Các bạn ơi, hầu là
khỉ, vậy “siêu hầu” là “super monkey”. Chúng ta gặp được con “siêu hầu”
từ thuở ấu thơ, khi chúng ta đọc chuyện Tây Du Ký, và chúng ta đã nhận
diện:
Tề thiên Ðại thánh
Theo thầy thỉnh
kinh
Hoán vũ hô phong
Thần thông biến
hóa
Côn sắt tuyệt vời
Diệt trừ ma quỷ
Cỡi mây lướt gió
Ðại náo thiên cung
Nổi giận đùng đùng
Nghênh ngang hống
hách
Xem Trời bằng vung
Tuy có rất nhiều
loại khỉ, khác nhau về màu sắc, về hình dung, về lớn nhỏ, nhưng hình như
có năm điểm giống nhau và độc đáo của loài khỉ.
Năm điểm đó là:
trèo leo, nhảy nhót, bắt chước, nhăn răng và ... liến khỉ. Vì cái tánh
trèo leo suốt ngày cho nên khỉ bị người chê là “cho mặc áo đẹp, khỉ vẫn
trèo cây” . Câu nầy lại ám chỉ những kẻ quê mùa, dù có muốn khoe khoang
cái sang trọng thì cũng vẫn quê mùa. Ðối với chúng tôi, con khỉ được mặc
áo đẹp mà vẫn leo cây là điều đáng quý, vì trong chúng ta có những người
mãi ngồi trong xe hơi đẹp mà lãng quên cặp giò thiên phú của mình, nên,
tội nghiệp làm sao, không còn tiếp xúc với trời xanh mây trắng, trong
từng bước thảnh thơi.
Các bạn ơi,
Trong trại tù cải
tạo năm xưa chúng tôi phát giác được một loài khỉ vô cùng độc đáo, mình
mẫy nó đỏ ngầu, miệng mồm nó tào lao bất tuyệt.
Chúng tôi còn nhớ
thi sĩ Trần Dần có viết trong bài “Nhất Ðịnh Thắng” (Giai Phẩm Mùa
Xuân – 1956):
... “Trời vẫn quật muôn
ngàn tảng gió
Bắc Nam ơi, đứt ruột chia đôi
Tôi cúi xuống – qùy xin
mưa bão
Chớ đổ thêm lên
đầu họ- khổ nhiều rồi!...
...
Tôi bước đi
không thấy phố
không thấy nhà
Chỉ thấy mưa sa
trên màu cờ đỏ...”
Chúng tôi thương
cho Trần Dần kéo lê bước chân buồn thảm, “chỉ thấy mưa sa trên màu cờ
đỏ”. Chúng tôi thấy đau buốt trong tim
khi nhớ lại, 28 năm xưa ở trại tù cải tạo, một buổi sáng tù nhân thức
dậy chỉ thấy một bầu trời đỏ ngầu trong ảm đạm tang thương. Không phải
chỉ có mưa sa trên màu cờ đỏ, mà không biết bao nhiêu là cờ đỏ, biểu ngữ
đỏ được treo ở vòng rào kẻm gai, ở khắp các dãy nhà. Trên những biểu ngữ
đỏ ngầu có những dòng chữ vàng thắm – những dòng chữ xấc xựợc, ngang
tàng, láo khoét, thần thánh hóa một cá nhân, một băng đảng, khoe khoang
ca tụng những “ đày tớ trung thành của nhân dân “ đã tận tụy hy sinh cho
nhân dân được “vinh quang trong lao dộng”.
Trước cái ngu xuẩn
đến tột cùng, cái giả dối đến cao độ của bọn tham lam tàn ác, chúng tôi
thấy rõ: cái điêu đứng lầm than của tù nhân cải tạo là việc đương nhiên
và cái điêu linh thống khổ của toàn dân là điều không thể tránh, vì bầy
khỉ đỏ ngầu đang tung hoành ác khẩu trong bầu trời ảm đạm thê lương.
Các bạn ơi, làm sao
tránh được điêu linh thống khổ, khi mà:
Ðỏ từ rừng núi đỏ
lan ra
Ðỏ khắp giang
san, khắp mọi nhà
Ðỏ nhuộm thân
hình con khỉ mốc
Ðỏ xuyên qua óc
chú ba hoa
Ðỏ thiêu sách vở,
đau lòng trẻ
Ðỏ phá gia cang,
khổ tuổi già
Ðỏ đốt chùa chiền,
thù Phật giáo
Ðỏ mê tà thuyết, bỏ
ông cha.
( Trại Long
Thành, tháng 7 năm 1975 )
Trong trại tù cải
tạo năm xưa, vào một buổi trưa hè nóng bức, chúng tôi nghe tiếng ruồi
vo ve, bỗng nhiên nhớ đến bài thơ ngụ ngôn của La Fontaine, bài “Le
Coche et la Mouche” :
Trên con đường cát,
dốc cao, nắng gay gắt, sáu con ngựa lực lưỡng đem hết sức bình sinh để
kéo chiếc xe nặng ỳ. Tất cả mọi người, kể cả đàn bà, thầy tu và bô lão
đều phải xuống xe. Bỗng nhiên, một con ruồi vo ve bay đến, xáp lại,
chích con ngựa nầy, chích con ngựa kia, lăng xăng lích xích với tiếng vo
ve trong lỗ tai sáu con ngựa.
Xe vừa lên khỏi
dốc, con ruồi ngồi chễm chệ trên chót mũi người đánh xe và nói: “xong
rồi bà con ơi, hãy thở đi cho khỏe.” Con ruồi lại lải nhải kể công lao
và đòi trả tiền công vì cho rằng nó là kẻ duy nhứt đã đưa chiếc xe lên
khỏi dốùc.
La Fontaine kết
luận: “Et, partout, importuns devraient être chassés” (bất cứ nơi nào,
những kẻ thọc gậy bánh xe, phá rối mà huyênh hoang, đều cần phải bị tống
cổ).
La Fontaine tiên
sinh ơi, buồn ba phút, quê hương tôi có một bầy ruồi đã từ lâu tự
nguyện:”Làm đầy tớ trung thành cho nhân dân”
Thưa các bạn,
Với tuổi đời chồng
chất trong bao nhiêu thăng trầm biến đổi, trong bao nhiêu tang tóc điêu
linh, “bần đạo” tu hoài mà chưa chín nên không “hoát nhiên đại ngộ”, mà
thình lình trở thành một “Tarzan nổi giận” khi nghĩ đến cái thống khổ
của quê hương, cái điêu linh của dân tộc đang bị dày xéo bởi bạo quyền
tham nhũng.
Chúng tôi xin có
một câu đố vui vui để trở về chánh niệm. Câu đố đó như sau:
Trong muôn loài
khỉ
Có con kỳ lạ
Không đực không
cái
Nó mất đi
Không năm ngóai
Không năm nay
Tôi xin đố bạn?
* Nó là khỉ gì?
* Nó mất lúc nao?
Ðể cho các bạn
khỏi tốn thời gian tìm kiếm, chúng tôi xin trình bày hai giải đáp:
- Giải đáp
1:
Con khỉ năm thân
Không đực không
cái
Mất đúng vào giờ
giao thừa
Không năm
ngoái
Không năm
nay.
( Khi chúng ta nói:
Khỉ Giáp Thân, khỉ Bính Thân ... thì làm gì có đực hay cái )
- Giải đáp 2:
Con khỉ tâm viên ý
mã
Không đực không
cái
Mất trong lúc thất
niệm
Không năm
ngoái
Không năm
nay
Các bạn ơi,
Mình chỉ là mình,
khi mình tỉnh thức
Khi thất niệm thì
đánh mất mình đi
III-Khỉ ho cò khóc.
Từ thuở xa xưa,
Việt Nam ta có những người lính thú sống vất vả lầøm than, lúc ra đi từ
biệt vợ con thì lệ rơi lả chả:
“
Ngang lưng thì thẮt bao vàng
Ðầu đội nón dấu,
vai mang súng dài
Một tay thì cắp
hỏa mai
Một tay cắp giáo,
quan sai xuống thuyền
Thùn thùng trống
đánh ngũ liên
Bước chân xuống
thuyền, nước mắt như mưa “(
Bao vàng: bao bằng vải màu vàng, chớ không phải bao đựng vàng của quan
lớn)
Lúc đóng đồn ở nơi
xa xôi thì phải phục vụ quan trên, phải ăn uống vô cùng kham khổ, lại
phải quần quật suốt ngày:
“ Ba năm trấn
thủ lưu đồn
Ngày thời canh
điếm, tối dồn việc quan
Chém tre đẵn gỗ
trên ngàn
Hữu thân hữu
khổ, phàn nàn cùng ai
Miệng ăn măng
trúc, măng mai
Những dang cùng
nứa lấy ai bạn cùng
Nước giếng
trong, con cá nó vẫy vùng “.
Chúng tôi thấy
thương hại cho người lính thú đời xưa và chúng tôi nghĩ đến người lính
chiến thời nay.
Trong quân đội
Việt Nam Cộng Hòa trước đây, bên cạnh những người lính chiến còn có lính
kiểng và lính ma.
Lính kiểng thì ăn
no ngủ kỹ, áo quần bảnh bao, thỉnh thoảng khi được cần đến, thì biểu
diễn, dàn chào trước bá quan văn võ. Lính kiểng sống khỏe re mà tiền
lương lãnh đủ, cho nên, thân yếu xiều như cây kiểng trong chậu, cũng
không sao.
Lính ma là lính có
tên trong sổ lương đàng hoàng nhưng không hề lãnh lương và không bao
giờø có mặt ở quân trường. Lương của lính ma ai lãnh? Ai mà biết được.
Nếu chúng ta tọc
mạch đến hỏi “xì thẩu” ( xì thẩu: ông chủ, theo tiếng Quảng Ðông) :
-Cái lỵ nhập quốc
tịch Việt Nam lâu
lắm rồi, sao không
thấy cái lỵ đi lính?
Xì thẩu sẽ ung
dung trả lời:
- Hầy, ông cố của
ngộ từ pên tàu qua đây làm puôn pán, ông lội của ngộ, dồi cha của ngộ
cũng làm puôn pán, thì ngộ cũng làm puôn pán chớ.
Vì có lính kiểng
và lính ma cho nên lính chiến, chẳng những phải chiến đấu không ngừng,
mà còn phải rày đây mai đó ở núi cao rừng rậm, ở chốn “khỉ ho cò gáy”.
Thời thơ ấu, sống
ở đồng quê, chúng tôi có dịp nghe tiếng ho khò khè của con khỉ, nhưng
chưa bao giờ chúng tôi được nghe tiếng gáy của cò. Thật ra, cò không bao
giờ gáy. Theo chúng tôi thì có lẽ ta nên nói “khỉ ho cò khóc”
Gặp khi trái gió
trở trời, con khỉ bị cảm nặng nên ho khò khè, nghe mà đứt ruột. Gặp thời
đất nước vinh quang, con cò lang thang đói rã rời, buộc lòng ăn hột bo
bo của cách mạng, cho nên đau bụng mà khóc ròng.
Chúng tôi lại nhớ
đến câu chuyện “Sans famille” ( Vô gia đình ), tác phẩm của văn hào Pháp,
Hector Malot, mà cách đây gần 60 năm, chúng tôi đã đọc say mê và bùi
ngùi rơi lệ. Hector Malot sở trường về tiểu thuyết xã hội ( viết vào
cuối thế kỷ thứ 19 ) đặc biệt là những tác phẩm nói về cái khổ của trẻ
thơ.
Quyển “Sans
Famille” kể lại đời sống của gánh hát dạo trong đó có bốn nhân vật: một
ông già, một cậu bé, một con chó và một chú khỉ. Gánh hát dạo đi lang
thang, sống cơ hàn trên khắp các nẻo đường trong gió bụi tuyết sương.
Một ngày kia, con khỉ bị cảm nặng và sưng phổi, nhưng may mắn được cứu
kịp thời. Trên dặm đường gió mưa, sương tuyết, gánh hát đã mỏi mòn, con
khỉ thì yếu đi sau cơn bịnh, để rồi, đau đớn làm sao, nó lại bị cảm nặng
rồi sưng phổi. Lần nầy nó ho nhiều lắm, nó lạnh run lên, khi viên thú y
đến thì đã trễ rồi. Con khỉ đã ra đi tìm nơi an nghĩ, để lại gánh hát cơ
hàn, mất đi một thành viên đắc lực. Gánh hát dạo tiếp tục đi lang thang
trên khắp các nẻo đường tuyết sương cát bụi.
Từ con khỉ ho,
chúng tôi xin nói đến con cò khóc. Thuở nhỏ, chúng tôi sống ở đồng quê,
tuổi ấu thơ gắn liền với hình ảnh con trâu đen đi thanh thản trên bờ đê
ngập nắng, con cò trắng bay nhẹ nhàng trong bầu trời xanh...
Ðến năm 1992,
chúng tôi được dịp trở về quê nội ở làng Thanh Phước, quận Gò Dầu, tỉnh
Tây Ninh. Chúng tôi không được nghe tiếng chim hót trong gió thoảng vi
vu và không thể nào tìm lại được bóng dáng thơ mộng của con cò trắng bay
nhẹ nhàng trong bầu trời xanh. Sau đó chúng tôi được người em họ cho
biết:
Kể từ sau ngày hòa
bình, được gọi là giải phóng, quê mình nghèo xơ xác. Người ta đã ăn hết
sạch, con cóc, con nhái, con ểnh ương, con dế, con cào cào, con châu
chấu, thì làm sao mà tìm được bóng cá tăm chim?
Ôi, từ thuở xa xưa,
ở quê hương chúng tôi, con cò đã đau khổ không ngừng. Từ những con cò
con sa cơ thất thế trong đêm tối, chẳng hề than thở cho thân phận hẩm
hiu, mà chỉ xin được “ xáo nước trong “ để ra đi thanh thản:
“ Con cò mà đi ăn
đêm
Ðậu phải cành mềm
lộn cổ xuống ao
Ông ơi, ông vớt
tôi nao
Tôi có lòng nào,
ông hãy xáo măng
Có xáo thì xáo
nước trong
Ðừng xáo nước đục
đau lòng cò con “
Chúng ta đi đến
những con cò tận tụy với chồng, đau khổ tận cùng nên khóc thảm thương:
“ Con cò lặn lội
bờ sông
Gánh gạo nuôi chồng, tiếng khóc nỉ non “
Chúng ta còn được
biết có con cò kia vì không may mắn nên lấy nhằm ông Tú học tài thi phận,
cứ Tú dài dài không bao giờ lên Cử. Con cò đó:
Quanh năm buôn bán
ở mom sông
Nuôi đủ năm con
với một chồng
Lặn lội thân cò,
khi quãng vắng
Eo sèo mặt nước,
buổi đò đông ... “
Cách đây khoảng
mười năm, chúng tôi có dịp ngồi nghỉ chân trên băng đá ở khu phố Tàu
Cabramatta, bỗng nhiên nghe tiếng hát dí dỏm phát xuất từ cửa tiệm bán
Video:
“Cậu cả Cần câu
cá
Có con cò, cái cổ
cong cong,
cái cẳng cao cao
Cậu cả Cần cắt cổ
con cò, cắt cẳng con cò
Cái cổ cong cong
Cái cẳng cao cao
Con cò: cò cò cò!”
(viết theo trí
nhớ, khi nghe thóang qua)
Chúng tôi lại nhớ
đến quê hương. Chúng tôi nhắm mắt lại, cố tìm hình bóng những cánh cò
thơ mộng lã lướt trong không trung. Nhưng đau đớn làm sao, tội nghiệp
làm sao, chúng tôi chỉ thấy hằng hà sa số những con cò đói rách lầm
than. Những con cò bị bóc lột tận cùng xương tuỷ nên ốm o tiều tuỵ.
Những con cò, cái cổ cong cong, cai cẳng cao cao, từ 28 năm sau khi
chiến tranh chấm dứt, không còn nước mắt để khóc, cho nên, khi bị cắt cổ,
cắt cẳng chỉ còn biết: cò cò cò !
IV-Dần Thân Tỵ Hợi,
tứ đồng minh
Chúng tôi xin được
kể câu chuyện tếu tếu vui vui, câu chuyện tình của “ thằng khờ “ tuổi
Thân lấy nhằm “ con vợ “ tuổi Dần.
Trong làn sóng tỵ
nạn quỷ khóc thần sầu “thằng khờ bồng bế vợ con”, xông pha biển cả, mười
mất một còn. Gió đưa gió đẩy, gia đình “thằng khờ” trôi giạt vào đất
nước Kangaroo” ngàn đời may mắn.
Xuân Giáp Thân sắp
về, vào một đêm mưa dầm gió lạnh “ thằng khờ” ngồi một mình lắng nghe
tiếng gió tiếng mưa. Nó hồi tưởng lại mối tình năm xưa và thấy lòng mình
rạo rực trong tiếng mưa rơi “thằng khờ” rỉ rả làm thơ:
Bốn mươi bốn năm
xưa
Một đêm vừa gió
lại vừa mưa
Có một thằng khờ
Trong đêm mưa gió
say sưa với đào
Ðời lận đận, kiếp
lao đao
Truân chuyên cũng
bởi có đào có ta.
Một lần thì tỡn
tới già
Ðừng ra biển Bắc
mà hà ăn chân.
Kiếp nầy tinh tấn
tu hành
Kiếp sau gặp phải
tuổi Dần thì ... thương
“Thằng khờ” thấy
mình khi cao hứng cũng làm được vài câu thơ tếu, nên khoái chí cười ha
hả: “Ờ, thương thì thương, có sao đâu”. Nó lại lắng nghe tiếng mưa đêm
hòa trong tiếng gió, rồi cười tủm tỉm, ngâm nga bài thơ đã làm từ trước:
Ðau đớn cho ai gặp
tuổi Dần
Lao đao lận đận,
bởi vì Thân
Vụng tu kiếp trước,
làm thân Khỉ
Khéo sống đời nay,
thoát nghiệp Dần
Khỉ mốc ăn chay,
ngừng nhảy nhót
Cọp vằn bỏ thịt,
hết hung hăng
Khỉ hiền cọp thảo
nhà êm ấm
Chồng vợ đồng tu,
dứt nghiệp trần
Các bạn ơi,
“Thằng khờ đó là
ai? “Bần đạo” thật tình ... không biết. “Bần đạo chỉ kể lại câu chuyện
... đời xưa, câu chuyện tình theo gió đẩy đưa, bay về xứ Úc.
Sáng hôm nay,
chúng tôi ngồi dưới mái hiên phía sau nhà, lặng lẽ ngắm nhìn những cánh
bướm cành hoa. Chúng tôi uống cạn chén trà xanh ấm áp, và thấy cõi lòng
thênh thang. Cặp bồâ câu rừng – người Úc gọi là “crested pigeon” – từ
trên ngọn cây wattle đáp xuống, duyên dáng dễ thương, bước đi thanh thản,
chồng trước vợ sau. Chồng dừng chân quay lại, cất tiếng gù gù. Vợ chậm
rãi bước đến, âu yếm rỉa lông ở gần mép miệng của chồng, và tiếp nhận
tình thương trong nắng ấm.
Bỗng nhiên, chúng
tôi nhớ đến câu chuyện tình của “thằng khờ” tuổi Thân. “Chú khờ ơi, tôi
thương chú lắm, khờ được như chú thì cũng nên khờ”.
Chúng tôi cao hứng
hát nho nhỏ vài câu thơ chữ Hán, hát nho nhỏ “theo kiểu quân tử Tàu”,
vừa đủ cho vợ chồng “thằng khờ”ø nghe:
Dần Thân kỳ ngộ
Tỵ Hợi tao
phùng
Ðồng thanh
đồng khí
Ðồng chí tu
hành
Hữu cát hữu
hung
Tâm vô quái
ngại
Ðiên đảo
viễn ly
Vô hung vô
cát
Ðắc quả vô
sanh
Danh Lợi Sắc
Tài, tâm bất hệ
Dần Thân Tỵ
Hợi, tứ đồng minh
Chú khờ ơi, tôi
biết rõ: Trên đường hành đạo, thỉnh thoảng chú tếu để mà tu, tu phải tếu.
Kiếp sau làm gì
còn tuổi Dần với tuổi Thân, phải không chú ?
Kiếp sau chỉ còn
lại:
Nụ cười tươi mát
Aùnh mắt tình
thương
Hơi thở nhẹ nhàng.
Bước chân thanh
thản.
Cuối năm Quý Mùi
Minh Ðăng
