Phẩm chất Tăng Ni thời hiện
đại
TT. Thích Chân Quang, BRVT
Kính thưa chư vị
Tôn Túc,
Kính thưa quý vị
Đại biểu,
Nói về phẩm chất
Tăng Ni của thời hiện đại, chúng ta được đặt vào 3 ý niệm
chính:
- Thứ nhất, Mục
tiêu Giải thoát Giác ngộ là then chốt, không thể bị thay thế
chuyển dịch.
- Thứ hai, Vai
trò của Tăng Ni như là một tấm gương sáng trong việc tu hành
và hoằng truyền chánh pháp là điều không thể làm khác đi
được.
- Thứ ba, Bối
cảnh của thế giới hôm nay cực kỳ phức tạp và phong phú với
sự tiến bộ của Khoa học, xu hướng toàn cầu hóa, tính cạnh
tranh khốc liệt của tôn giáo, sự thẩm thấu văn hóa giữa các
nước… là những thách thức cho Tăng Ni phải chuẩn bị bản thân
rất nhiều để làm được những trách nhiệm mà mình đã tự nguyện
gánh vác.
Kính thưa toàn
thể Hội nghị,
Dù thế giới có
tiến bộ và tiện nghi đến đâu chăng nữa thì chúng sinh vẫn
phải tiếp tục luân hồi, tiếp tục chịu đựng những đau khổ mà
đức Phật đã nói trong Tứ Thánh đế. Dù xã hội có giàu có văn
minh đến đâu chăng nữa thì Tăng Ni vẫn phải là những người
con ưu tú của Phật để thay Phật làm tấm gương sáng ngời giúp
cho con người an tâm đi theo lời dạy của Phật.
Thế nhưng sự thay
đổi đến bất ngờ của thế giới do Khoa học Kỹ thuật đem đến đã
làm ta đôi khi không bắt kịp vấn đề để điều chỉnh đời sống
tu hành của mình cho phù hợp. Vào thời đức Phật, việc một
người bỏ thời gian để tập viết chữ được xem là xa xỉ, vậy mà
thời bây giờ ai không biết sử dụng computer sẽ bị xem là mù
lòa. Vào thời đức Phật, Tỳ kheo nào dám ngang nhiên leo lên
lưng ngựa để tung vó dặm trường, vậy mà bây giờ để tiện cho
Phật sự đa đoan, các vị cũng phải lái xe hơi tung khói trên
đường cao tốc.
Ta không thể nào
buộc một tu sĩ Phật giáo ngày nay sống thui thủi, đơn sơ,
đạm bạc, để rồi không giống ai, và cuối cùng tự nhiên bị đào
thải khỏi đời sống xã hội. Ta cũng đừng nghĩ rằng để tu tập
giải thoát ta sẽ không cần dính mắc với cuộc đời nhiều, vì
sao, bởi vì theo tinh thần của Bát chánh đạo, muốn thành tựu
Chánh định, ta phải đầy đủ Chánh nghiệp, mà Chánh nghiệp lại
chính là dấn thân làm nhiều công đức cho đời. Hình ảnh một
tu sĩ Phật giáo sống âm thầm lặng lẽ không phải là đại diện
cho toàn bộ tính chất của Phật giáo. Đó chỉ là một trong
muôn vàn sắc thái của đạo Phật mà thôi.
Cái khó mà chúng
ta muốn nêu ra với nhau hôm nay chính là Tăng Ni thời nay bị
đặt giữa 2 nghịch lý gay gắt: một bên là ước muốn sống thanh
thoát thánh thiện ít dính mắc, và bên kia là nhu cầu phải
hòa nhập thích ứng với cuộc sống để hoá độ. Ai xử lý được
nghịch lý này chính là người Tăng Ni mẫu mực trong thời đại
hôm nay.
Chưa bao giờ lý
tưởng tu hành của Tăng Ni bị thử thách như bây giờ khi mà
các trò vui thế gian ngày càng phong phú đa dạng lại được
các nhà kinh doanh tài ba mời gọi hấp dẫn. Chỉ cần ta quên
mất bản chất Đau khổ của cuộc sống, chỉ cần ta một phút giây
đón nhận trò vui của thế gian, là lập tức lý tưởng tu hành
của ta bị chao đảo. Ai có thể đi ngang qua các trò vui của
thế gian hôm nay mà vẫn giữ vững được lý tưởng tu hành thì
đó chính là mẫu Tăng Ni tiêu biểu của thời hiện đại.
Tuy nhiên để có
được những Tăng Ni tiêu biểu xuất sắc trong thời hiện đại
đầy nghịch lý như thế, ta phải bắt đầu bằng việc trau dồi
Chánh kiến, tức là việc Dạy và Học. Ta đều hiểu rằng, nếu có
một Chánh kiến tốt đẹp, tự nhiên Chánh kiến đó sẽ thúc đẩy
các Chánh đạo còn lại xuất hiện theo. Nếu Chánh kiến đó
thiếu sót, các Chánh đạo còn lại sẽ vắng mặt. Nghĩa là sao,
nghĩa là nếu việc Dạy và Học tốt, nếu giáo trình và Giáo thọ
tốt, tự nhiên Tăng Ni sẽ bị thôi thúc phải âm thầm chuyển
hóa nội tâm của mình theo Chánh tư duy, Tăng Ni sẽ bị thôi
thúc phải làm vô số công đức theo Chánh nghiệp, Tăng Ni sẽ
bị thôi thúc phải thực hành Thiền quán theo Chánh Niệm và
Chánh Định.
Ngược lại, nếu
việc Dạy và Học không tốt, nghĩa là nếu Giáo trình và Giáo
thọ chưa tốt, thì tự nhiên Tăng Ni sẽ thỏa mãn với kiến thức
mà không cảm thấy phải khổ công chiến đấu với bản ngã của
chính mình. Giáo trình và Giáo thọ chưa tốt thì Tăng Ni sẽ
thiếu tu, đó là một nguyên lý.
Thêm nữa, Giáo
hội cũng như các trường Phật học ngày nay phải giúp Tăng Ni
đang đứng giữa những nghịch lý gay gắt để mà chuẩn bị lại
Giáo trình và Giáo thọ cho hoàn thiện hơn. Phải làm sao Tăng
Ni có nhiều khả năng hoạt động Phật sự, có khả năng thích
ứng với đời sống, nhưng vẫn tràn đầy lý tưởng tu hành giải
thoát.
Chỉ khi nào Tăng
Ni tràn đầy lý tưởng tu hành giải thoát thì lúc đó họ có thể
quyết tâm giữ gìn chính mình, giữ gìn Giới hạnh khi mà các
điều kiện cho sự phạm giới là vô cùng dễ dàng như hiện nay.
Về phương diện
hoằng hóa, Tăng Ni cũng bị đòi hỏi phải có nhiều năng lực
hơn ngày xưa rất xa. Phật tử chỉ bị thuyết phục khi họ đánh
giá rằng Tăng Ni giỏi hơn họ về Đạo đức và không hề lạc hậu
về kiến thức khoa học. Sự Logic của toán học và sự phong phú
của kiến thức phải bàng bạc trong các bài thuyết giảng Phật
Pháp. Nhưng điều cốt lõi nhất vẫn là sự cao cả thánh thiện
của Phật Pháp không bao giờ rời xa khỏi bài giảng. Bài giảng
ngày nay phải vừa có tính khoa học cao, vừa tràn đầy tinh
thần giác ngộ. Muốn như vậy, Tăng Ni phải thiết tha dụng
công tu tập, phải rèn luyện đạo đức từ bi, vừa giỏi nắm bắt
các vấn đề của thế giới.
Điều làm ta ngạc
nhiên nhất là ngày nay các tôn giáo đang ra sức lôi kéo thu
thập tín đồ một cách dữ dội, dẫn đến cạnh tranh với nhau
khốc liệt. Có những tôn giáo sử dụng bạo lực khủng bố để bảo
vệ tín điều của mình; có những tôn giáo sử dụng thủ đoạn để
truyền bá niềm tin của mình. Trong bối cảnh đó, Hàn quốc đã
đi theo Tin Lành, miền Nam Thái Lan đã đi theo Hồi giáo. Các
tôn giáo bạn vẫn tiếp tục xem VN là mục tiêu cần phải giải
quyết dứt điểm. Những gì họ đã làm ở các quốc gia khác thì
vẫn đang xảy ra tại VN với những phương pháp quen thuộc về
việc lôi kéo tín đồ, cho người giả vào làm Phật tử để kích
động Tăng Ni chống đối lẫn nhau nhằm gây chia rẽ suy yếu cho
Phật giáo.
Nếu Tăng Ni ngày
nay thiếu một ý thức cao độ về việc Hộ trì Chánh Pháp thì ta
sẽ nhường nốt đất nước này cho các tôn giáo bạn. Ta đã thờ ơ
trong việc Hoằng pháp và Hộ pháp khiến cho các bạn Kitô bước
vào tung hoành ngang dọc 200 năm trước và dẫn theo Thực dân
chiếm mất nước của ta. Ngày nay ta có thể bị lập lại thái độ
thờ ơ đó và góp phần đẩy khu vực đạo Phật thu hẹp lại hơn
nếu VN không còn nhiều người theo Phật. Trách nhiệm của Tăng
Ni hiện nay rất là nặng nề vì ta vừa phải thay đổi thái độ
Hoằng pháp Hộ pháp của mình, vừa chưa quen đối phó với
phương tiện khủng bố hay thủ đoạn của các tôn giáo bạn. Xin
các vị Tôn túc có trách nhiệm hãy giúp cho Tăng Ni hiểu thêm
về các vấn đề thực tế này để Tăng Ni có khả năng phụ giúp
các vị Tôn túc giữ gìn Đạo Pháp. Ta đừng né tránh nữa, vì
đây là một thực tế nóng bỏng và đe dọa. Ta muốn sống hiền
lành tử tế với tất cả chúng sinh, nhưng ta cũng không phải
là hạng người nhu nhược yếu đuối. Ta còn có cả một trách
nhiệm lớn lao với Đạo Pháp và Dân tộc.
Một vấn đề quen
thuộc mà khó khăn nữa mà ta phải nói đến đó là tinh thần
hoà hợp đoàn kết của Tăng Đoàn. Điều chúng ta mơ ước là
bất cứ Tăng Ni nào dù ở đâu, dù hệ phái nào, dù pháp môn
nào, dù gặp nhau trong hoàn cảnh nào… nhưng khi biết mình
cùng đầu tròn áo vuông thì đều có lòng yêu quý nhau thật sự.
Tăng đoàn phải là nơi tập hợp những con người biết yêu
thương nhau chứ không đả kích nhau. Tình yêu thương đó phải
chân thật và rộng lớn, vừa rộng lớn vừa cụ thể, vừa yêu
thương mọi người vừa yêu thương từng người. Nếu lòng ta yêu
thương đoàn kết vững vàng thì kẻ xấu bên ngoài không phá ta
được. Chỉ khi nào bên trong ta còn ma thì ma bên ngoài mới
kích động được mà thôi. Ngày nay, khi căn nhà thế giới đã
gần gũi hơn, thì tình thương yêu trong cộng đồng Tăng đoàn
phải nối kết được cả chư Tăng nhiều nước trên thế giới.
Khi nói đến Phật
Pháp thời hiện đại, ta cũng không quên một tín hiệu vui khi
mà ngày nay rất nhiều nhà trí thức trên thế giới bắt đầu
quan tâm tìm hiểu và quý trọng đạo Phật. UNESCO đã công nhận
Phật giáo là một tôn giáo của hòa bình. Các nhà khoa học đã
công nhận Phật giáo là một tôn giáo của Trí tuệ. Bây giờ chỉ
cần các đệ tử Phật cố gắng tu hành chân chính và siêng năng
hoằng truyền giáo pháp thì trong tương lai, có lẽ cả nhân
loại đều phải chọn lựa đạo Phật để đi theo.
Xin cám ơn quý
vị đã lắng nghe, và xin chúc tất cả chư Tôn đại biểu nhiều
sức khỏe và an lạc