem vấn đề ra bạch với
Đức Thế Tôn. Nhân đó Đức Bổn Sư dạy:
‘Này chư tỳ khưu, con của Như Lai không hề nói
dối. Từ ngày trở thành thánh tăng, vị sư ấy không còn
luyến ái bất luận gì. Điều mà không người mẹ hay người cha
nào có thể cung cấp là một cái tâm hướng thiện ban rải đến
chúng sanh.’
Chú thích:
(1). Dhammapada Attahakatha, Chú Giải Kinh Pháp Cú, Quyển I
trang 325.
(2). Dhammapada, Kinh Pháp Cú, câu 43.
(3). Tình trạng thay đổi từ nam trở thành nữ, hay
từ nữ trở thành nam thỉnh thoảng đã có được tường trình trong
bao chí ngày nay. Trong Tạng Luật của Tam Tạng Kinh Điển Phật Giáo
cũng có đoạn đề cập đến vấn đề này. Xem bài ‘Change of
Sex in Buddhist Literature’ của P.V. Bapat.
Trích theo quyển ‘Phật Giáo, Nhìn
Toàn Diện’, do Phạm Kim Khánh dịch, Sài Gòn, Việt Nam, 1996. (Nguyên
tác: ‘The Spectrum of Buddhism’ của tác giả Piyadassi Mahathera).