Phật Giáo,
nền tảng của Khoa học
Hòa thượng
Prayudh Payutto
Tỳ kheo
Thích Tâm Quang
dịch
---o0o---
MỤC
LỤC
LỜI NÓI ÐẦU
I.
KHOA HỌC VÀ KỸ THUẬT
Một tiến bộ
đáng ngờ
Sự rời bỏ khoa học và thiên nhiên
Hai loại kỹ thuật
Vị thế của đạo đức
Khoa học và kỹ thuật không thể rời nhau
Tiến đến mức giới hạn, không tìm đuợc câu
trả lời
Gía trị và động cơ
Ðàng sau sự thịnh vượng...
II.
TÔN GIÁO VÀ KHOA HỌC
Từ cùng lúc
chung khởi đến lúc chia rẽ
Nhiều tôn giáo, một khoa học
Tuy minh bạch nhưng vẫn bối rối
Khi niềm tin vào khoa học bị lung lay, sự sùng bái
tôn giáo thăng hoa
Chẳng hơn gì những sai lầm ngớ ngẩn
Khi khoa học và tôn giáo hợp nhất, nhân loại sẽ
nhận thức đuợc điều thiện tối thượng.
III.
KHOA HỌC VÀ TÔN GIÁO: CUỘC GẶP GỠ HAY PHÂN LY?
Giống tôn giáo,
nhưng ...
Tôn giáo thiên nhiên: hiểu biết thiên nhiên bằng
trí tuệ
Thiện và ác
Nghiệp Luật - Luân lý khoa học
Vấn đề tự do ý chí
IV.
NIỀM TIN TRONG KHOA HỌC VÀ ÐẠO PHẬT
Vai trò của
niềm tin
Sự khác biệt giữa niềm tin trong Phật Giáo và
khoa học
Con người hay cái tôi là trung tâm
Khoa Học chỉ tìm hiểu sự thật của các vấn đề
bên ngoài con người.
Tương đồng trong phương pháp nhưng khác biệt trong
việc đặt tầm quan trọng.
Những khác biệt trong phương pháp
V.
TIẾN VÀO RANH GIỚI CỦA TÂM
Giới hạn
của kiến thức khoa học
Thế giới vật chất: Việc làm không hoàn tất
của khoa học
Đạo đức: Một chân lý chờ đợi sự xác minh
'Cái gì chân lý', 'Cái gì phải ra sao'
Chân lý thật sẽ là nền tảng của khoa học
Chấp nhận giác quan thứ sáu
VI.
MỘT VÀI ÐỀ NGHỊ ÐỂ CẢI TIẾN
Quá ít
Quá trễ
Vấn đề phát triển chỉ có thể đề cập tới
khi thực sự hiểu được các giá trị
Khuyến khích kỹ thuật xây dựng
VII.
TÀI LIỆU THAM
KHẢO
-VÀI NÉT VỀ TÁC GIẢ |
LỜI
NÓI ÐẦU
(^)
Bài thuyết trình trong
Ngày Khoa Học Quốc Gia tại Ðại Học Chiang Mai, Bắc Thái
Lan, ngày 16 Tháng 8 Năm 1991 với nhan đề: "Phật Giáo,
Nền Tảng của Khoa Học"
Hôm nay, Phân Khoa Khoa
Học của Ðại Học Chiang Mai, có nhã ý cho tôi vinh dự đến
đây thuyết trình với quý vị trong dịp quan trọng này. Tôi
được biết đa số quý vị rất ngạc nhiên thấy một tu sĩ
Phật Giáo lại được mời đến để nói chuyện về khoa
học. Sự việc có vẻ hình như bất thường, tôi cảm
thấy phản ứng này không có lý do xác đáng. Chúng ta hãy cùng
nhau đả thông tư tưỏng trước khi vào phần thuyết trình,
hầu tâm trí chúng ta được vô tư.
Quan niệm một nhà sư
là chuyên gia tôn giáo nói chuyện về vấn đề khoa học có
thể do kết quả của khuynh hướng hiện đại. Thời đại
của chúng ta là một thời đại của các chuyên gia. Chúng
ta có khuynh hướng sắp xếp các chuyên viên nào là nhà tôn
giáo, khoa học gia, kinh tế gia, chính trị gia vân vân..,
sắp mỗi người vào riêng lãnh vực chuyên môn riêng của mình.
Nhưng chúng tôi cảm thấy chúng tôi không phải là một chuyên
gia tôn giáo, và chúng tôi không muốn người ta gọi chúng tôi
như vậy. Ðơn giản, chúng tôi chỉ là nhà sư.
Những nhà sư và
những chuyên viên tôn giáo không phải là một. Muốn trở
thành một nhà sư Phật Giáo là muốn sống một cuộc sống
tu hành. Nói cho hợp với xu hướng ngày nay, chúng ta có
thể nói đó là cách sống "chuyên biệt". Mặt khác,
tôn giáo là một ngành chuyên về kiến thức. Một người có
một lối sống đặc biệt, có một vai trò xác định bởi
những kỷ luật của lối sống ấy, một lối sống, trong
trường hợp này, được hoạch định để người đó
sống hết khả năng, về cả hai mặt cá nhân và xã hội. Các
chuyên khoa ra đời là do việc phân chia kiến thức thành các
loại. Trong việc phân chia này, không có sự lưu tâm đến
lối sống, mà chỉ có mối quan tâm học thật đơn thuần.
Duới ánh sáng ấy, coi nhà sư là một chuyên gia tôn giáo là
không đúng.
Cho nên việc tổ chức
thuyết trình này, "Phật Giáo, Nền Tảng của Khoa
Học", không thể được coi như cuộc gặp gỡ của
hai môn học thuật, nếu không, quý vị sẽ có cảm tưởng
sắp sửa mục kích một cuộc đối chất kỳ dị khác
thuờng.
Hãy dọn tâm trí vô tư
để nhìn thấy khoa học, khoa học là đề tài thảo luận
của chúng ta. Khoa học là nơi gặp gỡ của chúng ta. Các
khoa học gia là những chuyên viên của ngành kiến thức này,
những người liên quan mật thiết nhất đến khoa học, và
bây giờ các khoa học gia sẽ cho người ngoài cơ hội nhìn
vào khoa học, nhận xét về khoa học. Hiểu như vậy, chúng
tôi nghĩ rằng quý vị sẽ dễ dàng theo d‚i bài thuyết trình
của chúng tôi.
Với tư tưởng trên,
quí vị sẽ thấy, không nhất thiết diễn giả, một người
không liên quan đến khoa học, phải có kiến thức rộng sâu
về đề tài khoa học. Thuyết trình viên có thể biết một
số vấn đề, có thể ngu dốt với một số vấn đề, có
thể nói đúng hay sai, nhưng dầu sao cũng có một điều gì
đạt được trong bài thuyết trình, dù chỉ là ý kiến
của người bên ngoài nhìn các khoa học gia như thế nào.
Bây giờ ta thử xem,
được lợi ích gì từ sự hiểu biết này? Thực tình mà nói,
chúng ta không thể sống hay hành động đơn phương một mình
được. Chúng ta chịu ảnh hưởng lẫn nhau về lối suy nghĩ
và những biến cố chung quanh. Chúng ta có thể làm việc
chặt chẽ với người khác và các ngành khác của kiến
thức khác. Nếu tác động qua lại này thành công, chất lượng
công việc sẽ gia tăng. Nếu tác động hỗ tương không thành
công, hoạt động cũng như lãnh vực kiến thức của chúng
ta sẽ không kết quả vì bị ảnh hưởng. Vì thế, mời
một người ngoài nhìn vào và nhận xét về khoa học là
rất hữu ích, giúp cho quý vị có tầm nhìn xa trông rộng,
tác động qua lại với thế giới bên ngoài và các ngành
học thuyết khác, giúp lợi ích thêm cho công việc của quý
bạn. Kết quả sẽ là quan điểm khoáng đạt, linh hoạt hơn.
Cho nên chúng ta đều
đồng ý nên có bài thuyết trình về khoa học dưới con
mắt của một người bên ngoài, một nhà sư Phật giáo
trong trường hợp này. Nhà sư Phật Giáo này có nhãn quan
về khoa học như thế nào, vấn đề sẽ được trình bày sáng
tỏ trong phần tới.
Một điểm phụ, chúng
tôi muốn bầy tỏ cho rõ ràng trước khi vào phần chính
của bài nói, có liên quan đến đầu đề bài thuyết trình
mà thuyết trình viên thạm chí còn tuyên bố ngay: Phật
Giáo là nền tảng của khoa học! Tôi không nêu lý do
tại sao lại đặt đầu đề này ngay bây giờ, nhưng sẽ nói
đầu đề này được lấy cảm hứng từ lời tuyên bố
của một khoa học gia, một nhà khoa học vĩ đại. ông không
nói đúng hẳn những lời như trên, nhưng tôi không nghĩ là
đã xuyên tạc lời ông. Dù sao đi nữa tôi cũng không đặt
quá nhiều tầm quan trọng vào vấn đề này vì lát nữa tôi
sẽ trình bày sau. Tôi không nghĩ rằng quý vị lại tự mình
thắc mắc về Phật Giáo có phải là nền tảng của khoa
học hay không, hoặc có lợi gì sau buổi tọa đàm hôm nay,
đó là chuyện mà quí vị tự do quyết định theo ý của mình.
Thêm vào, tôi muốn làm
sáng tỏ ý nghĩa của hai chữ mà tôi sử dụng trong suốt bài
thuyết trình, đó là ' Phật Giáo' và 'Khoa Học'.
Phật Giáo trong phạm
vi này không có nghĩa chỉ là hình thức thể chế của
Phật Giáo, mà là giáo lý chủ yếu, một đặc tính có tính
cách trừu tượng.
Về khoa học, có thể
chúng ta có vấn đề khó khăn. Một số các khoa học gia có
thể cảm thấy trong phạm vi này, chỉ có Khoa Học Thuần Túy
mới được cứu xét, không phải Khoa Học Ứng Dụng hay
kỹ thuật.Nhưng với một người bình thuờng, khi nghĩ tới
chữ 'khoa học'', thường nghĩ đến ý nghĩa tổng quát chứ
không nghĩ đến nghĩa hẹp của nó. Chính tôi cũng là
một con người bình thuờng, một chúng sanh, không khác
biệt gì những người khác, một người bên ngoài. Cho nên,
chúng tôi nói đến khoa học theo lối thông thường, không
phân biệt Khoa Học Ứng Dụng hoặc Thuần Túy. Lúc nào phân
biệt tôi sẽ nêu rõ khi đề cập đến.
... Về cơ bản, khoa
học với thiên nhiên là một, nhưng ngày nay đa số mọi người
cảm thấy cái mà ta gọi là khoa học không phải là thiên
nhiên...
-ooOoo-
|
Mục lục |
Chương I |
Chương
II |
Chương III |
Chương
IV |
Chương V |
Chương
VI|
Chương
VII
---o0o---
Chân
thành cám ơn Đạo Hữu Bình Anson
đã gửi tặng phiên bản điện tử tập sách này .
Trình bày : Nhị Tường
Cập
nhật : 1-4-2002