Lược giải Kinh Pháp
Hoa
---o0o---
HÌNH TƯỢNG HOA SEN TRONG
KINH PHÁP HOA
---o0o---
Pháp Hoa
là nói tắt của kinh Diệu Pháp Liên Hoa. Bản gốc của kinh
Diệu Pháp Liên Hoa được viết bằng Phạn văn là
Saddharmapundarika-sitra. Ngài La Thập (Kumàrajiva) dịch là Diệu
Pháp Liên Hoa. Diệu Pháp là pháp, Liên Hoa là ví dụ. Kết
hợp pháp và dụ thành Diệu Pháp Liên Hoa, vì thế khi nói
kinh Pháp Hoa thì cũng phải hiểu là Diệu Pháp Liên Hoa.
Kinh Pháp
Hoa lấy hoa sen làm biểu tượng. Vì sao vậy? Vì Hoa sen không
những thường được nhắc đến trong kinh điển mà thế gian
cũng rất được ưu thích như Ca dao đã nhắc :
"Trong đầm gì
đẹp bằng sen,
Lá xanh bông
trắng lại chen nhụy vàng
Nhụy vàng bông
trắng lá xanh,
Gần bùn mà
chẳng hôi tanh mùi bùn"
Hoa sen là
một loài hoa rất đặc biệt, bản chất thanh cao của nó hơn
hẳn các loài hoa khác. Cuộc đời của đức Phật từ khi Ngài
đản sanh cho đến khi nhập diệt, luôn luôn gắn liền với
hoa sen. Vì vậy, hoa sen là biểu tượng cho sự giải thoát
trong Phật giáo (Chín phẩm sen vàng lên giải thoát). Khi đức
Phật giáng sanh, Ngài đi trên hoa sen bảy bước. Khi đức
Phật truyền pháp cho Tôn giả Ca Diếp, ngài cũng cầm hoa sen.
Vì vậy đức Phật luôn luôn được tôn trí ngồi trên hoa
sen.
Có lần
ngoại đạo Dona hỏi : Vậy Ngài phải được hiểu như thế
nào? Ngài điềm tĩnh trả lời : Cũng giống như hoa sen, Ta
sinh ra trong đời, lớn lên trong đời mà không bị đời làm
ô nhiễm. Như vậy Ta là Phật, Như Lai.
Hoa sen
ấy cao quí vô cùng. Nó từ dưới bùn mọc lên, nhưng không dính
mùi bùn. Hoa sen có hoa mọc trước hoa mọc sau, nhưng khi có cơ
hội mọc lên gặp ánh sáng mặt trời, tất cả đều nở ra,
tỏa mùi thơm ngát như nhau. Các loài hoa khác khi mọc lên,
một thời gian hoa rụng mới có quả ; còn hoa sen vừa búp đã
có quả, quả bọc trong gương sen. Hoa sen to chừng nào thì
quả và gương sen to chừng ấy. Hoa quả đồng thời. Hoa sen có
cái đặc biệt là bướm không đậu, sâu không ăn, người ta
không lấy để trang sức trên đầu.
Khi đức
Phật mới vừa Thành Đạo dưới cội Bồ-đề, Ngài liền
suy nghĩ : "Giáo lý mà Ta chứng ngộ quá siêu việt, siêu
lý luận, siêu ngôn ngữ, thậm thâm vi diệu. Còn chúng sanh
ở giữa đời này thường ham thích ái dục, khoái ái dục thì
làm sao hiểu cho thấu". Cho nên Ngài chần chừ, ngần
ngại chưa muốn thuyết pháp. Hàng chư thiên biết rõ tâm ý
của Phật không muốn thuyết pháp, cho nên mới đến thỉnh
cầu Ngài thuyết pháp. Đức Phật nhìn giữa hồ sen, thấy các
hoa sen, có thứ đã ngoi lên khỏi bùn mà chưa khỏi nước, có
thứ mọc lên giữa nước mà chưa lên khỏi mặt nước, có
thứ mọc lên khỏi mặt nước mà chưa nở, có thứ sắp
sửa nở đang đợi ánh sáng mặt trời mới tỏa bông ra.
Đức
Phật nghĩ rằng : "Tất cả chúng sanh ở thế giới này cũng
đều như thế. Có hạng căn cơ thấp, có hạng căn cơ vừa,
có hạng căn cơ cao, nhưng nếu các hạng căn cơ đó được
gặp ánh sáng, được gặp giáo lý của đức Phật cũng sẽ
được giải thoát và giác ngộ". Do đó nên Ngài quyết
định Chuyển pháp luân, thuyết pháp độ sanh.
Lại
nữa, hoa sen còn có một tính cách rất đặc biệt nữa, vì tính
cách đặc biệt đó mà Phật đã lấy nó để ví dụ cho
Diệu Pháp của Ngài. Vậy Diệu Pháp đó là gì ? Đó là cái
Phật tính, tri kiến Phật. Thấy biết như thế nào gọi là
thấy biết Phật ? Thấy biết như thế nào là thấy biết chúng
sanh ? Phải mà thấy trái, là thấy biết chúng sanh. Thấy đúng
sự thật là thấy biết Phật. Giả mà thấy thật là thấy
biết của chúng sanh. Thấy đúng sự thật là thấy biết
Phật. Vô thường mà thấy là thường, vô ngã mà thấy là ngã,
là thấy biết chúng sanh. Trái lại vô thường thấy là vô thường,
vô ngã thấy là vô ngã, là thấy biết Phật... Thành thử
thấy biết Phật là cái thấy biết đúng chân lý, đúng tánh
tướng của sự vật. Đó là cái thấy biết thoát ra ngoài có,
không, thường, đoạn, nhị biên theo thiên kiến của chúng
sanh. Thấy biết Phật đó nó bao hàm cả tính từ bi, hỶ xả,
trí tuệ, giải thoát, nên cái thấy biết đó cao quí vô cùng,
ví như hoa sen ở trong bùn mà không hôi tanh mùi bùn. Hoa sen
mọc ở trong bùn là bùn gì ? Phật giáo ví dụ bùn đó là
phiền não của chúng sanh. Phiền não đó nó làm cho cái thấy
biết Phật bị khuất lắp, không hiện và không mọc lên được,
cũng như bùn khuất lắp hoa sen. Nhưng khi thứ bùn đó được
vạch ra, hoa tất sẽ mọc lên. Hoa mọc lên từ trong bùn cũng
như cái thấy biết Phật mọc lên từ trong tâm phiền não
của chúng sanh. Vì thế Thiền sư Chân Nguyên của Việt Nam chúng
ta đã diễn tả:
"Trần trần sát
sát Như Lai,
Chúng sanh mỗi người
mỗi có hoa sen.
Hoa là bản tánh
trạm viên,
Bao hàm trời đất
dưới trên cùng bằng.
Hậu học có
biết hay chăng ?
Tâm hoa ứng
miệng, nói năng mọi lời"
Trần trần sát sát
Như Lai:
Trần
trần sát sát... nghĩa là cõi Phật nhiều vô cùng, vô tận như
bụi trần không ai mà đếm hết. Thế giới của chúng sanh,
thế giới của Phật cũng nhiều như thế, hằng hà sa số
thế giới. Nếu chúng ta thay thế chữ trần trần sát sát
bằng hằng hà sa số thế giới thì thế giới nào hễ có chúng
sanh tức nhiên thế giới đó có Phật. Cho nên trần trần sát
thế giới đều có trần trần sát sát Phật, trần trần sát
sát chúng sanh.
Chúng
sanh mỗi người mỗi có hoa sen :
Mỗi người
chúng ta gọi là chúng sanh dầu có trí, không trí, giàu sang,
nghèo khổ, thông minh, ngu đần, chí đến hạng hung dữ cũng
đều có hoa sen. Họ hung dữ ngày nay nhưng ngày mai hết hung
dữ, chẳng lẽ họ cứ hung dữ đời đời kiếp kiếp mà không
lúc nào có một chút từ tâm hay sao ? Dầu họ u tối tới
mức nào thì trong họ cũng có một chút sáng suốt. Xét cho cùng,
những hạng người như vậy họ cũng có tình thương chứ không
phải hung dữ hoàn toàn. Thế thì chính nơi người ấy, cũng
có một đốm lửa sáng hay có một chút hoa sen tức là mỗi
người có một hoa sen như Ngộ Ấn Thiền sư người Việt Nam
đã nói :
"Diệu tánh
rỗng không chẳng thể bâu, (vin)
Rỗng không tâm
ngộ, khó gì đâu?
Trên non ngọc đốt
màu thường đẹp
Sen nỡ trong lo ướt
chưa khô"
(Thuyền Uyển
Tập Anh Lê Mạnh Thất dịch)
Hoa là
bản tánh trạm viên :
Trạm là
đứng lặng. Viên là tròn đầy, viên mãn. Hoa sen nơi chúng
sanh thì dù có lặn lội (luân hồi khi làm trời khi làm thì
người, khi súc sanh, khi ngạ quỉ...), nói chung là luân hồi
trong sáu nẽo. Nếu làm người cũng đủ mọi hạng. Khi thì làm
người thông minh, người ngu dốt, người lành người ác...
dầu làm người gì thì làm nhưng cái hoa sen, tánh tri kiến
Phật vẫn không bao giờ thay đổi. Nó luôn luôn vắng lặng,
tròn đầy, không méo mó, không biến mất, không thêm bớt. Thành
thử tri kiến Phật ở đây nói bằng ẩn dụ hoa sen, thì nơi
chúng sanh hay nơi Phật cũng y như nhau, không khác. Nhìn bề
ngoài, hình tướng diện mạo mỗi người mỗi khác, nhưng
Phật tính trong họ là hoa sen không khác, nó chỉ khác nhau ở
chỗ biểu hiện mà thôi.
Bao hàm
trời đất dưới trên cùng bằng :
Hoa sen
đó viên tịch bình đẳng như nhau, không hơn, không thua, không
cao, không thấp, tất cả đều bình đẳng. Chỉ khi nào hoa
sen đó bị vùi lấp, bởi lấp bùn phiền não, thì khi đó con
người trở nên bé nhỏ. Khi nào cái ta (ngã) phiền não trong
mỗi chúng sanh nhỏ đi thì khi ấy hoa sen Phật tánh mới nở
ra to lớn được. Đức Phật là hoa sen đã nở trọn vẹn,
cho nên đức Phật lớn lắm. Đức Phật to lớn nên Ngài
diệt độ đã 2500 rồi mà chúng sanh vẫn niệm tưởng đến
Ngài, vẫn thấy Ngài hàng ngày, khắp nơi.
Phật là
bao hàm trời đất dưới trên cùng bằng. Nên Ngài tuyên bố
"Thiên thượng thiên hạ duy ngã độc tôn" Ngài là
chu biến pháp giới (biến khắp mười phương).
Hậu
học có biết hay chăng ? :
Ngài Chân
Nguyên nói hậu học (tức chỉ vào chúng ta đây) có biết hay
không? Là một lời nhắc nhở để chúng ta cảnh tĩnh, dứt
bỏ mê tình tự tìm thấy lại hoa sen trong chính mình để đến
bờ giác.
Tâm hoa
ứng miệng, nói năng mọi lời :
Là ý
nghĩ của chúng ta (tâm hoa) ứng ra nơi miệng mình để nói. Nói
cho đúng với cái tâm hoa tức cái hoa sen trong tâm mình ứng
ra mà nói. Khi ứng thì ứng ra hoa thơm chứ đừng ứng ra hoa
thối, nói ra ai cũng ghét, không ưa nghe. Tâm hoa thì lời
phải thơm, nhẹ nhàng phảng phất hơi thơm y như hoa sen. Giáo
pháp của Phật cũng có cái đặc sắc, vi diệu như tâm hoa -
Hoa sen trong tâm. Phật tánh là tâm hoa, tâm hoa là tri kiến
Phật, đó chính là diệu pháp. Diệu pháp ở trong bùn mà không
dính mùi bùn nên gọi là diệu pháp, tức là pháp mầu. Ai
được cái pháp mầu xuất hiện thì an lành, nên gọi là
diệu pháp.
Tất
cả giáo lý Phật từ đầu đến cuối đều lấy hoa sen làm
biểu tượng, cho nên đạo Phật cũng gọi là đạo Hoa sen :
- Khi đức
Phật giáng sanh cũng bước đi trên hoa sen.
- Khi đức
Phật sắp thuyết pháp cũng nhìn thấy hoa sen.
-Khi đức
Phật truyền pháp cho Ngài Ma-ha Ca Diếp ở trên hội Linh Sơn
cũng bằng cái hoa sen.
Trong
lịch sử Phật có nói tâm truyền tâm. Khi Ngài truyền chánh
pháp nhãn tạng cho Tôn giả Ma-ha Ca Diếp ở hội Linh Sơn, hôm
đó, đức Thích Ca không thuyết gì hết. Chúng hội tập họp
rồi, Ngài nhìn Hội chúng một lượt rồi từ từ cầm một
cái hoa sen đưa lên trước mặt mọi người. Cả chúng hội
khi đó đều im lặng không ai hiểu gì cả, duy chỉ có Tôn
giả Ma-ha Ca Diếp chúm chím cười. (niêm hoa vi tiếu). Phật
biết Ca Diếp đã ngộ được cái hoa sen mà Phật đưa lên.
Đó chính là tâm ấn (lấy tâm ấn tâm). Tôn giả Ma-Ha Ca
Diếp mặc dầu không nghe Phật nói gì hết nhưng mà được cái
tâm của Phật cho, nên mỉm cười. Đức Phật cũng thấy cái
chỗ Ca Diếp đã ngộ được cho nên mới nói rằng : "Ngô
hữu Chánh pháp nhãn tạng, Niết-bàn Diệu tâm, thật tướng
vô tướng, vi diệu pháp môn, kim phó nhữ Ma-ha Ca Diếp".
(Ta có kho tàng mắt Tạng, con mắt Chánh pháp là Niết-bàn
diệu tâm, thật tướng vô tướng. Nay phó chúc cho Ma-ha Ca
Diếp).
Từ đó
Ma-ha Ca Diếp lãnh cái giáo chỉ của Phật để sau này khi đức
phật vừa nhập Niết-bàn thì ngài có kết tập Kinh điển
lần đầu tiên để truyền bá cho đến ngày nay.
Kinh Hoa
Nghiêm nói về Hoa Tạng thế giới như sau : "Có những
biển hương thủy nhiều như bụi trần của mười bất khả
thuyết cõi Phật. Từ biển ấy nổi lên hoa sen lớn tên
Nhất thiết ma ni vương trang nghiêm,... Đây là thế giới hoa
sen".
Những
ai đã từng đọc truyện Tây Du Ký thì chắc biết rằng :
Đường Tam Tạng đi thỉnh kinh ở Tây Trúc. Trải qua bao nhiêu
sự khó khăn, gian nan nguy hiểm, mà sau này người ta tiểu
thuyết hóa thành động ma, động quỉ trên bước đường đi
cầu pháp của Ngài.
Khi
triều nhà Đường bên Tàu mới thống nhất đất nước,
cấm ngặt sự ra vào Trung Hoa. Ngài Huyền Trang cùng với vài
vị Hoà thượng nữa dâng biểu lên nhà vua xin phép qua Ấn Độ
du học.
Đợi mãi
không được phép, các vị Hòa thượng cùng dâng biểu với
ngài ngả lòng bỏ đi. Ngài kiên nhẫn đêm ngày cầu nguyện
các vị Bồ-tát gia hộ.
Một đêm
năm 629, Ngài nằm mộng thấy một ngọn Linh Sơn ở giữa
biển, bèn nhảy xuống nước để lội qua, thì vừa lúc đó,
một bông sen xuất hiện, đưa tới chân núi. Thích quá, tỉnh
dậy.
Từ đó
Ngài càng quyết tin rằng thế nào cũng thành công, và chính
nhờ đó mà Ngài đã thắng mọi gian nan sau này.
Mười sáu
năm đi thỉnh kinh, mười chín năm âm thầm chuyên dịch kinh,
khi tuổi sắp mãn Ngài gát bút, dặn dò đệ tử : "Đời
thầy sắp hết, thầy nằm xuống thì đừng bầy vẽ gì cả
! Quấn thầy trong một chiếc chiếu rồi chôn trong một thung
lũng, chỗ nào vắng vẻ, tịch mịch !" Trước khi tịch,
Ngài như bừng tỉnh, nói : Ta thấy một bông sen ở trước
mắt, tươi đẹp lạ lùng !
Ba mươi
lăm năm trước Ngài thấy một hoa sen, đưa Ngài qua biển cả
đến ngọn núi Phật, bông sen lần này lại đưa Ngài đến cõi
Phật. Đó cũng là hoa sen".
Ngày nay
chúng ta niệm Phật cầu vãng sanh cũng là hoa sen (chín phẩm
sen vàng). Thành thử hoa sen bên trong nó ứng với bên ngoài. Bên
ngoài phù hợp với bên trong. Nếu tâm của chúng ta thanh
tịnh đến chừng nào thì hoa sen của chúng ta khi cầu nguyện
vãng sanh cũng lớn chừng đó (Thượng phẩm thượng sanh.) Ngược
lại, nếu hoa sen của chúng ta nhỏ bé chỉ lu lú dưới nước
thì dù có ngồi lên hoa sen để vãng sanh Tịnh độ cũng chỉ
ngồi được hoa sen hạ phẩm mà thôi, chứ không làm sao lên
được hoa sen trung phẩm và thượng phẩm. Thế cho biết hoa
sen trong tâm như thế nào thì ứng hiện ra hoa sen bên ngoài như
thế đó. Đời này nó hiện ra như thế nào, thì ngày mai ở
cõi Tịnh Độ cũng hiện như thế ấy.
Vậy
tụng trì, sao chép, diễn nói... Pháp Hoa cũng chỉ để làm
sao cho cái hoa sen ở trong chính tự tâm chúng ta ngày càng
mọc lên tươi tốt, thoát khỏi bùn, xuất hiện phô bày,
tỏa hương ngát thơm cho đời. Như nàng Tiểu Thánh từng
nguyện trước Phật đài :
"Khể thủ
từ bi đạo sĩ tiền,
Mạc sanh Tây thổ
mạc sanh thiên,
Nguyện vi nhất trích
dương chỉ thủy,
Sái tác nhân gian
tịnh đế liên."
Nghĩa là:
"Trước đấng
từ bi nguyện mấy lời,
Chẳng sanh đất
Phật chẳng lên trời,
Xin làm giọt nước
cành dương nhỏ.
Sái rực đài sen
sạch bụi đời."
--- o0o ---
Mục
lục Kinh Pháp Hoa | 1 |
2 | 3a |
3b | 4a | 4b
| 4c | 5a
| 5b | 5c
|
6a | 6b | 7a
| 7b | 8a
| 8b | 8c
| 8d |
---o0o---
|
Thư Mục Tác Giả
|